Yrd. Doç. Dr. Abdullah MERT Çatışma Çözme Yrd. Doç. Dr. Abdullah MERT

Çatışma Nedir? Birbirine uymayan etkinliklerde, çıkarlarda, değerlerdeki farklılıklar veya kişiler arasında yaşanan rekabete çatışma denmektedir. İsteklerdeki, inançlardaki değerlerdeki ya da gereksinimlerdeki farklılıklar nedeni ile iki ya da daha fazla kişi arasında anlaşmazlık çıkması durumu olarak tanımlanabilir.

Bir Başka Çatışma Tanımı; Çatışma aynı fikirde olmama, tartışma, görüş olarak ayrılma, anlaşmazlık, tutarsızlık, çelişme, birbirine uymama ile eş anlamlı olarak kullanılır. Çatışma normal yaşamın bir parçasıdır. Çatışma bireyin büyümesine ve gelişmesine yardımcı bir faktördür. Çatışma, bireylerin ihtiyaçlarını karşılaması bir başka kişi tarafından engellendiği zaman ortaya çıkan bir durumdur.

Çatışma Her Zaman Kötü Müdür? Çatışmalar, bağlılığı artırma, taraflar arasında güç dengesini sürdürme, probleme çözüm yolu bulma gibi bazı imkanlar sağlar.

Schrumpf, Crawford, Bodine (1997) de çatışmayı dört madde ile tanımlamaktadırlar Çatışma yaşamın doğal ve kaçınılmaz bir parçasıdır, Çatışmayı olumlu ya da olumsuz olarak ele almamak gerekir. Çatışmanın sonunda yıkıcı veya yapıcı sonuçlar ortaya çıkar, Çatışma olumlu yönetildiğinde bireyin gelişmesine ve sosyal değişimlere neden olmaktadır

Kişisel Ve Kişiler Arası Çatışma Kişinin kendisiyle olan çatışmaları içsel çelişkileri içerirken, Kişiler arası çatışmalar iki taraf arasındaki anlaşmazlıkları kapsar.

İletişimde Çatışma Ve Çatışma Yönetimi Çatışma Sebepler Güç Statü İnançlar Çıkarlar İstekler Çatışma Biçimleri İlişki Veri Çıkar Yapısal Değer

Kaynaklar İlişki: Aşırı duygusallık Yanlış algılama, Kalıp-Yargılar İletişim kurallarının yeterince bilinmemesi Veri: Bilgi yetersizliği/yanlış bilgi, kavram-analiz eksiklikleri Farklı yorumlama Nelerin ilgili olduğuna dair görüş farklılıkları

Çıkar: Çıkardan Kaynaklanan Rekabet Psikolojik Çıkar Fonksiyonel Çıkar Yapısal: Fiziki Engeller Değerler: İnanç

Çatışmayı Yapıcı Çözmenin Faydaları Kişilerin başarılarını, sorun çözme, akıl yürütme becerilerini arttırmakta ve gençlerin olgunlaşmalarına yardımcı olmaktadır. Çatışmayı yapıcı bir biçimde çözmek için çaba harcayan biri, diğer kişinin bakış açısı ile dünyaya bakabilmektedir. Çatışmaların çözülebilmesi için iki tarafın da büyük bir rolü vardır.

İnsanların Çatışma Çözmek İçin Sahip Olması Gereken Beceriler Duyguları keşfetme becerisi İletişim becerisi Problem çözme becerisi Öfke kontrolü Atılganlığı uygun bir şekilde kullanabilme

İnsanlar çatışma ile baş edebilmek için 2 yol benimser; Çatışmadan Kaçmak Saldırgan Tepki Vermek 3. Yol İse; Problemi Yapıcı Olarak Çözmek

Çatışma Türleri Gelişimsel Çatışma Kavramsal Çatışma Çıkar Çatışması Tartışma Çıkar Çatışması Kavramsal Çatışma Gelişimsel Çatışma

Tartışma Kişilerin düşünce ve bilgilerinin birbiri ile uyuşmadığı durumlarda ortaya çıkan çatışma türüdür.

Kavramsal Çatışma Kişinin yeni öğrendiği bir bilginin mevcut bilgisi ile tutarlı olmaması durumunda ortaya çıkan çatışmadır

Çıkar Çatışması İki kişinin çıkar elde etmek için gösterdikleri çabanın birbirini engellemesi durumunda “çıkar çatışmaları” ortaya çıkmaktadır.

Gelişimsel Çatışma Büyüme ve gelişme ile birlikte yaşama bakışın, beklentilerin ve isteklerin farklılaşması durumunda ortaya çıkan çatışma türüdür.

Çatışma Türleri Yaklaşma Kaçınma

Yaklaşma-Yaklaşma Bir partiye gitmek ile bir arkadaşımızı görmek arasında karar vermek iki keyifli seçenek arasında karar vermeyi kapsar. En az stresli olan çatışma türüdür.

Kaçınma-Kaçınma Kayınvalideye gitmek ile baldıza gitmek arasında karar vermek, iki istenmeyen ihtimal arasında karar vermeyi gerektirir.

Yaklaşma-Kaçınma Yeni tanıştığımız birisini davet etmek ve reddedilme korkusu arasında karar vermeye çalışmak hem olumlu hem de olumsuz sonuç ihtimallerini içeren tek bir durumu kapsar

Kişiler Arası Çatışmaların Nedenleri Sınırlı Kaynaklar Değer Farklılıkları Temel Psikolojik İhtiyaçlar

Temel Psikolojik İhtiyaçlar Temel gereksinimler bir kişinin yaşamını devam ettirebilmesi için karşılamak zorunda olduğu gereksinimlerdir. Bu gereksinimler şöyle açıklanabilir: Sevgi ve Ait Olma, Güç, Özgürlük Eğlence.

Eğer iki kişinin temel gereksinimlerini karşılama konusunda farklı görüşleri varsa aralarında çatışma ortaya çıkabilir

Maslow’un İhtiyaçlar Kuramı Maslow, motivasyon teorisini hiyerarşik bir biçimde ortaya koyarak, insanoğlunda birçok ihtiyacın görüldüğünü belirtmiştir. Temel ihtiyaçlar diğer ihtiyaçlardan önce doyurulması zorunlu olan açlık, susuzluk gibi ihtiyaçlardır. Bunun yanında kendi kendine saygı ihtiyacı, kişinin yalnız başına karşılayabileceği bir ihtiyaçtır.

Kendini Gerçekleştirme Saygı Sevgi Ve Ait Olma Güvenlik Fizyolojik

Alderfer’in ERG Kuramı Alderfer, Maslow’un İhtiyaç Hiyerarşisi kuramında bazı değişiklikler yaparak ihtiyaçları üç grup üzerinde incelemiştir

ERG Varolma İlişki Büyüme

ÖZERKLİK KURAMI (RYAN VE DECI) Otonomi İlişki Yeterlilik

WILLIAM GLASSER Yaşama Ait Olma Güç Özgürlük Eğlence

Heckert Ve Ark. Başarı İlişki Özerklik Başatlık

Sınırlı Kaynaklar Kaynakların sınırlı olmasından kaynaklanan çatışmaların nedenleri; genellikle, para, mal ve zaman kaybıdır. Sınırlı kaynaklarla (zaman, para, mal) ilgili çatışmalar, en kolay çözülenlerdir

Farklı Değerler Her insanın, yaşadığı ilişkilerde, benimsediği değerleri diğer kişilere karşı koruma, değerlerini ve inançlarını değiştirmemek konusunda direnç gösterme eğilimi vardır. Amaçların farklı olmasından kaynaklanan çatışmaların kaynağı, ya taraflardan her birinin aynı amaca verdiği önemin farklı olmasıyla da tarafların farklı amaçlara önem vermeleridir

Çatışma İyi Yönetilirse Ne Olur İlişkiler iyileşir, Psikolojik olgunluk meydana gelir Birey kendine öz saygısı meydana gelir, Bireysel gelişim, Etkinlik ve verimlilik artışı, Problemler tanınır ve daha iyi çözülür, Örgütte değişim başlar Monotonluk azalır Takım uyumlu bir hale gelir

Çatışma Yönetilmezse Ne Olur Stres ve bıkkınlık İletişim bozukluğu olur Güvensizlik meydana gelir İş doyumu düşer Değişime direnç başlar Örgüte adanmışlık azalır

Çatışma Çözme Tarafların başarılı sonuçlar elde edilinceye kadar aynı fikirde olmadıkları, konu yada durum üzerinde çalışması sürecidir.

Çatışma Çözmek İçin Gerekli Beceriler; Başkalarının farkında olma Kendi ve başkalarının ayrımının farkında olma Dinleme becerilerini kullanma Kişinin duygu ve düşüncelerinin farkında olması Başkalarının duygu ve düşüncelerine tepki verebilme becerisi

ÇATIŞMA ÇÖZME YOLLARI Kaybet Kazan

Geri Çekilme Zorlama Alttan Alma Uzlaşma Yüzleşme

Geri Çekilme İsteklerimizden ve ilişkimizden vazgeçme ile ilgilidir. Çatışma ve ilişki adeta yok sayılır. İki taraf da kaybetmiş olur (KAYBET-KAYBET).

Zorlama İlişki yerine amaçların, isteklerin önemli sayılarak çatışmanın çözülmeye çalışılmasıdır. Çatışmanın çözülmeye çalışılması halinde karşıdakini bulunan çözümü kabul etmesi için zorlamaya dayalı bir yoldur (KAZAN-KAYBET)

Alttan Alma Amaçtan vazgeçip ilişkiyi korumaya yöneliktir. Karşıdakinin yapmak istediğine izin vermeye dayalı bir taktiktir.

Uzlaşma Amaç ve ilişki orta derecede önemlidir. Biraz ilişkiden biraz da amaçtan vazgeçilir. KAZAN-KAZAN

Yüzleşme Amaç da ilişki de çok önemlidir. İki tarafında taviz vermeden gereksinimlerini tam olarak karşılayabildikleri yoldur. Çatışma çözüldüğünde KAZAN-KAZAN taktiği kullanılmış olur.

Çatışma Çözme Stratejileri Kaplumbağa Tilki Baykuş Ayı Köpek Balığı

Kaplumbağa (Kaçınma) Çatışmadan uzak dururlar çatışma durumunda geri çekilirler. Çatışma yaratan kişilerden ve ortamlardan da uzak dururlar. KAYBET-KAYBET

Eğer; Ortam uygun değilse Kaybedeceğiniz bir şey yoksa Tam olarak hazır değilseniz Karşınızda çok öfkeli biri varsa Bu strateji kullanılabilir.

Ayıcık (Uyma) Önemli olan ilişkinin bozulmamasıdır. Çatışmanın pek önemi yoktur. Kazan-Kaybet

Eğer; Sorun karşıdaki kişi için daha önemliyse Sorunun sizi çok yıpratacağını hissettiğinizde bu strateji kullanılabilir.

Köpek Balığı (Rekabet, Güç Kullanımı) Burada kişinin kendi amaçları önemlidir Kişi, karşıdaki kişi üzerinde güç kullanır. KAZAN-KAYBET

Eğer; Kesinlikle kendinizin haklı olduğunu düşünüyorsanız Ve karşınızda diğerlerini ezen bir kişi varsa Bu strateji uygun olabilir.

BAYKUŞ (İşbirliği Yapma) Kişinin hem amaçları hem de ilişkileri önemlidir. KAZAN-KAZAN

Eğer; Arada güven duygusu varsa Başkasının yaşamı söz konusu olduğunda Tüm sorumluluğu üzerinize almak istemediğinizde Bu strateji uygun olabilir.

Tilki (Uzlaşma) Amaç, her iki tarafın da memnun olacağı, uzlaşacağı bir çözüm yolu bulmaktır. KAZAN-KAZAN

Eğer; Amaçlar orta derecede önemliyse Rekabet yada işbirliğinin çözüm vermediği durumlarda Bu strateji kullanılabilir.