NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ BANKA MUHASEBESİ Muhasebe ve Temel Kavramlar NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Muhasebe nedİr? Muhasebe, ekonomik faaliyetlerde bulunan tüm kuruluşların mali nitelikteki işlemlerini ve olaylarını para ile ifade edilmiş şekilde Kaydeden Sınıflandıran Özetleyerek rapor eden Sonuçlarını yorumlayan ve analiz eden bir bilim dalıdır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Muhasebe nedİr? Muhasebe işletmelerin; Varlıklarının ve kaynaklarının oluşumunu Bunların kullanılma biçimini İşletmelerin yaptığı işlemler sonucunda bu varlıklardaki ve kaynaklardaki değişmeleri İşletmelerin mali durumlarını açıklayacak bilgileri sağlayan ve Bu bilgileri ilgili kişi ve kurumlara ileten bir bilgi sistemi ile oluşmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Muhasebenİn FonksiyonlarI Kaydetme Sınıflandırma Özetleme Raporlama NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Muhasebe Türlerİ Genel Muhasebe Maliyet Muhasebesi Yönetim Muhasebesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Genel Muhasebe Finansal muhasebe olarak da adlandırılmaktadır. Bu muhasebe türü ile işletmenin varlıklarının, sermayesinin ve borçlarının durumuna ilişkin bilgi sahibi olmak, aynı zamanda işletme faaliyetleri nedeni ile bilanço kalemlerinde meydana gelen artış ve azalış yönündeki değişmeleri izlemek ve işletme faaliyetlerinin sonucunu ortaya koymak mümkün olmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Malİyet Muhasebesİ Üretim işletmeleri için söz konusu olan bir muhasebe türüdür. Bu muhasebenin görevi, üretilen mal ve hizmetin üretim maliyetini belirlemek, maliyet kontrolünü gerçekleştirmek, fiyatlamaya esas verileri saptamak, sağlanan bilgiler ile planlama yapmak ve yönetimin alacağı kararlara yardımcı olmaktır. Bu çerçevede, genel muhasebenin üstlendiği görevlere ilave olarak, üretilen mal ve hizmetlerin kaça mal olduğunu ve bunların birim maliyetlerinin ne olduğunu belirleyen, gider kontrolüne planlama ve işletmede alınacak özel kararlara yardımcı olan muhasebe türüdür. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Yönetİm Muhasebesİ İşletmelerin genel muhasebe ve maliyet muhasebesi bilgilerinden faydalanarak yeni bilgiler üreten ve işletme yöneticilerinin karar almalarında gerek duyduğu stratejik bilgileri sağlayan bir muhasebe türüdür. Diğer bir tanımlama ile işletme faaliyetlerinin yürütülmesinde; planlama, örgütleme, yürütme ve kontrol süreçlerinde yönetim açısından ihtiyaç duyulan sayısal bilgi ve raporları hazırlayıp sunan bir muhasebe disiplinidir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Muhasebenİn Temel İlkelerİ İşletmenin Sürekliliği İlkesi Dönemsellik ilkesi ve tahakkuk Esası Tutarlılık İlkesi Sosyal Sorumluluk İlkesi Kişilik İlkesi Parayla Ölçülme İlkesi Maliyet Esası İlkesi Tarafsızlık ve Güvenilir Belge İlkesi İhtiyatlılık İlkesi Özün Önceliği İlkesi NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

İşletmenİn Süreklİlİğİ İlkesİ Süreklilik ilkesi, faaliyetlerin herhangi bir zaman sınırlamasına tabi olmaksızın sürdürüleceği ve faaliyetlerin sona erdirilmesi veya ölçeğin sınırlandırılması eğilimi ya da gereksiniminin bulunmadığı varsayımı ifade eder. Faaliyetlerin sona erdirilmesi veya ölçeğin sınırlandırılması eğilimi veya ihtiyacının ortaya çıkması veya sürekliliği etkileyecek belirsizliklerin tespiti durumlarında, bu hususların finansal tablo dipnotlarında açıklanası şarttır. Yapılan tespitlerin muhasebe politikasında değişiklik yapılmasını gerektirmesi halinde, muhasebe politikasında yapılan değişiklikler olası etkileri ile birlikte finansal tablo açıklama ve dipnotlarında belirtilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Dönemsellİk İlkesİ ve Tahakkuk EsasI Dönemsellik ilkesi, süreklilik varsayımı altında sınırsız kabul edilen faaliyet ömrünün belirli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanması gereğini ifade eder. Nakit akım tablosu dışındaki finansal tablolar, tahakkuk esasına göre hazırlanır. Bu esasa göre, işlemler ve iktisadi olaylar gerçekleştiklerinde, tahsilat veya ödeme yapılıp yapılmadığın bakılmaksızın bunlardan doğan hak veya yükümlülüğe taraf olunmasıyla birlikte, muhasebe kayıtlarına alınır ve ilgili oldukları dönemin finansal tablolarına yansıtılır. Nakit akım tablosu, nakit veya nakit benzeri değerlerin tahsil edilmesi veya ödenmesi esas alınarak hazırlanır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, gelir doğurucu işlemlerin ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla doğrudan ilişkilendirilmesi bu ilkenin gereğidir. Ancak bu eşleştirme, aktif veya pasif tanımını karşılamayan kalemlerin bilanço içerisinde gösterilmesi anlamına gelmez. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © TutarlIlIk İlkesİ Tutarlılık ilkesi, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, finansal durumun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilirliğinin sağlanması bakımından, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gerektiğini ifade eder. Tutarlılık ilkesi benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçütlerinin değişmezliğini ve finansal tablolarda biçim ve içerik yönünden tekdüzeni öngörür. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, uygulanan muhasebe politikaları değiştirilebilir. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin finansal tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Sosyal Sorumluluk İlkesİ Sosyal sorumluluk ilkesi; muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve finansal tabloların düzenlenmesi ile sunulmasında, kamuyu aydınlatma anlamında tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve muhasebenin işlevini yerine getirmesi konusunda yöneticilerin görevlerini dürüst, adil ve tarafsız olarak yapmaları gereğini ifade eder. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Kİşİlİk İlkesİ Kişilik ilkesi; bankanın, ortaklarından, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini ifade eder. Banka bünyesinde ayrı muhasebesi bulunan her birim, tüzel kişiliği bulunmasa da, bir muhasebe kişiliği olarak değerlendirilir. Dolayısıyla, başta şubeler olmak üzere, bu tür kişiliklere tahsis edilen varlıklarla kaynakların, o muhasebe kişiliğinin varlıkları ve kaynakları olarak dikkate alınması gerekir. Bir muhasebe kişiliğinin, banka içi diğer muhasebe kişilikleri ve genel müdürlükle olan ilişkilerinde, bankanın tüzel kişiliğinden ayrı olarak göz önünde tutulması şarttır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Parayla Ölçülme İlkesİ Parayla ölçülme ilkesi; parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü ile yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri, yabancı para işlemleri dışında ulusal para birimine göre kaydedilir. Yabancı para işlemleri ilgili para birimi üzerinden kayıtlara geçirilmekle birlikte raporlama dönemleri itibariyle ulusal para birimi üzerinden karşılığı dikkate alınarak değerlemeye tabi tutulur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Malİyet EsasI İlkesİ Maliyet esası ilkesi; nakit ve alacaklar dışında bir varlığın, bir bedel karşılığında elde edilmesi aşamasında oluşan maliyet değeri üzerinden kaydedilmesi gereğini ifade eder. Bu ilke, değişen piyasa fiyatları karşısında sürekli olarak düzeltme kayıtları yapmak zorunda kalınmamasını ve varlıklara ilişkin hareketlerin güvenilir belgelere dayandırılmasını amaçlar. Finansal varlık ve yükümlülüklerin değerlemesine ve yeniden değerlemeye ilişkin hükümler bu ilkenin istisnasıdır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

TarafsIzlIk ve Güvenİlİr Belge İlkesİ Tarafsızlık ve güvenilir belge ilkesi; muhasebe kayıtlarının, gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş güvenilir belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde yansız ve önyargısız davranılması gerektiğini ifade eder. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İhtİyatlIlIk İlkesİ İhtiyatlılık ilkesi; karar alma ve uygulamada, belirsizlik ortamında öngörüde bulunmak için gereken düzeyde temkinli ve tedbirli olmayı ifade eder. Muhasebe politikalarının, karşılaşabilecek risk ve belirsizlikleri göz önünde bulunduran ve bunların yapılarına ve kapsamlarına göre ihtiyatlılıkla muhasebeleştirilmesini sağlayan bir temele dayandırılması gerekir. Buna göre, muhtemel giderler, zararlar ve borçlar için gerekli karşılık ayrılırken, muhtemel gelir ve karlar için herhangi bir muhasebe kaydı yapılmaz. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Özün Öncelİğİ İlkesİ Özün önceliği ilkesi, işlemlerin ve iktisadi olayların muhasebeleştirilmesi ile buna ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında, yalnızca hukuki biçimin değil öncelikle ekonomik değer anlamında gerçek içeriğin esas alınması gereğini ifade eder. Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri uyumlu olmakla birlikte, bunlar arasında farklılıklar bulunması durumunda özün biçime önceliği esastır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Hesap KavramI Aktif Karakterli Hesaplar: Açılış kaydı borç tarafına yapılan ve borç kalanı veren hesaba aktif karakterli hesap denir. Bu hesaplar bilançonun aktif tarafında yer alır ve varlık hesapları olarak bilinir. Pasif Karakterli Hesap: Açılış kaydı alacak tarafında yapılan ve alacak kalanı veren hesaba pasif karakterli hesap denir. Bu hesaplar bilançonun pasif tarafında yer alır ve kaynak hesapları olarak bilinir. Gelir Tablosu Hesapları: İşletmenin gelir ve giderlerini göstererek kar veya zararını ortaya çıkaran finansal tablo gelir tablosudur. Gelir tablosu gelir hesapları ve gider hesaplarından oluşmaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Hesap KavramI Borç GELİR HESABI Alacak İlk Kayıt + Artış Olduğunda - Azalış Olduğunda NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Hesap KavramI Borç GİDER HESABI Alacak İlk Kayıt + Artış Olduğunda - Azalış Olduğunda NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Defterler Yevmiye kavramı, hesapların hareketlerinin yönünü, tarihini ve tutarını belirten izlerdir. Borç hareket sol, alacak hareket sağ tarafta gösterilir. Defteri kebir, yevmiye kayıtlarının ana hesap bazında sınıflandırılmış halidir. Yardımcı defter, ana ya da tali tek bir hesaba ilişkin kayıtların yer aldığı, zorunlu olmayan defterdir. Mizan, belirli bir tarih itibariyle defteri kebir hesaplarının bakiyelerini sınıflandırılmış olarak gösteren tablodur. Mizanda tüm bilanço ve gelir tablosu hesapları bir arada bulunur. Her ay sonunda düzenlenen mizana aylık geçici mizan, aralık ayında düzenlenen mizana genel geçici mizan, dönem sonunda gelir ve gider hesapları kapatıldıktan sonra düzenlenen mizana kesin mizan denir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Ödev Bir bankanın geriye dönük faaliyet raporunun incelenmesi

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Adalet Hazar ve Şenol Babuşçu, Temel banka Muhasebesi, Bankacılık Akademisi Yayınları, Ankara 2017 İffet Görkem Kesimli, Banka Muhasebesi, Umuttepe Yayınları, Kocaeli, 2014 Mehmet Hasan Eken ve Hüseyin Selimler, Banka Muhasebesi, Der Yayınları, İstanbul, 2015 Mest Yıldırım, Banka Muhasebesi, Türkiye Bankalar Birliği, İstanbul, 2008 NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©