ORTA ASYA’DAN ANADOLUYA 1040-1157

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ Türkler’in Anadolu’ya keşif amaçlı girmeleri üzerine Bizans’la yapılan ilk savaş PASİNLER savaşıdır. Selçuklular’ın üstünlüğü ile sonuçlanmıştır. 4 5 1 2 3 Tuğrul Bey, 1038’de Gaznelilerden Nişapur kentini alır ve toplanan kurultayda hükümdar seçilir. Kendi adına hutbe okutur, para bastırır. Malazgirt Savaşı’nın Sonuçları Anadolu’da Türklerin yerleşimi bu olayla başladı. Anadolu’da ilk Türk beylik ve devletleri kurulmuştur. Türklerin Anadolu’ya göçleri artmıştır. Türkiye Tarihi başlamıştır. Selçukluları Horasan bölgesinden çıkarmak isteyen Gazneliler 1040 yılında Selçuklular’ın üzerine yürürler. İki ordu DANDANAKAN denilen yerde karşılaşır. Gazne ordusu burada yenilir. Dandanakan Savaşı, Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşunu ve bağımsızlığını sağlar iken Gazne Devleti’nin zayıflayıp yıkılış sürecine girmesine neden olacaktır. Abbasi Halifesi’nin yardım çağrısı üzerine, Büveyoğulları’nın elinden Bağdat alınmış ve halife kurtarılmıştır.(1057) Türk-İslam devletlerinde hutbe okutmak ve para bastırmak hükümdarlık sembolleri arasında sayılmakta ve bağımsızlığın ilanı anlamına gelmektedir. Böylece Selçuklular İslam dünyasının koruyuculuğunu ve liderliğini üstlenmişlerdir. 1015 Çağrı Bey Anadolu’ya Sefer düzenledi. 1025 Tuğrul Bey Selçuklular’ın Başına geçti.. 1040 Dandanakan Savaşı 1064 Alparslan Tahta geçti. 1071 Malazgirt Savaşı 1072 Sultan Alparslan'ın ölümü

NİZAMÜLMÜLK (1018-1092) Devlet işleriyle ilk olarak Gazne Devleti'nin Horasan valisinin yanında çalışarak başladı ve sonrasında Alparslan'ın Belh valisinin yanında devam etti. Sonrasında da 1064 yılında Büyük Selçuklu Devleti'ne vezir olarak atandı. Bağdat, İsfahan, Nişapur, Belh, Herat, Basra, Musul ve Amul'da ki Nizamiye Medreselerini kurdurdu. Nizamiye Medreseleri adını Nizamülmülkden almıştır Nizamülmülk yazdığı Siyasetname adlı eserde, hükümdarlara ve devlet adamlarına birçok örnekler vererek yol göstermekte ve devlet yönetiminin çeşitli yönlerini incelemektedir. Ona göre; “Hiçbir hükümdar veya ferman sahibi kimse bu eseri okumaktan kendisini uzak tutamaz”. “Bir hükümdarın halkına vereceği en büyük ihsan adalettir. Halk adaletle yönetimden memnun olursa, o memleket yaşar ve her gün kudret ve güç kazanır. Memleket zulüm ile yaşayamaz. Hükümdar, zulüm görmüş olanların şikâyetlerini bizzat dinlemeli, zâlimden hakkı alıp zulüm görene vermelidir.” Siyasetname neleri içerir? İdeal bir devlet örgütünün nasıl olması gerektiği belirtilir ve kötü yönetimlerin zararlı sonuçları açıklanarak yöneticiler uyarılır. Bir ülkenin siyasal ve toplumsal yaşamını, askeri ve mali örgütlerini yasa ve tüzüklerini, toplumun gelenek ve göreneklerini de tanıtan yapıtlar olan siyasetnameler dinsel temellere de dayanır. Kur'an’dan, hadislerden ve tarihten de örnekler gösteren bu tür yapıtlarda, geçmişteki kötü olaylar, zalim, deneyimsiz ve cahil hükümdarların ve vezirlerin yol açtığı felaketler, öyküler ve fıkralar anlatılır.

SELÇUKLU MEDRESELERİ Medrese, Müslüman ülkelerde orta ve yüksek öğretimin yapıldığı eğitim kurumlarının genel adı. Medreselerde ders verenlere müderris denir. Türk İslam devletlerinde medrese geleneği Karahan'lılarla başlar. Ayrıca Karahan'lılar medrese geleneği ile birlikte burslu öğrencilik sistemini başlatmışlardır. Medreseler Selçuklular'la zirve yapar. En kapsamlı çok yönlü medreseleri Büyük Selçuklular açmıştır. Selçuklu veziri Nizamülmülk tarafından Bağdat‘ta kurulmuştur. Medreselerde yalnız din ilimleri tahsil edilmezdi. Yerine göre, astronomi, matematik, geometri, tıp gibi ilimlerine de yer verilirdi.

(1077-1308)

Yunus Emre, Hacı Bektaşi Veli, Âşık Paşa’nın Eğitim Tarihindeki Yeri Yunus Emre Mevlana ile görüşmüş yaydığı tasavvuf görüşleri ile yüzyıllarca Anadolu insanını ve tasavvuf erbabını etkilemiş eğitmiştir. Yunus, tüm insanlara seslenir, ırk, din, dil ayrımı yapılmamasını ister. Hacı Bektaş hoşgörü esas görmüştür ve Bektaşilik tarikatı kurmuştur. Âşık Paşa temel eseri mesnevi etkisinde kalan Garipname’dir

Nasrettin Hocanın Eğitim Tarihindeki Yeri Moğol istilasının verdiği sıkıntı ve yoksulluk Orta Anadolu’da yaşamıştır. Halkın dayanma gücünü artırır, onlara sıkıntılarını unutturup güldürür. Güldürürken de düşündürmeyi hedefler Nasrettin Hocanın verdiği temel dersler; İyimser olma, Sağduyu ile düşünme, Eleştirerek içini boşaltma.

OSMANLILARIN MENŞEİ

KURULUŞ DEVRİ PADİŞAHLARI Osman Gazi : 1281 – 1326 Orhan Gazi : 1326 – 1362 I.Murat : 1362 – 1389 Yıldırım Bayezit : 1389 – 1402 Fetret Devri : 1402 – 1413 Çelebi Mehmet : 1413 – 1421 II.Murat : 1421 – 1451 II.Mehmet : 1451 – 1481

Tanım ve Kavramlar Aşar (öşür): Toprak gelirinin onda biri olan bu vergiyi halktan Tımar sahibi alırdı (Müslümanlardan). Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan beşte bir oranındaki gelir vergisidir. Cizye (Kelle vergisi): Gayrimüslimlerden, askerlik yapmadıkları için yılda bir kez alınan vergidir. Askerlik çağına gelmiş sağlıklı erkeklerden alınırdı. Ayan: Bir yerin bir bölgenin zenginlerinden olan. Büyük topraklara ve silahlı adamlara sahip “ağa” (derebeyi). Cülus Bahşişi: Yeni hükümdarın asker ve memurlara verdiği para. Devşirme: Osmanlıda, Yeniçeri ocağına alınacak asker ihtiyacını karşılamak için Balkan topraklarındaki gayrimüslim ailelerden alınan çocukların yetiştirilmesi işi.