DOLAŞIM VE VÜCUT SAVUNMASI

DOLAŞIM SİSTEMİ

Taşıma Sıvısı Çok hücreli canlılarda, besin,oksijen ve artık maddelerin taşındığı sıvıdır.

Dolaşım Sistemi Taşıma sıvısının, organizma içinde dolaşmasını sağlayan borular sistemi ve hareket verici yapıların tümüdür.

Dolaşım Sistemini oluşturan doku ve organlar Taşıma sıvısı Damarlar Pompalayıcı organ(kalp)

Dolaşım Sisteminin Amacı Hücreleri için gerekli besini ve O2’i sağlamak Artık maddeleri boşaltım organlarına ulaştırmak Hormonları hedef organlara taşımak Vücut ısısını düzenlemek Vücudu mikroplara karşı korumak

Doku Sıvısı Damarlar Doku Hücreleri

DOLAŞIM SİSTEMİ AÇIK DOLAŞIM SİSTEMİ KAPALI DOLAŞIM SİSTEMİ

1.AÇIK DOLAŞIM SİSTEMİ

KALP Toplardamar Sinüs boşluğu Atardamar Dokular

1.AÇIK DOLAŞIM SİSTEMİ Kalp, taşıma sıvısını atardamar yoluyla sinüs boşluklarına pompalar. Dokuların çevresinde bulunan sinüs boşluklarında taşıma sıvısı çok yavaş bir şekilde hareket eder. Sinüslerdeki taşıma sıvısı toplardamarlar yoluyla tekrar kalbe gelir.

Toplardamar Hemolenf

Açık Dolaşım Sistemi A.D.S.’de kılcal damarlar bulunmaz. Böceklerdeki taşıma sıvısı ile O2 ve CO2 taşınmaz.

2.KAPALI DOLAŞIM SİSTEMİ

Kapalı Dolaşım Sistemi K.D.S.’de kalpten çıkan taşıma sıvısı(kan) atardamarlara geçer. Atardamarlar daha küçük dallara ayrılır ve bu dalların en küçük hali olan kılcallar ise doku ile madde alışverişi yapar. Kılcallar daha sonra toplardamarlar olarak bir araya gelirler.Kan toplardamar yoluyla tekrar kalbe ulaşır.

OMURGALILARDA DOLAŞIM Kardiyovasküler Sistem

OMURGALILARDA DOLAŞIM SİSTEMİNİ OLUŞTURAN YAPILAR Kalp Atar damarlar(Arterler) Kılcal damarlar(Kapillerler) Toplar damarlar(Venler)

Kardiyovasküler Sistem Dolaşım sistemi,yüksek metabolizma hızına sahip hayvanlarda daha gelişmiş ve karmaşık yapıdadır.

Solunum Organı Kalp Dokular TEK DOLAŞIM

Solunum Organı Kalp Dokular ÇİFT DOLAŞIM

BALIKLAR Kalpleri 2 odacıklıdır. 1 kulakçık 1 karıncık Solungaç kılcalları BALIKLAR Kalpleri 2 odacıklıdır. 1 kulakçık 1 karıncık karıncık kulakçık Vücut kılcalları

İki yaşamlılarda Dolaşım Kalp 3 odacıklıdır. (2 kulakçık + 1 karıncık) Kirli kan ile temiz kan karıncıkta karışır.

Sürüngenlerde Dolaşım Kalp 3 odacıklıdır. (2 kulakçık + 1 karıncık) Karıncık bir miktar perde ile ayrılmıştır. Kirli kan ile temiz kan karıncıkta bir miktar karışır.

Timsahlarda karıncıktaki perde tam olarak geliştiği için timsahlarda kalp 4 odacıklıdır. Fakat kirli kan ile temiz kan yine de panizza kanalı yolu ile karışır.

Kuş ve Memelilerde Dolaşım Kuşlar ve Memeliler 4 odacıklı bir kalbe sahiptir. (2 kulakçık + 2 karıncık) Kirli kan ile temiz kan birbirileriyle karışmaz. Bu yüzden kuş ve memeliler sıcakkanlı hayvanlar olarak kabul edilir.

İNSANDA DOLAŞIM SİSTEMİ

Doku Kılcalları Arteriyoller Venüller Aort Atardamar Toplardamar Akciğer Atardamarı Akciğer Akciğer Akciğer Toplardamarı Toplardamar Atardamar Arteriyoller Venüller Doku Kılcalları

Üst Ana Toplardamarı Başa ve kol kılcalları Akciğer Atardarmarı Akciğer Atardarmarı Aort Sol Akciğer Kılcalları Sağ Akciğer Kılcalları Akciğer Toplardamarı Akciğer Toplardamarı Sol Kulakçık Sağ Kulakçık Sol Karıncık Sağ Karıncık Alt ana Toplardamar Aorta Gövde ve Bacak Kılcalları

Küçük Dolaşım(Akciğer Dolaşımı) Sağ KARINCIK Akciğer Atardamarı AKCİĞER Akciğer Toplardamarı Sol KARINCIK Sol KULAKÇIK

Büyük Dolaşım(Sistemik Dolaşım) Sol KARINCIK DOKULAR AORT ANA TOPLARDAMARLAR Sağ Karıncık Sağ KULAKÇIK

İNSANDA KALBİN YAPISI

Kalp 3 tabakadan oluşmuştur. Perikard Miyokard Endokard

Perikardiyum boşluğu Fibröz Tabaka Miyokardiyum Perikardiyum Dış zarı Endokardiyum Perikardiyum iç zarı

Kalbin Yapısı Kalp 4 odacıklıdır. (2 kulakçık + 2 karıncık) Sol kulakçık ile sol karıncık ve sağ kulakçık ile sağ karıncık birbirlerine açıktırlar.

Sağ Kulakçık Sol Kulakçık Sağ Karıncık Sol Karıncık Akciğer Toplardamarları Üst Ana Toplardamar Sağ Kulakçık Sol Kulakçık Akciğer Toplardamarları Alt Ana Toplardamar Sağ Karıncık Sol Karıncık AORT Akciğer Atardamarı

Sol KULAKÇIK Sağ KULAKÇIK ikili kapakçık Yarım ay Kap. Yarım ay Kap. Septum Üçlü kapakçık Sol Karıncık Sağ Karıncık

Atriyoventriküler Kapakçıklar Sağ Kulakçık Sol Kulakçık Sağ Karıncık Sol Karıncık Üçlü kapakçık (Triküspit kapakçık) İkili kapakçık (Biküspit kapakçık)

Atriyoventriküler Kapakçıklar Kanın kulakçıklardan karıncıklara geçmesini sağlar fakat kanın karıncıklardan kulakçıklara kaçmasına engel olur.

Sol KULAKÇIK Sol KULAKÇIK ikili kapakçık Yarım ay Kap. Yarım ay Kap. Septum Üçlü kapakçık Sol Karıncık Sol Karıncık

AORT Akciğer Atardamarı Sağ Karıncık Sol Karıncık Yarımay kapakçıkları

Yarımay kapakçıkları Karıncıklardan pompalanan kanın geri kaçmasını engeller.

AKCİĞER ATARDAMARIYARIMAY İKİLİ KAPAKÇIK ÜÇLÜ KAPAKÇIK AKCİĞER ATARDAMARIYARIMAY KAPAKÇIĞI AORT YARIMAY KAPAKÇIĞI

Koroner Damarlar Aorttan çıkan ilk dallardır. Kalbi beslerler. Miyokard tabakasında bulunurlar. Tıkanmaları durumunda Kalp Krizi(enfarktüs) yaşanır.

KALP NASIL ÇALIŞIR ?

KALP İLE İLGİLİ KAVRAMLAR Kalpte meydana gelen kasılmaya SİSTOL Kalpte meydana gelen gevşemeye ise DİYASTOL Adı verilir.

Sistol ve Diyastol Kulakçıklar ve Karıncıklar kendilerine özel sistol’ü ve diyastol’ü vardır.

Kardiyak Döngü (Kalp Döngüsü) Kalbin sürekli olarak geçirdiği döngüdür. 3 evresi vardır. Kulakçık ve Karıncık diyastolü Kulakçık sistolü Karıncık sistolü

Kulakçık ve Karıncıklar gevşek Duruma gelir.Toplardamarlardan KULAKÇIK VE KARINCIK DİYASTOLÜ Kulakçık ve Karıncıklar gevşek Duruma gelir.Toplardamarlardan Gelen kan kulakçık ve karıncıklara Dolmaya başlar.

KULAKÇIK SİSTOLÜ Kulakçıklar kasılır.(atriyal sistol) Atriyoventriküler Kapakçıklar açılır. Kulakçıklardaki kan karıncıklara dolmaya başlar.

KARINCIK SİSTOLÜ Atriyoventriküler kapakçıklar kapanır. Karıncıklar kasılır ve yarımay kapaklarını Açarak kanı atardamalara boşaltmaya başlar.

Kardiyak Döngü Bu döngü dinlenme durumunda 0.8 saniye sürer.

Kalp Sesleri Kalbin steteskop ile dinlenmesi ile ortaya çıkan sesler kalpteki kapakçık sesleridir. 1.Ses AV kapakçıkların 2.Ses ise yarımay kapakçıkların kapanma sesleridir.

Kalbin Kasılması için Gerekli Uyarı nereden gelir ? Bedende kendi kendine uyaran tek kas tipi kalp kasıdır. Kalp, sahip olduğu özelleşmiş kas hücreleri ile kendi kendini uyarır.

Sinoatriyal Düğüm Atriyoventriküler Düğüm

Sinoatriyal düğüm Sinoatriyal düğüm(SA) ile kulakçık kasları aynı anda kasılır. SA’den çıkan uyarılar Atriyoventriküler düğümlere gider.

Atriyoventriküler Düğüm(AD) SA’den gelen uyarılar, AD’e gelince AD 0.1 saniye bekler. Ve ardından uyarıyı purkinje liflerine aktarır. Uyarılar Purkinje lifleri ile karıncıklara taşınır. Ve Böylece karıncıklar kasılır.

Sinoatriyal Düğüm Atriyoventriküler Düğüm

Kalbin Atış Hızını Etkileyen Faktörler Sinirler Hormonlar Sıcaklık Karbondioksit derişimi

Vagus Siniri SA düğüm Sempatik sinirler AV düğüm Sempatik sinirler

Hormonların Etkisi Epinefrin ve tiroksin kalp atışını hızlandırır. Asetilkolin Kalp atışını yavaşlatır.

Sıcaklığın Etkisi Sıcaklık artıkça kalp atış hızı da artar.

Karbondioksit Derişiminin Etkisi Kandaki CO2 miktarı arttıkça kanın pH’ı düşer. Düşen pH kalp atış hızını arttırır.

İNSANDA KAN DAMARLARI YAPISI VE ÇALIŞMASI

ATARDAMARLAR(ARTERLER) TOPLARDAMARLAR(VENALAR) KILCALDAMARLAR(KAPİLLER)

ATARDAMARLAR Kanı kalpten götüren damarlardır. Duvarları kalındır ve kalın bir düz kas tabakasına sahiptirler. Duvarları çok esnektir.(Esnek lifler ile) Kan atardamarlarda çok hızlı akar,ayrıca kanın damar yüzeylerine yaptığı basınçta çok yüksektir.

Nabız Damarlarda hissedilen kalp atımıdır. Nabız sayısı = Kalp Atım Sayısı

TANSİYON Kanın, atardamar yüzeylerine yaptığı basınçtır. Küçük tansiyon: Diyastol sırasında oluşan basınçtır. (70 mm Hg) Büyük tansiyon: Sistol sırasında oluşan basınçtır. (120 mm Hg)

TOPLARDAMARLAR Duvarları, atardamar duvarlarına göre daha incedir ve daha az esnektir. Daha az düz kas bulundurur. Belirli aralıklar ile yerleşmiş kapakçıklara sahiptir. Toplardamarlarda elastik lifler bulunmaz.

Toplardamarlar Dolaşımda bulunan kanın %60’i toplardamarlarda bulunur. Toplardamarlardaki kanın tekrar kalbe dönmesi kendiliğinden olabilecek bir durum olmadığı için bedende bunun için çeşitli adaptasyonlar geliştirilmiştir.

Toplardamarlardaki Kanın akışını sağlayan etkenler 1.Duvarlarındaki düz kasların ritmik kasılması 2.İskelet kaslarının pompa gibi kullanılması 3.Solunum pompası

Endotel Hücreleri Boşluk Doku Sıvısı Kılcal Damarlar

Kılcal Damarlar Endotel hücrelerinden oluşmuştur. Kan akış hızı çok düşüktür. Madde alışverişi kılcal damarlarda yapılır.

DAMAR İÇİ BASINÇ ATARDAMAR > KILCALDAMAR > TOPLARDAMAR DAMAR İÇİ KAN AKIŞ HIZI ATARDAMAR > TOPLARDAMAR > KILCALDAMAR

Kan Basıncını Ne etkiler ? Kalbin atış gücü Kan miktarı Kan damarlarının genişlemesi veya daralması