Tampon Çözeltiler Az miktarda asit veya baz ilavesiyle pH’sını fazla değiştirmeyen çözeltilere tampon çözeltiler denilmektedir. Tampon çözeltiler zayıf asit ve onun konjuge bazının karışımından oluşmaktadır. Tampon çözeltiler su ile seyreltilmeye karşı duyarlı değillerdir ve pH larını korurlar. Tampon çözeltiler için çözeltideki bileşenlerin mutlak konsantrasyonları önemli olmayıp ve çözeltinin pH’ını belirleyen [Asit]/[Baz] oranıdır. Bu konsantrasyon oranları değiştirilerek istenilen pH değerinde tampon çözelti hazırlanabilir.

Tampon Çözelti Çeşitleri Başlıca beş sınıfta incelenmektedir. 1.Zayıf Asit+ zayıf asidin tuz karışımı : Asidik tampon Asetik asit +sodyum asetat karışımı asidik tampon özelliği göstermektedir. 2.Zayıf Baz+zayıf bazın tuz karışımı : Bazik Tampon Amonyak+ amonyum klorür bazik tampon özelliği göstermektedir. 3. Poliprotik asitlerin birbirini takip eden tuzları Fosforik asit+primer fosfat, primer fosfat+ sekonder fosfat……..

4. Çok kuvvetli asitler pH değeri 3 e eşit veya daha küçük olan kuvvetli asitler asidik tampon özelliği gösterebilir. 5. Çok kuvvetli bazlar pH değeri 11 e eşit veya daha büyük olduğunda bazik tampon özelliği gösterirler. Tampon çözeltiler pH=Ka  1 veya pOH=Kb  1 aralığında en iy tampon etkisi göstermektedir.

Tampon çözeltilerde pH hesaplaması: 1.Zayıf Asit+ zayıf asidin tuz karışımı : Asidik tampon pH hesaplanması CH3COOH+NaCH3COO karışımından oluşan bir asidik tamponun pH sını hesaplamak için ; pH = pKa+ log [Tuz]/[Asit]

Örnek: 0.1 mol CH3COOH ve 0.4 mol NaCH3COO karışımından oluşan tampon çözeltinin pH değerini hesaplayınız? (CH3COOH için Ka=1.8x10-5) Çözüm : pKa = -log 1.8x10-5 = 4.74 pH = pKa+ log [Tuz]/[Asit] = 4.74 + log 0.4/0.1 = 4.74+0.60 = 5.34

2.Zayıf Baz+zayıf bazın tuz karışımı : Bazik Tampon pH hesaplanması: NH4OH+ NH4Cl klorür karışımından oluşan bir bazik tamponun pOH sını hesaplamak için ; pOH = pKb+ log [Tuz]/[Baz] pH = 14- pOH şeklinde hesaplanır

Örnek: 0.1 mol NH4OH ve 0.4 mol NH4Cl karışımından oluşan tampon çözeltinin pH değerini hesaplayınız? (NH4OH için KB=1.8x10-5) Çözüm : pKB = -log 1.8x10-5 = 4.74 pOH = pKb+ log [Tuz]/[Baz] = 4.74 + log 0.4/0.1 = 4.74+0.60 = 5.34 pH = 14-5.34 = 8.66

Seyreltme Değeri: Bir tampon çözeltinin eşit hacimde su ile seyreltilmesi durumunda pH daki artmaya seyrelme değeri adı verilmektedir. Matematiksel olarak pH = pH2 – pH1 formülüyle hesaplanır .