KİŞİLİK VE BENLİK

KİŞİLİK Latincede tiyatro oyuncularının yüzlerine taktıkları maske anlamına gelen “persona” kökünden gelmektedir.

Kişilik, insanın, konuşma, düşünme, hissetme, olaylara ve insanlara bakış şekilleriyle doğuştan getirdiği ve sonradan kazandığı, onu diğer insanlardan ayıran özelliklerin tümünün oluşturduğu bir bütündür.

KİŞİLİĞİ OLUŞTURAN ÖGELER Kalıtımsal yapı faktörleri (göz rengi, ten rengi, boy, yürüyüş, duruş biçimi) Kültürel faktörler Aile faktörü Sosyal yapı ve sosyal sınıf faktörü Çevre ve arkadaş faktörü Kitle iletişim araçları

KİŞİLİKLE İLGİLİ KAVRAMLAR Karakter: İnsanın içinde yaşadığı çevrede geçerli olan değer yargılarını ve ahlak kurallarını kullanış biçimidir. Ör: İkiyüzlü, dürüst, nankör, bencil…vb. Mizaç (Huy): Bireyin duygusal denge durumunu ifade eden özelliklerinin tümüdür.Ör: neşeli mizaç, soğukkanlı mizaç, kızgın mizaç, melankolik mizaç…vb. Benlik:Bireyin kendini algılama ve değerlendirmesidir. Kimlik:Bireyin, belirli bir kimse olmasını sağlayan şartların bütünüdür Yetenek: Bireylerin davranışlarını düzenlemede yararlandıkları zihinsel ve bedensel kapasiteleridir.

PSİKOANALİTİK KURAM Bireyin davranışlarının altında yatan dinamikleri anlamaya ve açıklamaya çalışan Freud, kişiliğin oluştuğu alanı, topografik kişilik kuramı ile açıklamaya çalışmıştır. Freud’e göre insanın bilinçlilik durumu, bilinç, bilinçaltı ve bilinçdışı olmak üzere üç bölümden oluşur.

Bilinç, bireyin farkında olduğu yaşantıların bulunduğu yer. Bilinçaltı, bilincinde olmadığı, ama biraz düşününce bilince çıkarabildiği yaşantıların olduğu yer. Bilinçdışı, bilincin dışında olan ve özel tekniklerle bilince çıkarılabilen yaşantıların bulunduğu yer. Bilinçaltı ve bilinçdışının bilinçten çok daha geniş olduğunu söyleyen Freud, kişiliğin büyük bir bölümünün bilinçdışında oluştuğunu, özellikle normal dışı davranışların kaynağının bilinçdışı olduğunu belirtmiştir.

Freud’e göre kişilik yapısı İnsanları birer enerji sistemi olarak kabul eden Ferud kişiliğin, id (altbenlik), ego (benlik), süperego (üstbenlik) olmak üzere üç dizgeden oluştuğunu ileri sürmektedir.

İD İçgüdüsel olarak ortaya çıkan bilinçsiz davranışların kaynağıdır. Kişiliğin doğuştan gelen yönüdür ve bitmez tükenmez istekleri vardır. İd ilkel dürtülerin (cinsellik ve saldırganlık dürtülerinin) kaynağıdır ve davranışı büyük ölçüde etkilemektedir. Mantıksızdır. Sonuçları düşünmeden hareket eder.

SUPEREGO İd’in karşıtıdır. Toplumsal ve kültürel etkilerin içinde kişinin ne yapması gerektiğini belirler, sansür koyar. Zaman içerisinde kazanılan değer yargılarının benimsenmesidir. Superego ile id sürekli bir çekişme içerisindedir. Bu çekişme ego tarafından dengelenir. Superego kişinin vicdan yönüdür ve kişiyi ayıp, günah gibi yasaklarla sürekli engellemeye çalışır.

EGO İd’in koruyucusu, yöneticisi durumunda olan superego ile id arasında denge kurulmasına yardım eder. Ego’nun başarısız olduğu durumlarda davranış bozukluğu ortaya çıkar. İd’in sonsuz istekleriyle superegonun baskıları arasında denge kurmaya çalışılır.

BENLİK KAVRAMI İnsanın kendini algılaması ve bunun sonucunda yaptığı değerlendirmelerdir.

Bu sorulardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz: BENLİK İnsanın kendi kişiliğine ilişkin kanılarının bütünü, insanın kendisini tanıma ve değerlendirme şeklidir. Benlik kişiliğin öznel yanıdır. Benlik kavramını daha iyi anlamak için, insanın kendisine sorduğu sorulara yine kendisinin içtenlikle cevap vermesi gerekir. Bu sorulardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

Ben neyim? İnsanın kendisini tanıması için öncelikle bu soruya cevap araması gerekir. (Ör: Çirkinim, Akılsızım, Güzelim, Akıllıyım) Amaç ve Hedefim Nedir? Bu soru ile kişi toplumsal yaşamdaki statüsü rolü ve saygınlığını tespit etmektedir. Yani benliğinde kendisini nasıl görmek istediğini, kendisine nasıl bir değer biçtiğini belirlemeye çalışmaktadır. Ne yapabilirim? Bu soruyla kişi kendi kapasitesini belirlemeye çalışır. (Ör: İyi koşarım, yüzerim, çok çalışırım,iyi espri yaparım, Kriz durumlarında çözüm üretmekte başarılıyımdır vb.) Doğru ve Yanlış Olanlar Nelerdir? Değer Yargılarım Nedir? İnançlarım Nelerdir? Bu sorulara verilen cevaplarla kişi içinde yaşadığı sosyal çevreden kendisine göre edindiği değerler sistemini tanımaya çalışır.

BENLİK Algılanan benlik, İdeal benlik, Özdeğer, Sosyal kimlikler.

Algılanan Benlik 1. Algılanan Benlik: Bireyin kendisini nasıl gördüğü, onun benlik kavramının çok önemli bir boyutunu oluşturur. Algılanan benliğin de üç bileşeni vardır: a) Kişilik özellikleri: Birey benzer durumlarda benzer şekilde davrandığı zaman, hem dışardan bakanlar, hem de kişinin kendisi o davranışla kişilik özellikleri arasında bağ kurar: “Çabuk kızan biriyim; böyle durumlara gelemem.” b) Yetkinlikler: Herkes sahip olduğu yetenek, beceri, yeti ve bilgi düzeyi hakkında bir algıya sahiptir: “Kriz durumlarında çözüm üretmekte başarılıyımdır.” c) Değerler: Birey kararlarını ve eylemlerini değerlerinin yönlendirdiğine inanır ve kendisini bu çerçevede algılar: “Haksızlığa tahammül edemem.”

İdeal Benlik 2. İdeal Benlik: Her bireyin sahip olmak istediği özellikler, yetkinlikler ve değerler vardır. Kişi bu özelliklere gerçekten sahip olduğuna inanmak ve başkalarını da inandırmak ister.

Sosyal Kimlikler 3. Sosyal Kimlikler: İnsanlar ait oldukları ve değer verdikleri gruplar içinde kurdukları sosyal etkileşimler sonucunda sosyal kimlikler geliştirirler. Kişi, arkadaş grubunda başka, spor yaptığı klüpte farklı, çalıştığı dernekte farklı, iş yerinde farklı roller üstlenir; farklı rollerin gerektirdiği sosyal kimliğe uygun davranışları sergiler.

Özdeğer 4. Özdeğer: Özdeğer, ideal benlikle algılanan benlik arasındaki farktır. Algılanan benlik ideal benlikle eşleştiği zaman, özdeğer oldukça yüksektir. Ancak ideal benlikle algılanan benlik arasındaki fark, yapılan işe ve elde edilen sosyal geribildirime bağlı olarak sürekli değişir. Bu nedenle özdeğer, benlik kavramının dinamik bir bileşenidir ve sürekli değişim ve gelişim içindedir.

Benlik algısı Benlik algısı bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda oluşur. Çevreden alınan tepkiler açık seçik ve tutarlı olduğu zaman güçlü bir benlik algısı oluşur. Bulanık, eksik ve tutarsız tepkiler ise zayıf benlik algısına neden olur.

Benlik saygısı, kişinin kendini değerlendirmesi sonunda ulaştığı, benlik kavramını onaylamasından doğan beğeni durumudur. BENLİK SAYGISI

Benlik saygısı Öznel bir olgudur Olumlu yada olumsuz olabilir Koşullara, konuma, gelişmelere göre değişebilir Olaylar karşısında duygu ve davranışları etkiler.

BENLİK SAYGISI KENDİNİ SEVME KENDİNİ KABUL YETERLİLİK

Benlik Kavramı ve Benlik Saygısının İlişkisi

Benlik kavramı, kişinin kendisine karşı geliştirdiği tutumların bilişsel ve duyuşsal boyutlarını içinde barındırır. Benlik saygısı ise benliğin duygusal yanıdır.

BENLİK SAYGISININ GELİŞİMİ

Bireyin nasıl göründüğü ve nasıl bir kişi olduğuyla yoğun olarak ilgilendiği dönem ergenlik dönemidir. http://img514.imageshack.us/img514/7974/35736546gr9.jpg

Benlik saygısı ergenin ileriki yaşamında düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını belirleyen kimliğinin çekirdeğini oluşturur.

BEDEN İMAJI Bireyin kendi bedeni hakkında sahip olduğu duygular olarak tanımlanır.

Kendimize dair Olumlu tutum Benlik saygısı yüksek Olumsuz tutum Benlik saygısı düşük

TEŞEKKÜRLER