ÜLKEMİZİN DEPREM SORUNU İLE İLGİLİ GENEL BİR İRDELEME Uğur Ersoy Boğaziçi Üniversitesi, İnşaat Müh. Blm. (ODTÜ 1959 – 2006) İMO Gaziantep Şubesi, 2018

DEPREMLERDE CAN VE NAL KAYBINA NEDEN OLAN YAPIDAKİ KUSURLARDIR. DEPREM, ÇOK SAYIDA DEĞİŞKENİ OLAN, ÇOK KARMAŞIK BİR DOĞA OLAYIDIR . DEPREMLERDE CAN VE NAL KAYBINA NEDEN OLAN YAPIDAKİ KUSURLARDIR. DEPREM ETKİSİ ALTINDA BİNA DAVRANIŞI, ÖZELLİKLE BETONARME BİNA DAVRANIŞI, ÇÖZÜMLENEMİYECEK KADAR KARMAŞIKTIR. ANCAK, AZ VE ORTA YÜKSEKLİKTEKİ BETONARME BİNALARIN DEPREME DAYANIKLI OLMASININ SAĞLANMASINDA BASİT YÖNTEMLER YETERLİ OLABİLİR !

SAĞLANMASI GEREKEN KOŞULLAR 1)-DAYANIM KOŞULU 2)-SÜNEKLİK KOŞULU 3)-RİJİTLİK KOŞULU

r ≤ rm ≤ 0.02

BETONARME KOLONLARDA SÜNEKLİĞİ ETKİLEYEN ÖNEMLİ DEĞİŞKENLER Nd ≤ 0.4 fckAc

YÖNETMELİK: N ≤ 0.4fckAc

RİJİTLİK KOŞULU KATLARARASI GÖRELİ YER DEĞİŞTİRMENİN KÜÇÜK OLMASI !

ÜLKEMİZDE DEPREMLERDEKİ CAN VE MAL KAYBI BEKLENENİN ÇOK ÜSTÜNDE ! DEPREME DAYANIKLI BİNALAR OLUŞTURABİLMEK İÇİN SORUNA DOĞRU TEŞHİS KOYMAMIZ GEREKİR. GEÇMİŞ DEPREMLERDE GÖZLENEN HASAR NEDENLERİNİ BİLMEMİZ GEREKİR.

ÜLKEMİZDE DEPREMLERDE GÖZLENEN HASARIN NEDENLERİ (50 YILLIK DENEYİM): MİMARİDE VE TAŞIYICI SİSTEMDE YAPILAN HATALAR DONATI DETAYINDA YAPILAN HATALAR YAPIM AŞAMASINDA YAPILAN HATALAR ZEMİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR % 90-%95

SİSTEM SEÇİMİNDE YAPILAN HATALAR

KOLONLARIN KİRİŞLERDEN DAHA GÜÇLÜ OLMA KOŞULU ! KİRİŞLER KOLONLARA KIYASLA DAHA SÜNEK

çekirdek tuğla cam

(B) (A) Şekil 1 (B) (A) Şekil 2

ADAPAZARI DEPREMİ 1967

ADAPAZARI DEPREMİ 1967

DONATI DETAYINDAKİ EKSİKLİKLER VE HATALAR

ADAPAZARI DEPREMİ 1967 ADAPAZARI, 1967 ADAPAZARI 1967

ADAPAZARI 1967

MARMARA 1999

MARMARA 1999

RC INFILL FOUNDATION

YAPIM AŞAMASINDA YAPILAN HATALAR

SORUN, DENETİMİN YETERSİZLİĞİ PROJEYE UYULMUYOR BETON KALİTESİ ÇOK DÜŞÜK HAZIR BETONUN YAYGINLAŞMASI NEDENİYLE BETONLA İLGİLİ SORUNLAR AZALDI !

YAPI MEKANİĞİ, VAR OLMAYAN BİR MALZEMEYE VAR OLMAYAN ÖZELLİKLER VERİLEREK OLUŞTURULMUŞTUR ! Hardy Cross

“İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNDE GERÇEKLER BASİTTİR ! EĞER BİR YÖNTEM, BİR ÇÖZÜM SİZE ÇOK KARMAŞIK BİÇİMDE SUNULUYORSA, BU PROBLEMİN KARMAŞIKLIĞINDAN DEĞİL, SUNANIN AKLININ KARIŞIKLIĞINDAN KAYNAKLANMAKTADIR !” Hardy Cross

ÇATLAMIŞ KESİT (I)’da DOLAYISIYLA (EI)’da AZALMA ???? (EI)o (EI)o (EI)t (EI)te K ÇATLAMIŞ KESİT (I)’da DOLAYISIYLA (EI)’da AZALMA ????

ÜLKEMİZDE MÜHENDİSLİK DÜZEYİ YETERİNCE YÜKSEK DEĞİL ! KARMAŞIK YÖNTEM VE ÇÖZÜMLER, DAHA DOĞRU BİLE OLSA, BİLMİYENİN ELİNDE KÖTÜ SONUÇLAR VEREBİLİR. ÖNCE HERKESİN ANLAYABİLECEĞİ BASİT YÖNTEMLERLE BİNANIN GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMALIYIZ.

TANI (TEŞHİS) SORU: SON 50 YILDA EN FAZLA CAN KAYBI HANGİ TÜR BİNALARDA OLUŞTU ? YANIT: 2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜRÜ BİNALARDA HANGİ TÜR GÖÇME EN FAZLA CAN KAYBINA NEDEN OLDU? KATLARIN ÜST ÜSTE DÜŞMESİ

ADAPAZARI DEPREMI 1967

MARMARA DEPREMI 1999 MARMARA DEPREMI 1999 MARMARA 1999

VAN, 2011

ÇÖZÜM ???? 1) KATLARARASI GÖRELİ YER DEĞİŞTİRME SINIRLSANIRSA (RİJİTLİK), - KOLON KESİT BOYUTLARI BÜYÜK OLSUN - YETERLİ PERDE DUVAR BULUNSUN 2) ELEMAMLARIN, ÖZELLİKLE KOLONLARIN SÜNEK DAVRANIŞI SAĞLANIRSA -SARGI YETERLİYSE -KESME KIRILMASI ÖNLENİRSE -N / (fck Ac) KÜÇÜKSE (Kolon kesiti büyük) Nd / (fck Ac) ≤ O.4 BU KOŞULLAR SAĞLANIRSA, BU TÜR GÖÇME BÜYÜK ORANDA ENGELLENMİŞ OLUR VE CAN KAYBI EN AZA İNER !!!

-GEREKLİ RİJİTLİĞİN SAĞLANMASINDA PERDE DUVARIN KATKISI ÇOK BÜYÜKTÜR. - PERDE DUVAR HATALARA DAHA TOLERANSLIDIR.

2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜRÜ BİNALAR ÖNTASARIMI İÇİN BASİT ÖNERİLER Ersoy,U., “Depreme Dayanıklı Betonarme Binaların Öntasarımı İçin Basit Bir Yöntem” İMO Teknik Dergi, Cilt 24, Sayı 4, Ekim 2013, s. 6559-6574

ÖNTASARIM Ac >= 0.0015 SAo Ao – Kolonun alan payı KOLON ENKESİT BOYUTLARI: Ac >= 0.0015 SAo >= 90 000 mm2 Ao – Kolonun alan payı

ÖNTASARIM KOLON + PERDE ENKESİT BOYUTLARI: (SAc + SAw) >= 0.002 SAp

SAw >= 0.0012 SApi >= 0.004 Abp ÖNTASARIM PERDE ENKESİT BOYUTLARI: SAw >= 0.0012 SApi >= 0.004 Abp

DETAYLANDIRMA (minimum) -KOLON UÇ BÖLGELERİNDE SARGI: h < 400 mm , 2-f8/100 mm h>=400 mm, 2-f10/100 mm -KOLON ORTA BÖLGESİNDE ETRİYE, h < 400 mm , f8/200 mm h>=400 mm, f10/200 mm

KİRİŞLER: Sargı Bölgesi: h < 500 mm f8/(h/4) h >= 500 mm f10/(h/4) s <= 150 mm Sargı Bölgesi Dışında: minimum f8/(d/2)

2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜRÜ BİNALARDA PERDE DUVARSIZ BİNA YAPMAYIN ! EĞER PERDE DUVAR BURADA VERİLENDEN AZ İSE, O ZAMAN AŞAĞIDAKİ KOŞULU SAĞLAYIN: S(Ii/Hi2) >= (0.25 n + 1.5) 10-6 SApi Ii- kattaki herbir kolonun eylemsizlik momenti Hi-kolonun boyu SApi - binadaki katların alanlarının toplamı n- binanın kat sayısı

ÖZETLENEN BU KURALLARA UYULURSA, DEPREMLERDE CAN KAYBI BÜYÜK ORANDA ENGELLENMİŞ OLUR !

Westergaard, H.M., “Theory of Elasticity and Plasticity,” BASİT BİR YÖNTEMLE GENELDE GERÇEĞİN %80’ini ELDE EDEBİLİRSİNİZ. GERİ KALAN %10’nu ELDE ETMEK ÇOK AMA ÇOK ZORDUR. SON %10’u İSE İMKANSIZDIR ! Westergaard, H.M., “Theory of Elasticity and Plasticity,” Harvard University Press, Cambridge, Mass, 1952