BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE KATKILAR, KESİNTİLER ve DENETİM DOÇ.DR. ERDEM KIRKBEŞOĞLU

Bireysel Emeklilik Sisteminde Katkı ve Kesintiler Bireysel Emeklilik Danışma Kurulu (ÇSGB, Maliye B., Hazine, SPK) Bireysel Emeklilik Sisteminde Katkı ve Kesintiler 1 Katılımcı Bireysel Emeklilik Şirketi Vergi Kesintisi Giriş Aidatı ve Yönetim Gideri Kesintisi Fon İşletim Gider Kesintisi Devlet Katkısı İşveren Katkısı 2 Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Emeklilik Yatırım Fonu 1 Emeklilik Yatırım Fonu 2 Emeklilik Yatırım Fonu 3 Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) Takasbank Emeklilik Yatırım Fonu 1 Emeklilik Yatırım Fonu 2 Emeklilik Yatırım Fonu 3 3

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE VERGİLENDİRME Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 75. maddesine göre emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından katılımcılara yapılan ödemeler GVK kapsamında vergiye tabi olarak kabul edilmiş , gelir türü olarak ise menkul sermaye iradı sayılmıştır. Buna göre ; On yıl süreyle prim, aidat veya katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler %15 kesinti, On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte BES ten emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlara yapılan ödemeler %10 kesinti, BES ten emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat ve maluliyet nedenleriyle ayrılanlara yapılan ödemeler %5 kesinti şeklinde üçlü ayrım yapılmıştır.

GİRİŞ AİDATI VE YÖNETİM GİDERİ KESİNTİSİ Sözleşmenin ilk 5 yılında yapılabilecek kesinti tutarı her yıl ilgili yılın ilk altı ayındaki, aylık brüt asgari ücret tutarının %8,5’ini aşamayacaktır. 5. yıl tamamlandıktan sonra ilgili sözleşme kapsamında ara verme kesintisi de dahil yönetim gider kesintisi yapılmaz ve giriş aidatı tahsil edilmez.   Sözleşme Yılı Kesintiye İlişkin Üst Sınır 0-5 yıl için Aylık Brüt Asgari Ücret x %8,5 6. yıl ve sonrası için Yoktur

FON TOPLAM GİDER KESİNTİSİ Fona ilişkin bütün giderlerin (saklama, bağımsız denetim vb.) karşılanması için fondan yapılabilecek azami kesinti oranlarını ifade eden Fon Toplam Gider Kesintisi oranları şu şekildedir. Fon toplam gideri kesintisi fon varlıklarından karşılanmakta olup, fonun getirisini azaltıcı bir etki yapmaktadır. Örneğin yıllık toplam gider kesintisi oranı %2,28 olan bir fonun yatırım yaptığı varlıklar yıllık %10 değer kazanırsa, bu fonun yıllık getirisi kesintiler nedeniyle yaklaşık %7,72 olacaktır. Emeklilik Yatırım Fonları Azami Yıllık Fon Toplam Gider Kesintisi oranı (%) Para Piyasası Fonları/Kıymetli Madenler %1,09 Kamu/Özel Sektör Borçlanma Araçları/Endeks Fonları %1,91 Hisse/Diğer Fonlar % 2,28

FON TOPLAM GİDER KESİNTİSİ Fon Toplam Gider Kesintisine İlişkin İade Oranı Fon toplam gider kesintisi iadesi, sözleşmenin 6. yılından itibaren yıllık olarak her sözleşme yılı sonunu ve sözleşmenin sonlandırılması durumunda sonlandırma tarihini takip eden 5 iş günü içinde katılımcıya veya katılımcının emeklilik hesabına yapılacak iadedir. Kesinti tutarı x İade oranı = İade Tutarı  Sözleşme Yılı İade Oranı 6 % 2,5 7 % 5 8 % 7,5 9 % 10 10 % 12,5 11 % 15 12 %17,5 13 % 20 14 %22,5 15 ve üzeri %25

DEVLET KATKISI Bir kişinin sistemdeki tüm sözleşmelerine yaptığı katkılar için Brüt Asgari Ücretin yıllık tutarına kadar %25 devlet katkısı eklenir. İşveren katkısına dahil edilemez. Bireysel emeklilik hesabına «nakit» ödeme olarak eklenir. Devlet Katkısı Yatırım Fonlarında takip edilir. Kişinin mevcut yatırımına eklenmez, ayrı bir fon da değerlendirilir. Devlet katkısına hak ediş uygulaması gereği, 1 Ocak 2013 tarihinden sonra sistemde geçirilen süreye göre tabloda belirtilen oranlarda devlet katkısı hesabındaki tutarın bir bölümü veya tamamı katılımcıya ödenecektir. 2013’den önceki aktarım tutarına devlet katkısı sağlanmaz. Aktarımdan sonra yapılan katkılar Devlet Katkısı alabilmektedir.

DEVLET KATKISI HAK EDİŞ ORANLARI 1 Ocak 2013’ten Sonra Sistemde Geçirilen Süre Hak Ediş Oranı 3 yıldan 6 yıla kadar %15 6 yıldan 10 yıla kadar %35 10 yıl ve daha fazla %60 Emeklilik, vefat, maluliyet %100

DEVLET KATKISI Sisteme 01.01.2013 tarihinden önce girmiş olan katılımcılar konusunda ise bu katılımcıların devlet katkısına hak kazanmaya esas sürenin hesabında dikkate alınmak üzere, 01.01.2013 tarihi itibariyle sistemde bulundukları toplam süreye; Sistemde üç yıldan fazla ve altı yıldan az bulunan katılımcılara 1 yıl , Sistemde 6 yıldan fazla ve on yıldan az bulunan katılımcılara 2 yıl , Sistemde 10 yıldan fazla bulunan katılımcılara 3 yıl Bu kişilerin emeklilik sürelerine eklenecektir.

İŞVEREN TARAFINDAN ÖDENEN KATKILAR İşveren Katkılı Bireysel Emeklilik sözleşmesi yapan kurum, Kurumlar Vergisi matrahından bu tutarı gider yazmak suretiyle maliyet avantajına sahip olur. Çalışanlar adına ödenen katkı paylarının, çalışanın aylık brüt maaşının %15’ine ve yıllık olarak brüt asgari ücretin yıllık tutarına kadar olan kısmı doğrudan gider yazarak iş veren tarafından gider olarak düşülebilir.

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENETİM Bireysel emeklilik sisteminde katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak maksadıyla çeşitli düzenlemeler ve denetimler mevcuttur. Olağan Müsteşarlık Denetimi Aktüeryal Denetim EGM Günlük Gözetim ve Denetim Sistemi Bağımsız Dış Denetim İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim SPK Denetimi BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENETİM

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENETİM Olağan Müsteşarlık Denetimi, şirketlerin emeklilik ve sigortacılık faaliyetlerinin Müsteşarlıkça yılda bir defa olağan olarak denetlenmesidir. Müsteşarlık gerekli gördüğü hallerde her zaman olağan dışı denetimler yapabilir. Şirket, Müsteşarlıkça yapılacak denetimlerde istenilen her türlü bilgiyi ve belgeyi vermek, defter, kayıt ve belgeleri incelemeye hazır bulundurmakla yükümlüdür. Aktüeryal Denetim, Şirket, emeklilik ve sigortacılık faaliyetleri ile ilgili olarak her yılsonu itibariyle bir aktüer tarafından yapılacak olan aktüeryal denetime tabidir. Aktüeryal denetim, şirketin faaliyet gösterdiği tüm branşları kapsayacak şekilde branş bazında yapılacak teknik analizleri içermektedir. Aktüeryal denetim sonucu hazırlanacak aktüerya raporu, şirket genel müdür veya genel müdür yardımcısı tarafından imzalı olarak her yılın en geç Mart ayı sonuna kadar Müsteşarlığa gönderilmektedir.

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENETİM EGM Günlük Gözetim ve Denetim Sistemi, Bireysel emeklilik sisteminin güvenli ve etkin biçimde işletilmesini sağlamak, katılımcıların hak ve menfaatlerini korumak amacıyla şirketlerin faaliyetleri Müsteşarlığın günlük gözetim ve denetimine tabidir. Müsteşarlık, bu görev için emeklilik gözetim merkezini görevlendirmiştir. Emeklilik gözetim merkezi, gözetim ve denetim faaliyetlerinde katılımcıların fonlarla ilgili işlemlerine ilişkin bilgileri Kuruldan ve Kurulun uygun göreceği saklayıcı kuruluştan temin edebilir. İstenen belge sayısı yaklaşık 60 adettir.

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENETİM Bağımsız Dış Denetim, Şirketin mali yönden bağımsız dış denetimi, bağımsız denetleme kuruluşları tarafından yılda en az bir kez denetlenmesidir. İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim, Şirketin iç denetimi, verimliliğin, finansal ve idari konularda güvenilir bilgi akışının, bilgi bütünlüğünün, bilginin zamanında elde edilebilirliğinin ve şirket faaliyetlerinin mevzuata uygunluğunun sağlanmasını amaçlamaktadır. SPK Denetimi, Şirketin fonlarının, portföy yöneticilerinin ve saklayıcının Kanun ve bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetleri en az yılda bir kez Kurul tarafından denetlenir.

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNDE DENETİM Bireysel emeklilik sistemi unsurlarından bireysel emeklilik aracılarının da Müsteşarlıkça denetimi söz konusudur. Aracılar aynı zamanda emeklilik şirketleri tarafından da denetime tabidir. Bunların yanında portföy yönetim şirketleri ve saklama kurumları da SPK tarafından en az yılda bir kez olmak üzere genel denetime tabidirler.