GELİŞİM DÖNEMLERİ İÇİNDE RUH SAĞLIĞI İLKELERİ

GELİŞİM DÖNEMLERİ Gelişim doğumdan ölüme kadar süren yaşam dönemi içerisinde kişide büyüme olgunlaşma ve öğrenme sonucu meydana gelen düzenli değişimleri kapsar.

Olgunlaşma,büyüyen organizmanın kendinden beklenilen işlevleri yerine getirebilecek fizyolojik güce ulaşmasıdır. Belli bir olgunluk düzeyine erişmiş olan çocuğun yeni bir davranış kazanabilmesi için çevrenin desteği önemlidir. Bireyin yaşı, olgunluk düzeyi, motivasyonu, yeni bir öğrenme ortamında çok etkilidir.

Hazır Bulunuşluk Hazır bulunuşluk yeni bir öğrenme durumunda, bireyin önceden sahip olduğu özelliklerin tümünü kapsar. Bireyin yaşı, gelişimi, olgunluk seviyesi, tutumu, motivasyonu ve sağlık durumu yeni öğrenme ortamında etkili olan unsurlardır.

Öğrenme Gelişimin gerçekleşmesi için büyüme ve olgunlaşmanın yanı sıra öğrenme sürecinin olması da gereklidir. Öğrenme, tekrar veya yaşantı sonucu davranışta gözlenen kalıcı değişiklikleri kapsar. Parmak kasları büyümüş ve olgunlaşmış olan bir çocuğun piyano çalabilmesi için gerekli çevre koşullarının oluşması gerekmektedir. Öğretme ve öğrenme sürecinin başlaması, piyano çalma becerisinin gelişimi için zorunlu bir durumdur.

Kritik Dönem Kritik dönem; eğitim ortamında bireylerin yaş değişkenine göre belirli becerileri kazanma, öğrenme konusunda avantajlı olduğu bir dönemdir. Yaşa ve kazanılacak beceriye göre değişik öğrenme durumları için farklı kritik dönemler vardır ve her bir kritik dönem bir önceki evreye göre daha üst düzey bir öğrenmeye hazırlık aşamasıdır. Uyarıcıların en güçlü etkiyi yaratacağı dönem olan kritik dönemde, öğrenmenin gerçekleşmesi önemlidir.

GELİŞİMİN BİYOLOJİK VE ÇEVRESEL TEMELLERİ İnsan gelişimini belirleyici hususların temelinde kalıtım ve çevre vardır. Araştırmacıların gözlemleri ve çalışma verileri gelişim alanlarına göre incelendiğinde kalıtım veya çevre faktörünün tek başına etkili olmadığını göstermektedir. Gelişim, kalıtım ile çevrenin etkileşimi neticesinde gerçekleşmektedir.

Kalıtım Gelişimin çeşitli alanlarında etkilidir. Doğum öncesi ve sonrası gelişimi etkileyen çevre faktörleri kalıtımla gelen özelliklerin belirgin hale gelmesini sağlar.

Çevre Doğum öncesi ve doğum sonrası gelişimi etkileyen çevre faktörleri kalıtım bağlamında sahip olunan özelliklerin ortaya çıkmasını sağlar. Gelişimin biyolojik yapıları önemli ölçüde çevreden etkilenir.

İnsan gelişimi kalıtım ve çevrenin etkileşimi sonucu gerçekleşmektedir. Genotip ve fenotip kavramları canlının kalıtımsal yapısını oluşturur. Genetik donanımın içerisinde var olan özelliklerden (genotip) bireyin gelişim alanlarına yansıyanlarda (fenotip) belirleyici olan çevredir. Organizmanın fiziksel yapısı, zeka durumu genotip tarafından belirlenirken, çevre etkileri de fenotipi etkiler.

GELİŞİM İLKELERİ 1- Gelişim kalıtım ve çevrenin etkileşimi ile gerçekleşir. Bireyin sahip olduğu özellikler, genlerin belirlediği sınırlar içinde çevreyle etkileşim içinde biçimlenir. Örnek: Kalıtım yolu ile gelen resim yeteneğinin çevreden destek aldığında, gelişerek ortaya çıkması

2- Gelişim sürekli bir oluşumdur ve aşamalar halinde gerçekleşir Gelişimdeki aşamaların her biri bir önceki aşamayı temel alır, sonraki aşamaya zemin teşkil eder. Örnek: Okula hazırlık becerileri kazanılmadan ilk öğretime başlanılmaması

3- Gelişim, bütünlük içerisinde gerçekleşir. Gelişim fiziksel, zihinsel, sosyal gelişim olarak bir bütündür, bir alandaki değişim, gelişim,diğerini etkiler. Örnek: Derslerinde başarılı bir öğrencinin kendine güveni artacağından girişken davranışlarının çoğalması

4- Gelişimin kendine özgü yönelimleri vardır. Gelişim baştan ayağa; Doğum Öncesi Doğum Sonrası Önce baş Başını kaldırır Sonra kol Oturur Sonra bacaklar Ayağa kalkar yürür İçten Dışa: Önce bacaklar Sonra ayaklar Sonra parmaklar kontrol edilir. Genelden Özele; Önce kollar uzatılır Büyük kas hareketleri Sonra avuçlayarak yakalama Küçük kas hareketleri Sonra parmakları kullanabilme

5-Gelişim ardışık ve düzenli bir ilerleme ile olur. Gelişimin bütün alanlarında ilerlemeler belli bir sıra içerisinde düzenli bir ilerleme ile olu Örnek: Dil gelişimi içerisinde çocukların ana dilini öğrenebilmeleri için önce ses çıkarma davranışında bulunmaları.

6-Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır. Çocukta ana dilini öğrenme, konuşma açısından farklılıklar olmaktadır. Bazı çocuklar erken bazı çocuklar ise geç konuşurlar. Bireysel ayrılıklarda hem kalıtımın hem de çevrenin etkisi bulunmaktadır. Amcası, babası ya da ağabeyi geç konuşan çocuğun da geç konuşmasında kalıtım kadar çevre de sorumludur. Annesinin yoğun çalışması, çocukla sözlü iletişime pek girilmemesi, kitap okunmaması veya çocuğun kendini ifade etmesine fırsat tanımayan bir anne veya bakıcısı olması, çocuğun iletişim aracı olarak ana dilini kullanmasına fırsat vermez.

GELİŞİM DÖNEMLERİ Gelişim sürecinin iyi anlaşılabilmesi için insanın belirli yaşlarda belirli becerilerin odaklandığı dönemler halinde incelenmesi gerekmektedir. Her gelişim döneminde kazanılması gereken beceriler, özellikler ve davranışlar bulunmaktadır. Dönemler kavramını, Robert Havighurst geliştirmiştir.