ŞİRKET DEĞERLEME YÖNTEMLERİ

ŞİRKET DEĞERLEMESİNDE KULLANILAN ANALİZLER Teknik Analiz : Teknik analiz, sermaye piyasasındaki fiyatların kendi içinde önceden izlenebilecek bir trende sahip olduğunu varsayar. Temel Analiz : Bu analizde değerlemeye tabi tutulan şirketin gerçek değeri cari durumundaki ve gelecekteki ekonomik şartlar dikkate alınarak yapılan değer tespitine dayanmaktadır. Modern Yaklaşım (Rassal Yürüyüş Teorisi) : Random Walks ya da Etkin Pazar Kuramı olarak da adlandırılan modern yaklaşımda, büyük ve etkin hisse senedi piyasalarının olduğu varsayılmaktadır. Böyle bir pazarda menkul değerin fiyatı, piyasaya aktarılan bilgilerin doğrultusunda belirlenir.

Genel Kabul Görmüş Şirket Değerleme Yöntemleri İndirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer) yöntemi Net aktif değeri yöntemi Piyada değeri / Defter değeri yöntemi Tasfiye değeri yöntemi Yeniden yapma değeri yöntemi İşleyen teşebbüs değeri yöntemi Emsal değeri yöntemi Ekspertiz değeri yöntemi Amortize edilmiş yenileme değeri yöntemi Temettü verimi yöntemi Fiyat / Kazanç oranı yöntemi Fiyat / Nakit akımları yöntemi Piyasa kapitalizasyon oranı yöntemi Defter değeri yöntemi Menkul varlık fiyatlandırma modeli Arbitraj fiyatlama modeli

İndirgenmiş Nakit Akımları (Net Bugünkü Değer) Yöntemi İskonto edilmiş nakit akışları yöntemi hesaplanırken şu aşamalar izlenecektir. Ø      Varlıkların ve yükümlülüklerin ayrımı yapılır, unsurlar tanımlanır (gelirler, yatırımlar, amortismanlar, vergiler, işletme sermayesi, diğer varlıklardaki artışlar/azalışlar) Ø      Geçmiş yıllar nakit akımları incelenir, Ø      Nakit akımlarını etkileyen kalemlerin tahmini yapılır, Ø      Genel varsayımlar ve çeşitli senaryoların (iyimser, kötümser ve normal) varsayımları belirlenir, Ø      Nakit akımları tahmin edilir, Ø      İskonto oranı tahmin edilir, Ø      Artık değer (residual value) bulunur, Ø      İndirgenmiş nakit akımları ile kullanılmayan fazla arsa, arazi ve stokların değeri toplanır, bu toplamdan borçların bugünkü değeri çıkarılarak firma değerine ulaşılır, Ø      Sonuçlar analiz edilir.

İndirgenmiş Nakit Akımları (Net Bugünkü Değer) Yöntemi İndirgenmiş Nakit Akımları (Net Bugünkü Değer) Yöntemi... Devam Sonuç olarak iskonto edilmiş nakit akışı analizi üç aşamadan oluşmaktadır İskonto oranının belirlenmesi : i = id(1-T)Wd + ipWp + isWs Gelecekteki nakit akışlarının tahmini Nakit akışlarının bugünkü değerinin hesaplanması Formüldeki; At : t’ inci yıldaki net nakit akımı (Hurda değer son yıla gelir olarak eklenir) n : Nakit akımları tahmininde kullanılan süre i : İskonto oranını ifade etmektedir (yatırımdan beklenen asgari kârlılık oranı olabileceği gibi, proje finansmanında kullanılan kaynakların sermaye maliyeti de olabilir).

Nakit Akımlarının muhasebe hesap kalemleriyle bulunması Vergi ve faiz öncesi kâr (+) Amortismanlar (+) Vergi ödemesi (+)(-) Temettü Ödemesi (-) Orta/Uzun vadeli kredi itfası (-) Nakit artışı (azalışı) (-) Ticari alacaklar artışı (azalışı) (-) Diğer alacaklar artışı (azalışı) (-) Stoklar artışı (azalışı) (-) Diğer cari aktif artışı (azalışı) (-) Kısa vadeli kredi artışı (azalışı) (+) Ticari borçlar artışı (azalışı) (+) Diğer borçlar artışı (azalışı) (+) Diğer cari pasif artışı (azalışı) (+) İşletme sermayesi ihtiyacı (-) Yatırımlar Kapasite artırıcı yatırımlar (-) İdame/yenileme yatırımları (-) Orta/Uzun vadeli kredi (+) Kıdem tazminatı karşılığı (+) Nakit sermaye artırımı (+) = NAKİT AKIMLARI

Net Aktif Değeri Yöntemi Net aktif değer, en basit şekilde varlıkların cari piyasa koşullarında satılmaları durumunda elde edilebilecek nakit miktarı olarak tanımlanabilir. Varlıkların elde tutulmayıp, normal koşullar altında satılmaları durumunda sağlanacak gelirlerden, yapılan giderlerin çıkarılması ile net aktif değere ulaşılmaktadır. Diğer bir anlatımla, varlıkların tarihi maliyetlerinin cari değerlere dönüştürülmesiyle bulunmaktadır. Net aktif değer (NAD); NAD = AD - BD AD: İşletmenin aktiflerinin piyasa değeri, BD: İşletmenin borçlarının piyasa değeri.

Piyasa Değeri - Defter Değeri Yöntemi Şirket Değeri = Seçilen Sektörün veya Piyasanın Ortalama PD/DD Oranı * Şirketin Defter Değeri (Öz Sermaye)

Tasfiye Değeri Yöntemi Tasfiye değeri, faaliyetin kesin bir şekilde durdurulması durumunda şirketin değeridir. Tasfiye değeri, iradi ya da mecburi bir tasfiye düşünülüp düşünülmediğine göre farklılık göstermektedir. Zira, bu durumlarda tasfiyenin az çok zor şartlarda gerçekleştirilmesi söz konusu. İradi tasfiye, her aktif kalemi için en iyi fiyatın elde edilmesi amacıyla aktif varlıkların makul bir süre zarfında satılmasıdır. Mecburi tasfiyede ise, aktif varlıklar mümkün olduğunca çabuk bir şekilde, çoğunlukla bir seferlik açık artırmada satılmaktadır.

Yeniden Yapma Değeri Yöntemi Kurulu bir tesisin yeni baştan inşa edilebilmesi için yapılacak harcamaların toplamı yeniden yapma değerini verecektir. Diğer bir ifade ile, değerlemeye konu tesisin değerleme tarihinde, bütün özellikleri ile özdeş olduğu bir tesisi elde etmenin maliyetidir.

İşleyen Teşebbüs Değeri Yöntemi İşleyen teşebbüs değeri (going-concern-value), pazar değerinin araştırılmasında kullanılan bir kavramdır. İşletmenin bir bütün olarak devredilmesi halinde bulanacak değer olarak tanımlanır . Sinerji etkisine göre bütünün değeri parçaların değerlerinin toplamından daha fazla olacaktır. Dolayısıyla işleyen teşebbüs değerine göre işletmenin bir bütün olarak değeri onun parçalarının değerleri toplamından daha büyüktür. Bu yöntemde değerin hesaplanmasında işletmenin mevcut kazançlarının yanında gelecekte elde edebileceği potansiyel kazançlarının da dikkate alınması gerekmektedir. Şerefiye dikkate alınarak firma değeri denkliği; İşleyen Teşebbüs Değeri = Net Aktif Toplamı + Şerefiye

Emsal Değeri Yöntemi Emsal değer (benzer alım satımlar), gerçek bedeli bilinmeyen veya bilinemeyen bir varlığın, satılması durumunda benzerlerine göre sahip olacağı değer olarak tanımlanabilir. Değerlenecek varlığa emsal teşkil edecek benzer bir varlığın piyasada alınıp satılması durumunda, piyasada oluşan değer baz alınarak bir değer tespiti yapılabilir. Tespit edilen değer emsal değer olarak adlandırılmaktadır. Emsal değer yöntemi gayrimenkullerin alınıp satılmasında daha çok kullanılan bir yöntemdir. Emsal değere göre bir bina ya da arsanın değeri, binanın ya da arsaya emsal teşkil edebilecek, çevresinde bulunan benzer bina ve arsaların en son alım satım fiyatları dikkate alınarak hesaplanmaktadır.

Ekspertiz Değeri Yöntemi Ekspertiz değerinin diğer bir tanımı; “Şirket varlıklarının, ilgili uzmanlar tarafından varlıkların yaşları, kapasiteleri, teknolojileri, benzer varlıkların piyasa değerleri gibi faktörler gözönüne alınarak belirlenen değerdir” şeklinde tanımlanmıştır. Eksper, bilgi ve uzmanlığı nedeniyle görüşüne başvurulan kişidir. Değer tespitine konu varlığın rayiç değerin eksperler tarafından tespit edilmesinde ulaşılan değer, ekpertiz değerdir. Şirket açısından ekspertiz değer, sabit varlıkların piyasa fiyatları ile elden çıkarılması halinde elde edilecek değerdir. Ekspertiz değeri yöntemi firmanın piyasa durumunu, ürünlerini veya yönetimin becerilerini dikkate almaz. Bu yöntem daha çok varlık satışı olduğunda başvurulmaktadır.

Amortize Edilmiş Yenileme Değeri (Yeniden Değerlenen Net Aktif Yöntemi) Yeniden değerlenen özvarlık değerleme yöntemi, özvarlık değeri yönteminden elde edilen bir yöntem olup, varlıkların tarihi maliyetlerinin cari değerlere dönüştürülmesi işleminden oluşmaktadır. Cari değerlere dönüştürülen varlıklar işletmenin değerini, varlıklardan borçların çıkarılması ile özvarlığın değeri belirlenmektedir. Yöntemi, özvarlık (net aktif) değeri yönteminden ayıran temel nokta, varlıkların tarihi maliyetlerinden cari değerlere yükseltilme olgusudur.

Temettü Verimi Yöntemi Kâr dagıtımının hisse senetleri degeri üzerinde etkili oldugu ve hisse senedinin bugünkü değerinin, beklenen temettülerin bugünkü değerine eşit olacağı kabul edilmektedir. TV == Hisse Başına Ödenen Temettü / Hisse Senedi Piyasa Değeri Po:Hisse senedi değeri, Dt: Elde edilmesi beklenen temettü geliri, Tv: Temettü verimi.

Fiyat/Kazanç Oranı Yöntemi Fiyat/Kazanç (F/K) oranı (Price/Earnings Ratio), işletmenin her 1 TL’lik hisse senedi başına düşen net kârına karşılık, yatırımcıların kaç TL. ödemeye razı olduklarını gösteren bir orandır. “Fiyat/Kazanç oranı bir şirket hissesinin piyasada oluşan fiyatının hisse başına elde edilen net kâr miktarına (veya şirket piyasa kapitalizasyon değerinin şirketin vergi sonrası net kârına) oranıdır. Değerleme yapılacak şirket için, şirketin kendi oranı ve/veya benzer şirketlerin ortalaması ile Şirket hisselerinin nominal değeri çarpılarak şirket değerine ulaşılır.”

Fiyat/Nakit Akım Oranı Yöntemi F/NA = Hisse Senedi Piyasa Fiyatı / Hisse Başına Düşen Nakit Akımı Diğer bir ifadeyle F/NA oranı;  F/NA = Hisse Senedi Piyasa Fiyatı / Hisse Senedi Başına Nakit Akımı (Net Kâr + Amortisman) Şirket Değeri = Seçilen Sektörün veya Pazarın Ortalama F/NA Oranı * Şirket Nakit Akımı F/NA oranının diğer bir tanımı şöyledir: “Bir şirketin değerini belirlerken başka şirketlerin verilerinden yararlanabilen bir metoddur. Fiyat/Nakit Akımı Oranı, bir şirketin piyasada oluşan hisse fiyatının şirketin hisse başına düşen nakit akımına oranıdır. Karşılaştırma yapılacak olan şirketin verileri ile bir veya birkaç oran belirlenir ve değerleme yapılacak şirketin nakit akımıyla çarpılarak bir değere veya değer aralığına ulaşılır.”

Piyasa Kapitalizasyon Değeri Yöntemi Hisseleri borsada işlem gören şirketlerin hisselerinin piyasa değeri ile hisse adedinin çarpımıyla bulunan değer piyasa kapitalizasyon değeridir (PKD).

Defter Değeri Yöntemi Defter değeri (muhasebe değeri), belirli bir tarihte, tarihi değerle kayıtlı varlıkların muhasebe kayıtlarına göre belirlenmiş değeridir.

Varlık Fiyatlama Modeli (Capital Asset Pricing Model-CAPM) ke = rf + ß (rm-rf) ke : Pay senedinden istenen getiri veya kapitilizasyon oranı (sermaye maliyeti) rf : Risksiz getiri (risksiz faiz oranı) ß : Pay senedinin risk endeksi (Beta) rm : Pay senedi pazarında beklenen getiri (piyasadaki pay senetlerinin tümünden oluşan portföyün verimi)

Arbitraj Fiyatlama Modeli (Arbitrage Pricing Model-APM) Arbitraj Fiyatlama Modelinde menkul kıymet getirisinin sektördeki ve piyasadaki faktörler tarafından oluşturulduğu ve getiri ile risk arasında pozitif ilişkinin varlığı kabul edilir. Bu faktörler gayri safi milli hasıla, enflasyon, para arzı, faiz gibi değişkenlerdir. Menkul kıymet sayısı arttıkça sistematik olmayan risk düşecek, fakat sistematik risk değişmeyecektir. Menkul kıymetin getirisi, risksiz faiz oranı ile değişken faktörlere göre menkul kıymetin taşıdığı risklerin toplamı olarak ifade edilmektedir.