NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ GENEL MUHASEBE KISA VE UZUN VADELİ TİCARİ ALACAKLAR NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © stoklar 157 DİĞER STOKLAR HESABI: Daha önce sayılan stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurda gibi kalemler bu hesap grubunda yer alır. Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç kaydedilir, satıldığında, devredildiğinde veya kullanıldığında ise alacak olarak kaydedilir. Bunların satışından doğan karlar 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar Hesabına, zararlar ise 659 Diğer Olağan Gider ve Zararlar Hesabına kaydedilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © stoklar Bununla birlikte yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak, teknofiziki ve ekonomik değerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunların dışında diğer nedenlerle stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpların oluşması durumunda ilgili mallar 157 Diğer Stoklar hesabına alınır ve ilgili değer düşüklüğü için karşılık ayrılır. Karşılık ayırma işlemi esnasında “654 Karşılık Giderleri” hesabı borçlandırılırken “158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı” hesabı alacaklandırılır. Karşılık ayrılan stok kaleminin işletme içerisinde kullanılması veya satılması halinde ayrılan karşılıklar 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar hesabına aktarılarak kapatılır. Değer düşüklüğünün kesin olması halinde ise 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar hesabı kullanılarak oluşan gider doğrudan kar / zarar hesaplarına yansıtılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © stoklar Örnek: 1. İşletmedeki bir yangın sebebi ile 40.000 TL tutarındaki bir malın değerinin 38.000 TL ye indiği düşünülmektedir, fakat değer düşüklüğü kesin değildir. 2. Alınan ekspertiz raporu ile değer düşüklüğü kesinleşmiştir. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 157 Diğer Stoklar Hesabı 40.000 153 Ticari Mallar Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 654 Karşılık Giderleri Hesabı 2.000 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı 2.000 157 Diğer Stoklar Hesabı NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © stoklar Örnek: Aygün işletmesinin 05.11.2014 tarihinde yaptığı incelemede meydana gelen su baskını nedeniyle deposundaki 30.000 TL’lik ticari mallarının değerinin 20.000 TL’ye düştüğü kesin olarak tespit edilmiştir. (Değer düşüklüğü kesin olduğundan direkt giderleştirme yapılır.) Örnek: 1. ABC işletmesinin, 05.11.2017 tarihinde meydana gelen su baskını nedeniyle deposundaki 30.000 TL’lik malında %50 oranında değer düşüklüğü ihtimali bulunmaktadır. 2. ABC işletmesi 31.12.2017 tarihinde yaptığı envanter çalışmaları esnasında değer düşüklüğü ihtimaline karşı ihtiyatlı olmak için karşılık ayırmaya karar vermiştir. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 157 Diğer Stoklar Hesabı 20.000 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabı 10.000 153 Ticari Mallar Hesabı 30.000 HESABIN ADI BORÇ ALACAK 157 Diğer Stoklar Hesabı 30.000 153 Ticari Mallar Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 654 Karşılık Giderleri Hesabı 15.000 158 Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © stoklar 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI: Yurt içinde ya da yurt dışında satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Yapılan ödemeler bu hesaba borç, mal teslim edildiğinde alacak kaydedilir. Örnek: 1. İşletme ayakkabı tabanı üreten taşeron firmaya anlaşma gereği, 10.000 TL avans ödeyecektir. İlgili tutar peşin olarak ödenmiştir. 2. Bir ay sonra ise taşeron işletme, 40.000 TL (%18 KDV hariç) tutarında malı işletmeye teslim etmiştir. Avans düşüldükten sonra geri kalan kısım için ise çek keşide edilmiştir. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 10.000 100 Kasa Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 153 Ticari Mallar Hesabı 40.000 191 İndirilecek KDV Hesabı 7.200 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 10.000 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı 37.200 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © stoklar Örnek: 1. Y işletmesi, bir ay sonra teslim almak üzere 01.03.2016 tarihinde birimi 500 TL+ %18 KDV’den 20 adet ticari mal siparişi vermiş ve siparişin KDV dahil bedelinin %20’sini peşin ödemiştir. 2. İşletme daha önce verdiği birimi 500 TL + %18 KDV’den 20 Adet ticari mal siparişini 01.04.2016 tarihinde teslim almış ve avanstan arta kalan mal bedelini senet ciro ederek ödemiştir. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 2.360 100 Kasa Hesabı HESABIN ADI BORÇ ALACAK 153 Ticari Mallar Hesabı 10.000 191 İndirilecek KDV Hesabı 1.800 159 Verilen Sipariş Avansları Hesabı 2.360 103 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı 9.440 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KDV TAHAKKUK KAYITLARI VE MAHSUBU Katma değer vergisi, yapılan mal ve hizmet teslimlerinde, mal veya hizmeti teslim alanın, teslim edene ödediği vergi türüdür. İşletmeler de müşterileri gibi kdv öder, müşterilerinden de kdv tahsil ederler. KDV Kanunu işletmelere, müşterilerinden tahsil ettikleri KDV’den kendi ödediklerini düştükten sonra kalanını vergi olarak ödemelerini emreder. Ödeme işleminin her ayın sonunda yapılan mahsup kaydına bağlı olarak yapılması gerekir. Bir ay içinde alınan KDV (391 Hesaplanan KDV) ve ödenen KDV (191 İndirilecek KDV) toplamları birbirinden muhasebe kayıtları ile çıkarılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KDV TAHAKKUK KAYITLARI VE MAHSUBU Alınan KDV’ler «391 Hesaplanan Kdv» hesabına alacak, ödenen KDV’ler «191 İndirilecek Kdv» hesabına borç yazılır. Her iki hesap ay sonunda alacaklı ise borçlu, borçlu ise alacaklı yazılarak mahsup edilir. Aradaki farklara göre: 391 Hesaplanan Kdv > 191 İndirilecek Kdv = 360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar 191 İndirilecek Kdv > 391 Hesaplanan Kdv = 190 Devreden Kdv Hesabı «391 Hesaplanan Kdv» hesabı fazla ise «360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar» hesabı alacaklandırılır, «191 İndirilecek Kdv» hesabı fazla ise «190 Devreden Kdv» hesabı borçlandırılmaktadır. «190 Devreden Kdv» hesabındaki bakiye bir sonraki ayda «391 Hesaplanan KDV» hesabından indirilmek üzere bekletilir. «360 Ödenecek Vergi Ve Fonlar» hesabına yazılan tutar ise bir sonraki ay KDV beyannamesi ile vergi dairesine ödenmek zorundadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KDV TAHAKKUK KAYITLARI VE MAHSUBU Örnek: İşletmenin Aralık ayı sonundaki büyük defter hesapları incelendiğinde 191 İndirilecek KDV hesabının 85.000 TL borç bakiyesi, 391 Hesaplanan KDV hesabının ise 90.000 TL alacak bakiyesi verdiği tespit edilmiştir. Buna göre işletmenin ay sonu KDV tahakkukunu gerçekleştiriniz. ÖRNEK: İşletmenin Kasım ayı sonundaki büyük defter hesapları incelendiğinde 191 İndirilecek KDV hesabının 115.000 TL borç bakiyesi, 391 Hesaplanan KDV hesabının ise 106.000 TL alacak bakiyesi verdiği tespit edilmiştir. Buna göre işletmenin ay sonu KDV tahakkukunu gerçekleştiriniz. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 391 Hesaplanan KDV Hesabı 90.000 191 İndirilecek KDV Hesabı 85.000 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı 5.000 HESABIN ADI BORÇ ALACAK 391 Hesaplanan KDV Hesabı 106.000 190 Devreden KDV Hesabı 9.000 191 İndirilecek KDV Hesabı 115.000 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

KDV TAHAKKUK KAYITLARI VE MAHSUBU 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabının İşleyişi: Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça oluşan bakiyeler alacak olarak kaydedilir, ödemeler yapıldıkça hesap borçlanır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek ertelenmiş veya takside bağlanmış vergiler varsa, bunlar 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabına aktarılır. Örnek: 1. İşletmenin Kasım ayı sonundaki büyük defter hesapları incelendiğinde 191 İndirilecek KDV hesabının 50.000 TL borç bakiyesi, 391 Hesaplanan KDV hesabının ise 60.000 TL alacak bakiyesi verdiği tespit edilmiştir. Buna göre işletmenin Kasım ayı KDV tahakkukunu gerçekleştiriniz. 2. İşletme bir sonraki 23 Aralık tarihinde (beyanname tarihi) tahakkuk etmiş vergi borcunu nakit olarak ödemiştir. HESABIN ADI BORÇ ALACAK 391 Hesaplanan KDV Hesabı 60.000 191 İndirilecek KDV Hesabı 50.000 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı 10.000 HESABIN ADI BORÇ ALACAK 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı 10.000 100 Kasa Hesabı NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRNEK MONOGRAFİ 01.02.2017 TARİHLİ AYLIK MİZANI HESAP KODU HESAP ADI TUTAR KALAN BORÇ ALACAK 100 KASA HESABI 300.000 50.000 250.000 - 102 BANKA HESABI 600.000 100.000 500.000 153 TİCARİ MALLAR HESABI 200.000 500 SERMAYE HESABI 950.000 GENEL TOPLAM 1.150.000 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRNEK MONOGRAFİ Işletmenin 01.02.2017 tarihli aylık mizan bilgileri yukarıdaki şekilde düzenlenmiştir. Işletme şuan için kasasında 250.000 TL nakit, banka hesabında 500.000 TL değerinde mevduat, ticari mallar hesabında kayıtlı 200.000 TL değerinde mal ile faaliyetlerini devam ettirmektedir. 03.02.2017 tarihinde işletmenin elindeki 100.000 TL değerinde mal satılmak üzere komisyoncuya gönderilmiştir. 04.02.2017 tarihinde komisyoncuya gönderilmiş 100.000 TL değerindeki ticari mal %18 KDV hariç 150.000 TL’ye satılmış, komiyoncuya yaptığı mal satışı sebebi ile oluşan 5.000 TL’lik komisyon bedeli ilgili tutardan kesilerek kalan bedel ve KDV tutarı işletmeye nakit olarak teslim edilmiştir. İşletme stok maliyetlerini sürekli envanter yöntemine göre takip etmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRNEK MONOGRAFİ 05.02.2017 tarihinde depoda yapılan yerleştirme işlemleri esnasında 50.000 TL’lik malın hasar gördüğü düşünülmekte ve ekspertizden değer düşüklüğü için rapor alınması planlanmaktadır. İlgili malın 157 Diğer Stoklar hesabına aktarımını yapınız. İşletme yönetimi stok değer düşüklüğü için ilgili malın %40’ı oranında karşılık ayırma kararı almıştır. 10.02.2017 tarihinde işletmenin elindeki 50.000 TL değerindeki hasar görmüş mal %18 KDV hariç 60.000 TL’ye satılmıştır, mal bedeli karşı işletmeden nakit tehsil edilmiştir. (Ayrılan karşılığın da iptal edilmesi gerekmektedir.) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © ÖRNEK MONOGRAFİ 11.02.2017 tarihinde işletme Kaçkar A.Ş.’ye mal alışı gerçekleştirmek üzere 20.000 TL avans ödemiş, ilgili avans banka hesabından yapılan bir havale ile karşı işletmeye gönderilmiştir. 20.02.2017 tarihinde daha önceden 20.000 TL avans verilmiş %18 KDV hariç 150.000 TL değerindeki mal teslim alınmış, malın avans haricindeki bedeli Kaçkar A.Ş.’ye yapılan bir banka havalesi ile ödenmiştir. 24.02.2017 tarihinde Şubat Ayı KDV tahakkuk işlemini gerçekleştiriniz. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Arslan, Sinan (2015), Finansal Muhasebe, Umut Kitap. Gökçen, Gürbüz (2016), Genel Muhasebe, 5. Baskı, Beta Yayınları. Kalmış, Halis, Yılmaz, Berna Burcu, Bilen, Bahar, Dereköy, Feyza, Koşan, Levent, Başar, Hıdır, Bozdoğan, Hüsnü, Çakır, Nazife, Çeltikçi, Neriman Polat (2015), Örnek Olaylarla Finansal Muhasebe, 2. Baskı, Paradigma Akademi. Kesimli, İffet Görkey (2014), Genel Muhasebe, Umuttepe Yayınları. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©