PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME

Psikolojik değerlendirme teknikleri, psikopatolojik işlevlerdeki bilişsel, duygusal, kişilik ve davranışsal etkenleri saptamak üzere tasarlanıp geliştirilmiştir. Değerlendirme tekniklerinin çoğu, paradigmalardan çıkmıştır.

Klinik Görüşme

Bir klinik görüşmenin günlük konuşmadan ya da anketten ayrıldığı yön, görüşmecinin, yanıtlayan kişinin soruları nasıl yanıtladığına ya da yanıtlayamadığına dikkat etmesidir. Örneğin bir danışan evlilik çatışmalarını anlatıyorsa, klinisyen onun anlattıklarına eşlik eden her duyguya dikkat edecektir. Örneğin konuyu anlatırken ağlıyor mu... Bir klinisyen hangi paradigma doğrultusunda hareket ediyorsa, bu, onun gözettiği bilgiyi, onu nasıl topladığını ve nasıl yorumladığını etkiler.

İyi klinik görüşme yapabilmek büyük beceri gerektirir; çünkü bu tür görüşmeler büyük stres altında olan insanlarla yürütülür. Danışan ile iyi bir ilişki kurmak bu noktada çok önemli..... Klinisyen danışanın güvenini kazanmalı.... Bir danışanın ilk karşılaştığı klinisyene hemen güvenerek kendini açması zor..... Klinisyenlerin çoğu danışanlarıyla, kendilerini ortaya koymalarını, kaygılarını dile getirmelerini sağlamak için empati kurarlar.

Psikolojik Testler Bir kişinin belirli bir iş veya göreve ait performansını ya da kişiliğini ölçmek üzere tasarlanmış araçlardır. Bu testler değerlendirme sürecini yapılandırır. Testin istatistiksel normlarının çıkartılması işlemine standardizasyon denir. Belirli bir hastanın tepkileri daha sonra bu istatistiksel normlarla karşılaştırılır Üç tip test var: Kendini bildirim kişilik ölçekleri, projektif kişilik testleri ve zeka testleri

Kişilik Envanterleri En iyi bilineni Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI). Ölçek 1940’lı yıllarda Hathaway ve McKinley (1943) tarafından geliştirilmiş ve 1989’da gözden geçirilmiş. Çok yönlü olarak değerlendirilmesinin nedeni, birden fazla bozukluğu aynı zamanda değerlendirme özelliğinden kaynaklanıyor. Test geliştirilirken, gerçek olaylara dayanan bilgiler esas alınmış.

Projektif Kişilik Testleri Projektif test, kişiye standart uyarıcıların verildiği psikolojik değerlendirme aracıdır. Bir mürekkep lekesi ya da çizim şeklinde olabilir. Standart tepkilere yol açmayan, değişik ve kişisel tepkilerin verilmesine olanak tanıyan belirsiz uyarıcılardır. Sayıltısı, uyarıcıların yapılandırılmamış olması nedeni ile, hastanın vereceği tepkilerin bilinçaltı süreçlerden kaynaklanacağı ve gerçek tutum, güdülenme ve davranış tarzlarını ortaya koyacağı. Bu görüş projektif hipotez olarak anılır.

Rorschach’ın başka kullanım şekilleri de var Rorschach’ın başka kullanım şekilleri de var. Burada kişinin verdiği yanıtların daha çok biçimi üzerinde duruluyor. Burada test daha çok algısal bilişsel bir iş olarak düşünülüyor. Kişinin yanıtları, onun gerçek yaşamını algısal ve bilişsel olarak nasıl örgütlediğinin bir göstergesi olarak düşünülüyor. Buna Exner yaklaşımı deniyor.

TAT Tematik Algı Testi’nde (TAT) testi alana bir dizi siyah beyaz resimlerden oluşan kart yine tek tek verilir ve hastadan her gördüğü resim ile ilgili bir hikaye anlatması istenir.

Örneğin genç bir kadın, kendisine arkadan bakan yaşlı ve kızgın bir kadından söz ediyorsa..... Projektif testlerin kullanılmasının ardında yatan sayıltı...... Psikanalitik yönelimli klinisyenler bu testlere sıkça başvururlar. Bilinçaltına itilmiş bazı dürtü ve güdülerin....

Kişinin tepkilerinin kapsamına içsel dinamiklerin bir simgesi olarak bakılmaktadır. Örneğin, Rorschach mürekkep lekelerinde kalça gördüğünü söyleyen bir adamın eşcinsel ilgilerinin olduğu düşünülür

Roberts Çocuklar İçin Algı Testi, projektif testlerin kullanımda nasıl daha standart, nesnel puanlamaya dayalı değerlendirme araçları olarak gelişebileceklerini göstermektedir. TAT’de olduğu gibi, bunda da çocuğa aile ve çocukların resimleri gösterilir ve bir öykü anlatması istenir. Puanlaması TAT’den daha nesnel ölçütlere sahip; TAT puanlaması ise daha çok izlenimlere ve standart olmayan işlemlere dayanıyor.

Zeka Testleri Fransız psikolog Alfred Binet, okullarda hangi çocukların özel öğretime gereksinimi olduğunun belirlenmesi amacıyla ilk orijinal yetenek testini geliştirdi. O dönemden beri zekanın ölçümü psikolojinin önemli endüstri alanlarından biri oldu. IQ testi olarak da adlandırılan zeka testi, kişinin mevcut zihinsel yeteneğini değerlendirmek için geliştirilen standart ölçme araçları. Bireyin mevcut zihinsel işlevlerinin, onun okulda göstereceği performansı yordayacağı sayıltısına dayanıyor.

Biyolojik Değerlendirme Birçok davranışsal sorun beyin anormalliklerinden kaynaklanabiliyor. Reflekslerin kontrolü, kan damarlarında bir tahribatın olup olmadığını anlamak için retina muayenesi ve motor koordinasyonunun ve algılamanın değerlendirilmesi gibi nörolojik testler, beynin işlev bozukluklarının tanısında yararlı işlemler. Bilgisayarlı tomografi, CT tarama, beynin yapısındaki anormallikleri tanımada çok yardımcıdır.

Manyetik Rezonans İmgeleme (MRI) bir başka teknik Manyetik Rezonans İmgeleme (MRI) bir başka teknik. Kişi yuvarlak manyetik bir tünele sokulur. Bu özel alan bedendeki hidrojen atomlarının harekete geçmesini sağlar. Manyetik güç durdurulduğunda, atomlar eski durumlarına geri döner ve böylece elektromanyetik sinyal vermiş olurlar

Pozityon Emisyon Tomografi (PET Tarama) daha pahalı bir işlem.

Nöropsikolojik Değerlendirme Nörolog ve Nöropsikolog...? Her ikisi de merkezi sinir sisteminin çalışması ile ilgilenir ancak; Nörolog, kas distrofisi ya da serebral palsy gibi, sinir sistemini etkileyen tıbbi hastalıklar üzerinde uzmanlaşmış hekimdir. Nöropsikolog, beyinde yer alan işlev bozukluklarının düşünmeyi, hissetmeyi, duygu ve davranışları nasıl etkilediğini inceleyen psikologdur.

Psikofizyolojik Ölçme Psikofizyoloji alanı, psikolojik olaylara eşlik eden veya kişinin psikolojik özellikleriyle ilgili bedensel değişmeleriyle ilgilenir. Hasta korktuğu zaman, depresyondayken, uykudayken, hayal kurarken, problem çözerken vb. kalp atış hızı, kas gerginliği, kan dolaşımı, beyin dalgaları gibi değişmeleri saptamaya çalışır.

Otonom sinir sistemi aktiviteleri ve duyguların doğasını anlama çalışmalarının analizi sık sık elektriksel ve kimyasal ölçümlerle değerlendirilir. Önemli bir ölçüm, kalp atım hızı. Her kalp atışı, elektrik potansiyelinde yayılan değişmeler yaratır. Bu bir elektrokardiyograf ile kaydedilir.

Bir diğer yöntem elektrodermal tepkiler ya da deri iletkenliği.

Davranışsal Değerlendirme Davranışçılar; belirli tepki ve davranışların öncesinde ve sonrasında yer alan çevresel koşullarla ilgilenirler. UOTİ diye adlandırılan dört değişken kümesini içeren bir yapı altında değerlendirme yaparlar. “U” uyarıcı için kullanılır. Sorun öncesi yer alan çevresel durumlardır. Örneğin hangi durumlar kaygı tepkisine neden oluyor.

“O” organizmaya ait demektir. “T” gözlenebilir davranış, tepki. Hangi davranış sorunlu, sıklığı ne, yoğunluğu ne vb.

Bilişsel Değerlendirme En yaygın olarak kullanılan bilişsel değerlendirme yöntemleri, kendini bildirim (self-report) anket veya soru listeleri. “Birisi sizi sınıfta eleştirdiği zaman aklınızdan ne gibi düşünceler geçer?” sorusu görüşme sırasında danışana sorulabileceği gibi, kağıt kalem kullanılan bir envanterde de kullanılabilir. Yanıtlar, zamanda geriye bakılarak verilir. Hazırlanan değerlendirme araçları, doğal olarak dayandığı kuram çerçevesinde konuyu ele alır.