ÖZEL EĞİTİMDE ETİK DEĞERLER İLKER KARAKAYA

AMAÇ: Mesleğin temel standartlarını belirleyip en üst seviyede uygulamak ve mesleğin kötü amaçlara hizmet etmesini önlemek

DEĞERLER: 1.Özel eğitim, diğer birçok mesleğe göre daha çok çaba ve özveri gerektiren, sabır isteyen bir meslektir. Eğitimci kendini mecbur hissettiği için bu alanda çalışmaz. İsteyerek ve severek bu meslekte çalışır.

DEĞERLER: 2.Eğitimci, uluslararası veya hizmetin sunulduğu ülkenin belirlediği kriterlerde eğitim alır ve uzmanlık alanındaki yetkinliği ve yeterliliği olması gereken düzeydedir.

DEĞERLER: 3.Eğitimci, uzmanlık alanındaki bilgi ve tecrübelerini daima yenilemeye ve üst düzeyde tutmaya çalışır. Yeni gelişmeleri yakından takip eder ve bu yenilikleri deneyimleriyle bütünleştirir.

DEĞERLER: 4.Diğer meslektaşlarıyla dayanışma ve işbirliği içine girer. Tecrübelerini onlarla paylaşmaktan kaçınmaz. Her çocukla çalışamayacağını ve yetersiz kalabileceğini kabul eder ve bu tür durumda kişi ve kurumlardan yardım almaktan kaçınmaz..

DEĞERLER: 5.Özel eğitimdeki çalışma alanını ve sınırlarını bilir. Yetkinlik ve yeterlilik düzeyini aşan hizmetlerden uzak durur.

DEĞERLER: 6.Özel gereksinimli bireyler, birden fazla engele veya birçok gelişimsel alanda yetersizlik yaşayabilir. Bu durumda birçok farklı uzmanlık alanında çalışanların koordineli çalışmasını gerektirebilir.

DEĞERLER: 7.Eğitimci, engelli bireylere en üst düzeyde yarar sağlamaya çalışır. Görevini ihmal etmez. Eğitime zamanında başlar ve zamanında bitirir.Eğitimde oyalayıcı ve yarar sağlamayan çalışmalardan uzak durur.

DEĞERLER: 8.Mesleki statüsünün verdiği imtiyazları başkalarına zarar verecek biçimde kullanmaz. Haksız kazanç elde etmeye çalışmaz. Özel gereksinimli bireyleri kazanç kaynağı olan birer meta olarak görmez.

DEĞERLER: 9.Her eğitimci duygu ve inançlar, ideolojik fikirler ve kültürel-etnik unsurlarla bir kimlik oluşturmuştur. Mesleki yaşamında kişisel kimliği ile eğitimci kimliği arasındaki ayırımın çok iyi farkında olur ve her iki kimliği birbirine karıştırmaz.

DEĞERLER: 10.Eğitimci, gerektiği durumlarda aldığı eğitim düzeyini, eğitim aldığı kurumu, çalışma süresini, çalıştığı yerleri ve mesleki tecrübelerini abartmadan anlatır. Diğer meslektaşlarını yerici ifadeler asla kullanmaz.

DEĞERLER: 11.Eğitimci, bireysel farkındalığını en üst düzeyde tutmaya çalışır. Güçlü ve zayıf yanlarını ve diğer kişisel özelliklerinin farkındadır. Mesleğini olumsuz etkilememesi için gerekli çözüm yollarını arar.

DEĞERLER: 12.Eğitimci, dürüstlük ilkesini elden bırakmaz. Her zaman doğruları söylemeye çalışır ve doğru olandan yana olur.

DEĞERLER: 13.Eğitimci, özel eğitime gereksinimi kalmayan bireye hizmet vermeyi sürdürmez. Ayrıca özel eğitimden yarar sağlamadığına veya faydalı olmadığına inandığı bireylerle çalışmayı durdurur.

DEĞERLER: 14.Her bireyin mutlaka gelişmeye açık olan bir veya daha fazla alanları vardır. Eğitimci, bireyin sahip olduğu becerileri maksimum düzeyde kullanmasını sağlar.

DEĞERLER: 15.Bazı program, yöntem ve tekniklerin uygulanabilmesi için, söz konusu programların bazıları için ek eğitim alma zorunluluğu vardır. Bu eğitimleri genellikle kısa süreli kurs-sertifika programı biçiminde uzmanlardan talep eder.

DEĞERLER: 16.Hizmet verilen birey, altını ıslatabilir, altına kaçırabilir, sümüğü ve salyası akabilir. Eğitimci, bu olumsuz durumlardan dolayı tiksinti duyabilir; ancak bunu bireye yansıtmamaya ve hissettirmemeye çalışır.

DEĞERLER: 17.Nadir de olsa, engelli bireylerin saldırgan davranışları olabilir. Eğitimci, birey tarafından şiddete maruz kalsa bile, bireye şiddet uygulamaz. Uygun yöntem ve teknikleri kullanarak söz konusu problem davranışları yok eder veya azaltır.

DEĞERLER: 18.Eğitim sürecinde, özellikle davranışçı yöntemlerle yapılan eğitim çalışmalarına ceza yöntemlerine yer verilir. Eğitimci bu yöntemleri kullanırken, bireyi en az sınırlayıcı yöntemleri tercih eder. Ceza yöntemlerini kullanmadan önce ailenin onayını alır.

DEĞERLER: 19.Daha çok kazanç elde etmek için performansını aşan aşırı çalışmadan kaçınır. Örneğin, günlük 2-3 saatten sonra çalışma performansı düşüyorsa ve bireye daha az yararlı olduğunu düşünüyorsa çalışma süresini sınırlar.

DEĞERLER: 20.Eğitimci, meslektaşlarıyla işbirliği yaparak etik ilkelere aykırı davranan kişi ve kurumlara karşı önlem çareleri ararlar.

DEĞERLER: 21.Eğitimci, planları hazırlamadan önce kaba ve ayrıntılı değerlendirmeyi yapar. Tıbbi psikolojik tanılama ve değerlendirme sonuçlarını dikkate alır. Asla başka bireyler için hazırlanmış standart ve bireysel programlar kullanmaz.

DEĞERLER: 22.Plan ve programların hazırlanması sırasında ailenin, bireyin istek ve görüşlerini alır, önemser. Mümkün olduğunca planında yer verir.

DEĞERLER: 23.Eğitimci, hizmet verdiği birey ve bireyin ailesi ile ilgili bilgilerin korunmasına özen gösterir. Ses ve görüntü kaydedilecekse, bireyin ve ailesinin iznini alır.Gerekli durumlarda ailenin onayını almadan, hiçbir bilgiyi başkasıyla paylaşmaz ve yayınlamaz.

DEĞERLER: 24.Programın uygulanmasında ve eğitimin her aşamasında ortaya çıkan gelişmelerden (olumlu-olumsuz) aileye bilgi verir.

DEĞERLER: 25.Aileye karşı önyargılar geliştirmez, daima tarafsız davranış ve her konuda objektif olur. Anlayışını ve sabrını sonuna kadar muhafaza eder. Empati yeteneğini en üst düzeyde tutar.

DEĞERLER: 26.Yasal ve sosyal hakların neler olduğunu araştırıp öğrenir ve bunları aileye aktarır. Aileyi yanıltacak bilgilerden kaçınır ve sonucu kesin olmayan konularda güvence vermez, aileyi boş yere umutlandırmaz.

DEĞERLER: 27.Ailenin eğitimi aksatmayacak bir biçimde eğitim etkinliklerini izlemesine olanak tanır. Gerekirse,  kurumdaki eğitim uygulamalarının video kaydı yapılıp aileye verilir.

DEĞERLER: 28.Gerektiğinde ev ziyareti düzenler; ev ortamında uygulanabilecek yöntemler ve yapılabilecek eğitim hakkında aileye bilgi verir. Aile içi ilişkilere karışmaz, aileye psikoterapi uygulamaz. Çok özel konularla ilgili sorular sormaz.

İŞBİRLİĞİ VE EKİP ÇALIŞMASI: “HİÇBİRİMİZ HEPİMİZ KADAR AKILLI DEĞİLİZ

Profesyonel İletişim Nasıl Olmalıdır? İletmek istedikleri amaca uygun, kısa ve nettir. “Ailelerle bu kadar sorun yaşıyorum, her biri ayrı dert, hangisiyle baş edeceğimi şaşırıyorum…” değil, “Bana ailelerle çalışırken bir yardımcı olabilir misiniz?” Mesajın kime yönelik olduğu açıkça belirtir. “Zaten anlattığım şeyleri kim üstüne alacağını iyi bilir!” değil, “A arkadaşım, şunu yapmandan rahatsız oluyorum.”

... Ağzının söylediği ile bedeninin söylediği tutarlıdır. Yüzünde bir tebessümle “Bu çocuğun hayatı beni çok kötü etkiliyor.” değil, üzgün bir yüz ifadesiyle “Bu çocuğun hayatı beni çok etkiliyor.” En az sorun kadar çözüme odaklanır. “A öğrencisi okula tam devam etmiyor, ödevlerini tam yapmıyor, öğrenemiyor…” değil, “A öğrencisi okula tam devam etmiyor, ödevlerini tam yapmıyor, öğrenemiyor… Acaba bir uzmandan yardım mı istesek?” ...

... İddialı ifadelerden kaçınır. “Sizi çok iyi anlıyorum.” değil, “Sizi anlamaya çalışıyorum.” Empati yeteneğini kullanır. Empati ile sempati kavramları birbirine karıştırılır. Empati onun gibi düşünmek değil, onunla düşünmektir. Yani karşıdakine ille de hak vermek değil onu anlamaya çalışmak ve anladığını ifade etmektir.

... Aktif dinleyicidir. Dinliyor-MUŞ gibi yapmaz. Karşısındakini dikkatle dinlediğini hissettirmek için sözel ve sözel olmayan bütün iletişim öğelerini kullanır. Karşısındakinin bireysel ve kültürel farklılıklarına duyarlıdır.

... Popüler değil etkili olur. Kendisinin yeterliklerinden çok sınırlılıklarının, karşıdakinin sınırlılıklarından çok yeterliklerinin farkında olur. Karşımızdakinin her zaman bizden daha zeki olma ihtimali vardır. İletişimin içeriği ile tarzı arasında denge kurar. Şu iki yaygın ifadede doğru değildir. “Önemli olan ne söylediğin değil, nasıl söylediğindir.” ve “Önemli olan nasıl söylediğinden çok ne söylediğindir.” Doğrusu şudur: “Önemli olan neyi, nasıl söylediğindir.” ...

Tıbbi tanı-değerlendirme ekibi Ekip Türleri Tıbbi tanı-değerlendirme ekibi RAM ekibi BEP ve izleme ekibi

Ekip Oluşturma Yaklaşımları Multi-disipliner (Çoklu Disiplinli) İnter-disipliner (Disiplinler Arası)

Bazı Etik İlkeler No Etik İlke Anlam 1 Özerklik/Gönüllülük Çocuğun ve ailenin kendi kaderini kendi belirleme hakkına saygı 2 Yardım Zorunluluğu İhtiyacı olan kişilere yardım etme zorunluluğu 3 Gizlilik/Anonimlik Profesyonel ilişki bağlamında alınan bilgilerin başkalarıyla paylaşılmaması 4 Sözünde Durma Çocuğa ve aileye verilen sözün yerine getirilmesi 5 Adalet Herkese adil ve eşit davranma 6 Zarar Vermeme Kasıtlı zarar verme olasılığından kaçınma 7 Seçimlere Saygı Çocuğun ve ailenin hangi bilgiyi nasıl paylaşacağı kararına saygı 8 Dürüstlük Doğru, hakiki, samimi olma 9 Ayrımcılığa Karşı Olma Her türlü ayrımcılığın karşısında durma

AİLELER: ASIL MESELE Özel eğitimde aile tartışmasız en önemli bileşen Ailenin sürece katılması çocuktaki değişim açısından şart Doğal psiko-sosyal destek

Neler Yaşıyorlar? Bildik ekonomik, eğitimsel sorunlar Engele Uyum Aşamaları? (Şok, inkar, anlama-depresyon, kabullenme, yeniden yapılanma) Psikolojik sorunlar “Sağlıklı çocuğa sahip olma rüyasının ölümü” Proje kaybı

Aileyi Anlamanın Teorisi Var mı? Sistem Teorisi Bütünlük İlişki Denge

Aileyle İletişimde Dikkat Edilecek Noktalar Genel iletişim kuralları burada da geçerli Onlar hizmet alan, biz hizmet veren (profesyonel) Profesyonel ilişki (transferans, karşıt-transferansa dikkat)

teşekkürler…