EĞİTİMDE ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. Bayram BIÇAK Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Ölçme ve Değerlendirme A.D.

Farklılıklar olmasaydı ölçme olmazdı!

Ölçme ve Değerlendirmenin Eğitim ve Öğretimdeki Yeri   Öğrenciye davranışını nasıl değiştireceği, nasıl geliştireceği hakkında bilgi verir.   Yeterince başarılı olan öğrenciyi motive eder.   Öğrenci hakkında verilecek kararlara dayanak olur.   Öğretmenin kendi öğretimini ne derece etkili olduğunu anlamasına yardımcı olur.  Uygulanan bir eğitimin başarılı olup olmadığının Yöneticilere ve diğer ilgililere bilgi verir.   4 4

Varlıkların olayların özellikleri Sayı veya sembollerle ifade ediş ÖLÇME Varlıkların olayların özellikleri   Gözlem Sayı veya sembollerle ifade ediş ÖLÇÜM

ÖLÇME İŞLEMİ Ölçmenin Amacının Belirlenmesi ve ölçülecek niteliğin tanımlanması Ölçme yönteminin veya aracının belirlenmesi yoksa geliştirilmesi Nitelik ile ölçme aracının etkileştirilmesi Ölçme sonucunun ifade edilmesi

ÖLÇME HATALARI Ölçülen nesnenin gerçek değeri ile gözlem ya da ölçme sonucunda elde edilen değer arasındaki farka “ÖLÇME HATASI” denir. Eğitimdeki ölçme işlemlerinin genellikle dolaylı olması, eğitimdeki ölçme sonuçlarında daha çok hata karışmasına neden olabilmektedir. Bir ölçme sonucuna karışan hata miktarı ile bu ölçme işleminde kullanılan birim birbiri ile yakından ilgilidir. Birim ne kadar küçültülürse hata miktarı o kadar azalır. Ölçme sonuçları üzerinde “gerçek ölçüm” den söz edilemez. Her ölçme sonucunda bir miktar hata bulunmaktadır.

3. Tesadüfi (Rasgele) Hata HATA TÜRLERİ 1.  Sabit Hata Ölçüm aracındaki bir hatanın tüm ölçümleri aynı şekilde etkilemesi 2. Sistematik Hata Miktarı; ölçülen büyüklüğe, ölçme koşullarına ve ölçmeciye bağlı olarak değişen hatalar 3. Tesadüfi (Rasgele) Hata Kaynakları, miktarı ve yönü önceden bilinemeyen, yönü eş olasılıklı hatalar

Hangi sınavdan elde ettiğimiz sonuca daha fazla güveniriz?   A Sınavı: Sadece 1 soru sorulmuş, 100 puan üzerinden puanlansın. B Sınavı: 2 soru sorulmuş, her soru 50 puan ile puanlanmış olsun. C Sınavı: 10 soru sorulmuş, her soru 10 puan ile puanlanmış olsun. D Sınavı: 100 soru sorulmuş, her soru 1 puan ile puanlanmış olsun. Hangi sınavla elde ettiğimiz sonucun daha az hatalı olduğunu söyleyebiliriz? Hangi sınavdan elde ettiğimiz sonuca daha fazla güveniriz?

HATA KAYNAKLARI Ölçmeyi yapan kişiden kaynaklanan hatalar. Ölçme aracından kaynaklanan hatalar. Ölçmenin yapıldığı ortamdan kaynaklanan hatalar. Öğrenciden kaynaklanan hatalar.

EĞİTİMDE ÖLÇME ARAÇLARINDA BULUNMASI GEREKEN 3 TEMEL NİTELİK Geçerlik Güvenirlik Kullanışlılık

ÖLÇMEDE GÜVENİRLİK Ölçmede herhangi bir hata olmayacak! Araç ve ölçmeci güvenilir olacak. Bir sınıfın Matematik ders değerlendirmesini iki öğretmen farklı çıkarmayacak. Bir sınavda 100 alan bir öğrenci, ikinci sınavda 10 alıyorsa güvenirlik (tutarlılık) yoktur. Testlerin güvenirlik düzeyi ölçülebilir (güvenirlik katsayısı)

GÜVENİRLİĞİ ARTIRMA YOLLARI Soru sayısı, Sorular anlaşılırlık düzeyi, Sınav süresi, Uygulama koşulları, Öğrencinin fiziki ve duygusal özellikleri, Puanlama işlemi, Puanlama objektiflik, Puanlama hataları (Halo effect, carryover effect, rater drift) .

Güvenirlik İndeksleri KR-20 KR-21 Cronbach α [0.00-1.00] Aralığında değerler alır. 1.00’e yakınlığı oranında güvenilir ölçme yapılmış demektir.

ÖLÇMEDE GEÇERLİK Ölçme aracının amacına hizmet etme derecesidir. Sadece derste ulaşmak istediğimiz hedef davranışlar ölçülmeli; ölçmeye başka şeyler karıştırılmamalıdır. Öğrencileri bazı gruplara ayırma, derste anlatılmayan şeyler sorma, kopya çektirme vs. geçerliği zayıflatır. Testlerin geçerliği, bir geçerlik katsayısı ile hesaplanabilir.

GEÇERLİĞİ ARTIRMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Her soru bir hedef davranışı ölçmelidir. Her soru, bilenlerin doğru cevaplandırabileceği, bilmeyenlerin ise doğru cevaplandıramayacağı nitelikte olmalıdır. Sınav, hem kapsayıcı hem dengeli (her hedefi temsil edebilen) bir tarzda olmalıdır. Test tek boyutlu olmalı.

GEÇERLİĞİ ARTIRMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER Sınav, güvenilir olmalıdır. Güvenirlik yoksa geçerlik de yoktur. Soruların zorluğu iyi ayarlanmalı, bütün öğrencilere hitap etmelidir.

DEĞERLENDİRME NEDİR Ölçme sonucu Ölçüt Karşılaştırma Karar Değerlendirmenin dayandığı ölçümler ne kadar hatalı ise değerlendirme de en az o kadar hatalı olur.Bu nedenle daha temelde ölçme işleminin doğru olarak yapılması gerekir.Bu da ölçme aracı kullanılarak elde edilen ölçme sonuçlarının olabildiğince az hatalı olması,kullanılan aracın belli bazı niteliklere sahip olmasını gerektirir. Karar (değer yargısı)

DEĞERLENDİRME TÜRLERİ 1.Süreç değerlendirmesi 2. Sonuç / Ürün değerlendirmesi

1. Süreç Değerlendirmesi Öğretimi yönlendirmek amacıyla kullanılır 1.Süreç Değerlendirmesi Öğretimi yönlendirmek amacıyla kullanılır. Hem öğrenme öncesi, hem de sonrası süreçlerde yer almaktadır. Örnek: -Öğrencilerin çalışmalarını yönlendirmek amacıyla kullanılan ön testler ve izleme testleri, -Çalışmaları esnasında öğrencilerin yaptıklarına yönelik gözlemler, -Performans görevleri, ödev ya da ders esnasında sorulan sorular

2. Sonuç/Ürün Değerlendirmesi Öğrencilerin öğrenme düzeylerine ilişkin bir yargıda bulunma çalışması olup genelde öğrenci notlarının tespitinde kullanılmaktadır Örnek: -Öğrenim süreci sonrasında yapılan sınavlar, -Nota dahil edileceği söylenen ev ödevleri, -Proje notları -Standartlaştırılmış başarı sınavları

Süreç ve Sonuç Değerlendirmesi Arasındaki Farklar Süreç Değerlendirmesi Sonuç Değerlendirmesi Amaç Öğrenmeyi yönlendirmek Not vermek Özellik Dar alanlara ilişkin az sayıda soru Kapsamlı ve ayrıntılı bilgiye ilişkin çok sayıda soru Uygulama Öğretim öncesinde veya sırasında sık sık Öğretim bütününün sonunda, genellikle bir kez

ÖLÇMEDE KULLANIŞLILIK Ölçme ekonomik olmalı Hazırlama ve değerlendirme süresi normal olmalı (Test ve kompozisyon sınavları hazırlık ve değerlendirme aşamaları ters süre alan sınavlardır) Uygulama süresi uygun olmalı Puanlama kolay olmalı...

SONUÇ OLARAK; Ölçme ve Değerlendirme, eğitim sisteminin ana öğelerinden birini oluşturur. Sistemin geçerliliğinin, başarısının ve hedeflere ne denli yaklaşıldığının temel göstergesidir.

DEĞERLENDİRME NEDİR Ölçme sonucunu bir ölçüt ile karşılaştırarak ölçülen özellik hakkında bir karara varma işlemidir.

İletişim Bilgileri bayrambicak@akdeniz.edu.tr bayrambicak@yahoo.com (242) 3102083