YENİ DOĞAN BEBEK VE ÖZELLİKLERİ Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitim Anabilim Dalı

YENİ DOĞAN BEBEK Doğum öncesi ( 10 ay, 40 hafta, 280 gün) periyodu tamamlayarak doğan bebeğe normal yeni doğan denir. Yeni doğan dönemi ya da neonatal dönem dediğimiz dönem, hayatın ilk 28 günüdür. Doğum ve takip eden ilk haftaya erken neonatal dönem, 1-4. haftaya kadar (4. hafta dahil) geç neonatal dönem denir. Gebeliğin 28. haftasından doğumu da içine alan ve doğum sonrası ilk haftayı da kapsayan döneme perinatal dönem denir.

--Erken Neonatal Dönem-- -- Geç Neonatal Dönem- 28.Hafta DOĞUM 1.Hafta 4. Hafta --------PERİNATAL DÖNEM-----------

Yeni Doğan Bebeğin Fiziksel Özellikleri Yeni doğan bebeklerin vücut ağırlıkları ortalama 3-3.5 kg (3200+/-600gr) kadardır. Kız bebekler biraz daha düşük ağırlıklıdır. En düşük vücut ağırlığı zamanında doğan bebekler için 2.5 kg olarak alınmıştır. 5-7 kg olarak doğan bebeklerde rapor edilmiştir. Yeni doğanın boyu ortalama 48-50 cm kadardır. Kızlar biraz daha kısa olurlar. En düşük boy zamanında doğanlarda 46cm’dir. 57 cm doğan yayınlanmış vakalar da vardır. Kafa çevresi zamanında doğan bebeklerde 35 cm, göğüs çevresi kafa çevresinden 2-2.5 cm kadar daha dardır (33cm). Bir yaşına kadar bu fark yavaş yavaş azalır. Bir yaşında kafa çevresi göğüs çevresine eşit olur. Daha sonra göğüs çevresi daha hızla genişler ve kafa çevresini geçer. Yeni doğanda baş vücudun ¼’ü kadardır.

Yeni Doğan Bebeğin Fiziksel Özellikleri Başın gövdeye oranı erişkine oranla daha büyüktür. Yüz yuvarlak, mandibula (alt çene) ufacıktır. Vücudun orta noktası göbek (umblicus) üzerindedir. Yetişkinde ise dış genital sistemde yer alan kemik eklemi (symphisis pubis) üzerindedir. Göğüs kafesi (toraks) yuvarlak, karın oldukça belirgin ve bombelidir. Ekstremiteler (kol ve bacaklar) erişkine kıyasla ve gövdeye oran itibarıyla kısa görünümlüdür. Derileri pespembe ve yumuşacıktır. Omuzlarında ve sırtta ayva tüyleri (lanugo) şeklinde tüyler bulunur. Vücudun çeşitli kısımları verniks kazeoza adı verilen peynirimsi bir madde ile kaplıdır.

Yeni Doğan Bebeğin Fiziksel Özellikleri Saçlar ipek gibi yumuşak ve kabarıktır. Kulak saymanı (dış kulak) kıvrımları iyice olgunlaşmıştır. Tırnakları parmak ucuna kadar inmiştir. Solunum sayısı dakikada 30-40 civarındadır. Erişkinde ise dk. 18-20 dir. Kalp atımlarının sayısı dk. 120-160 civarındadır. Yetişkinde ise 65-70 dir. Kandaki hemoglobin miktarı oldukça yüksektir.%14-17 gr kadardır. Beyaz küre sayısı mm3 de 10.000 civarındadır. Çocuklarda 6-8.000dir. Yeni doğan bebeğin kalori ihtiyacı günde 55cal/kg’dır. 1. haftanın sonunda 110 cal /kg yükselir.

Yeni Doğan Bebeğin Fiziksel Özellikleri Yeni doğan bebeğin vücudunda annesinden gelen bağışıklık cisimleri bulunur. Onu bir çok enfeksiyona karşı oldukça iyi korur. Fakat yine de dirençleri çeşitli enfeksiyonlara karşı oldukça düşüktür. Bu nedenle doğum odasında steril yani mikroplardan arıtılmış bir yağla temizlenirler. Göbek kordonu steril bir gazlı bezle sarılır. Yeni doğanın hakim pozisyonu fleksiyondur.

Vücut ağırlıkları artışı: İlk üç ay içinde günde 22-25 gr. İkinci üç ay içinde günde 20-22 gr. Üçüncü üç ay içinde günde 15-18 gr. Dördüncü üç ay içinde günde 12-14 gr.

Boyca Uzama: İlk üç ay 10 cm. (En hızlı ilk üç ay) İkinci üç ay 7 cm Üçüncü üç ay 5 cm Dördüncü üç ay 3 cm uzayarak doğuma kıyasla ortalama 25 cm. uzarlar.

Baş çevresi; Baş çevresi genişliği 1 yaş altında hızlı bir şekilde devam eder. Her ay 1 cm. genişleyerek bir yaşında ortalama 12 cm kazanır ve 46-47 cm’yi bulur.

1 yaşta; 1 yaş sonunda vücut ağırlığı doğum ağırlığının yaklaşık üç katına boyu da 75 cm’e ulaşır.

Diş Gelişimi; Bebekler diş gelişimi bakımından farklılık gösterebilmekle beraber ilk süt dişleri 6-8 aylar arasında alt çenede iki ön kesici dişin patlamasıyla çıkar.

Diş Gelişimi; İlk alt kesicilerden sonra yaklaşık iki ay arayla üst çenedeki iki ön kesici diş patlar. Daha sonra bir kaç ay arayla alt ve üst çenedeki yan kesiciler çıkar. Böylece bebek 1 yaşına geldiğinde 8 diş kazanır. Bundan 2-3 ay sonra üst ve alt çenede belirli bir sıra izlemeyerek küçük azılar çıkar. Daha sonra köpek dişleri ondan sonra da her iki çenede büyük azılar çıkarak 2,5-3 yaş arasında 20 süt dişi tamamlanmış olur. 6 yaşından sonra süt dişleri yavaş yavaş yerini kalıcı dişlere vermeye başlar.

Apgar Ölçeği İŞARETLER 1 2 Kalp Vuruşu YOK 100 den aşağı 1 2 Kalp Vuruşu YOK 100 den aşağı 100 den yukarı Solunum Çabası Düzensiz Aktif Adale Tonusu Çok az, kısmen fleksiyon Kuvvetli , aktif Refleks Uyarımı Zayıf ağlama, yüzünü kırıştırma Ağlama, kuvvetli aksırma, öksürme Deri Rengi Soluk mavi Vücut pembe, etraf mavi Tam pembe

Apgar Ölçeği 10 çok sağlıklı. 8-9 pek merak edilmez. 6 veya altı yardım gerekebilir. 4ün altı hiç beklemeden yardım edilir.

Yeni Doğan Bebeğin Fizyolojik Özellikleri Yeni doğan bebeklerin vücut ısıları doğumda annesininki ile aynıdır, doğumdan sonra geçici bir düşme gösterir. 4-8 saat içinde normale döner. Yeni doğan bebekler ilk hafta vücut ağırlıklarının %6-10’unu ter, idrar, gaita ile kaybederler. Bu oran %10’u geçerse bebeklerde susuzluk ateşi görülür.

Yeni Doğan Bebeğin Fizyolojik Özellikleri Yeni doğanda doğum anında plasenta yolu ile geçen maternal hormonlara bağlı olarak meme bezlerinde büyümeler görülür. Cinsiyete bağlı olmaksızın süt bile gelebilir. Hormanlar idrar yoluyla atıldığından 1-2 gün sonra geçer. Kız bebeklerde anneden geçen hormonlara bağlı olarak 1-2 damla vaginal kanama olabilir.

Yeni Doğan Bebeğin Fizyolojik Özellikleri Kandaki hemoglobin düzeyi 24 saat içinde birden yükselir, sonra normal sınırlara iner. Beyaz küre sayısı ilk 24 saat içinde artarak 25-30 bini bulur, ilk haftadan sonra bu 14 bine kadar iner. İlk kaka genellikle 24 saat içinde yapılır ve buna mekonyum denir. Mekonyumun bir faydası, bağırsakların boşluklarının birbirine yapışmayıp, açık kalmasını sağlamaktır.

Yeni Doğan Bebeğin Fizyolojik Özellikleri Doğumdan önce fetüs, dış ortama nispetle oksijen basıncı daha düşük bir ortamda yaşamaktadır. Bu nedenle eritrosit ve hemoglobin miktarı oldukça yüksektir. Doğumdan sonra artık bu kadar fazla eritrosite ihtiyaç yoktur. Bu yüzden doğumdan sonra bir kaç gün içinde eritrosit yıkımı artar. Bol miktarda biluribin açığa çıkar. Glukuranil transferaz enzimi bu biluribini suda eriyen biluribine çevirerek kandan uzaklaştırmaya çalışır. Fakat miktarca ilk günlerdeki salgı, bebeklerin çoğunda yeterli olmaz, böylece bebekte biluribin düzeyi yükselmekle kalmaz, deri sarı renge boyanır. Koyuluk derecesi kandaki biluribin düzeyine bağlı olduğu için bebekten bebeğe değişir. 2. günden sonra başlayan ve hafif sarılık 7. güne kadar sürebilir. Tedavi gerektirmez.

Yeni Doğan Bebeğin Fizyolojik Özellikleri Yeni doğan bebeklerde bazen doğar doğmaz sarılık görülür veya bir kaç saat içinde belirir, hızla ilerler. Genellikle bu durum anne-baba kan uyuşmazlığına bağlıdır. Rh - bir kadın, Rh + bir erkek ile evlendiğinde anneden bebeğe placenta aracılığıyla bebeğin eritrositleri de anne tarafına kayar. Bebek Rh - ise herhangi bir sorun olmaz. Fakat Rh + ise anne eritrositlerinde antikor oluşmaya başlar. İlk çocukta duyarlılık şiddetli olmadığı için bir sorun görülmez. İkinci çocukta eğer Rh + ise duyarlılık artar, antikor düzeyi yükselir. Çocuk tarafına placenta aracılığıyla geçen antikorlar fetüsün doğumdan hemen sonra kan değişimi yapılmazsa kaybına neden olur. Gebelikte annelerin Rh - olduğu biliniyorsa evvelce bir düşük yapmadıysa ve bu ilk doğumu ise anneye bu duyarlılığı ortadan kaldıracak bir gamaglobulin enjeksiyonu yapılır. Bu enjeksiyon da ilk çocuğun doğumundan sonra ilk 72 saatte yapılması gereklidir. Aksi halde duyarlılık ortadan kaldırılamaz.