Ünite 3 Tehlike, Risk ve Güvenlik Kültürü Öğr. Elemanı: Dr. M. Cumhur AKBULUT 25.12.2018

3. Ünite İş güvenliği Güvenlik Kültürü Tehlike, risk Tehlike kaynakları

İş Sağlığı ve Güvenliği İşyerlerinde işin yürütümü sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan, çalışanların sağlığına ve güvenliğine zarar verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve bilimsel çalışmalardır. Çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışmalarını sağlamak üzere alınması gereken tedbirler dizisidir.

Tehlike Kavramı Tehlike: İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlem. Tehlike zarar verebilecek herhangi bir şeydir; Örneğin; Kimyasallar Elektrik İşyerinde merdiven üzerinde çalışma Açık bir çekmece.

Risk Kavramı Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. Risk, tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile yol açabileceği zararın büyüklüğünün birleşimi şeklinde de ifade edilmektedir. Kısaca risk, tehlikeler sonucu oluşabilecek zarardır.

Tehlike ve Risk Örnek Tehlike Risk Yüksekte Çalışma Düşme

Tehlike ve Risk Örnek Gürültü İşitme kaybı Stres Tehlike Risk

Tehlike ve Risk Örnek Tehlike Risk Elektrik Kimyasallar Çarpılma Zehirlenme Yanıklar Kanser Patlama Tehlike Risk

İş Kazasının Nedenleri İş güvenliği sorumlularının ilk yapacağı iş TEHLİKELİ HAREKET VE TEHLİKELİ DURUMLARI tespit ederek bunları ortadan kaldırmaya çalışmaktır. Tehlikeli Hareket (%88) Tehlikeli Durumlar (%10) Nedeni bilinmeyen Faktörler % 98 % 2 Tehlikeli Hareketler Emniyetsiz Çalışma Gereksiz Hızlı Çalışma Alet ve Makineleri Tehlikeli Şekilde Kullanma Emniyetsiz Yükleme, Taşıma, istifleme Emniyetsiz Vaziyet Alma Tehlikeli Yerlerde Çalışma Şaşırma, Kızgınlık, Üzgünlük, Telaş , Şakalaşma Kişisel Koruyucuları Kullanmamak Tehlikeli Durumlar Uygun Olmayan Koruyucular Koruyucusuz Çalışma Kusurlu Alet, Makine, teçhizat Kullanma Emniyetsiz Yapılmış Alet ve Makinalar Yetersiz- Bakımsız Bina, Alet Ve Makineler Yetersiz yada Fazla Aydınlatma Yetersiz Havalandırma Emniyetsiz Yöntem ve Şartlar

Kazalardan Korunma Yöntemleri MÜHENDİSLİK VE REVİZYON Tehlikeli Durumların Bilinmesi, Tehlikeli Durumların Analizi, Tedbirlerin Alınması, Tedbirlerin Uygulanması, Gerekli Kontrollerin Sağlanması İKNA VE TEŞVİK Eğitim ve Öğretim Çalışmaları, Çeşitli Yarışmaların Düzenlenmesi, İkaz Levhaları ve Afişler, Ödüllendirme/ Özendirme ERGONOMİDEN YARARLANMA DİSİPLİN KURALLARI

Kaza Piramidi İşletmede özellikle “kazaya ramak kaldı” olaylarının nedenlerinin çok iyi incelenerek sebeplerinin ortadan kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır. 1-29-300 kuralının önemli bir özelliği de bir işletmede olabilecek kazalar hakkında önceden tahmin yapma olanağını sağlamasıdır. İş kazaları istatistikleri yapılan işyerlerinde önceki yıllara göre elde edilen kaza sıklığı ve kaza ağırlığı oranları değerleri, bir sonraki yıl için yaklaşık tahmin olanağı verir.

Güvenlik Kültürü İşyerinin her kademesinde görev yapan personelin, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili maruziyet, önleme, korunma gibi konularda sahip olduğu veya geliştirdiği ortak davranış, alışkanlık, inanç, görüş ve paylaşımlar bütününün ifadesi şeklinde tanımlamak mümkündür. Güvenlik kültürü bütün işletmeyi kapsamakta ve işletmenin her bireyi tarafından farklı seviyelerde olsa bile algılanmaktadır. Bu algının kabul edilebilir düzeye yükseltilebilmesi için her kademedeki çalışanların güvenlik kültürünün birbirine yakınlaştırılması, iş kazalarının önlenmesinde önemli bir unsur olacaktır.

Güvenlik Kültürü Güvenlik kültürünün her bireyde oluşmasına yönelik çalışmalar, öncelikle aile içi eğitimle başlamalı, devamında eğitim-öğretim hayatı boyunca desteklenmeli ve bireyin çalışma hayatına dahil olması ile işverenlerce verilecek eğitimlerle en üst seviyeye taşınmalıdır. Bu amaçla; ülkemizde güvenlik kültürüne sahip bireylerin yetişmesi konusunda aile ile birlikte eğitim sistemine de büyük sorumluluklar düşmektedir. Gerek ilk ve orta öğretim, mesleki eğitim süreçlerinde, gerekse yüksek öğretimde bireylerde güvenlik kültürü oluşmasına algılamasına yönelik programlar uygulanmalıdır

Güvenlik Kültürü Son yıllarda, dünyada ve ülkemizde güvenlik kültürü konusunda yapılan çalışmalar ve konunun çalışma yaşamının birçok alanında gündeme getirilmesi, ilerleyen zamanlarda güvenlik kültürünün hem toplum ve hem de çalışma yaşamına yeterli oranda entegre olacağı konusunda umut verici gelişmeler olarak değerlendirilebilir. Bu entegrasyonun sağlanması, yalnızca iş kazaları ve meslek hastalıklarını değil, trafik kazaları ve ev hayatında yaşanan kazaları da bir hayli azaltacaktır.

Güvenlik Kültürü

Tehlike Kaynakları Kişiden kaynaklanan T Fiziksel TK Deprem Sel gibi doğal afetler Kimyasal TK Mekanik TK Makine, Teçhizat İşyeri ortamı Biyolojik TK Yangın Tehlikesi Tehlikeli durumları ortadan kaldırmak Tehlikeli hareketleri ortadan kaldırmak Çalışmada iyi yöntemleri kullanmak Nihai Ürün TK Elektrik, Gaz TK

Fiziksel Tehlike Kaynakları Titreşim Gürültü Yetersiz havalandırma Aşırı Isı, nem ve hava hareketleri Yetersiz veya aşırı aydınlatma Radyasyon Basınç

Gürültü Gürültü genel olarak, istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır. Endüstrideki gürültü ise, işyerlerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir. Gürültü Birimi Desibel (dB) Ortam için izin verilen üst limit (ESD) 87 dB. Sesin şiddeti Gürültü Dozimetresi ile ölçülür.

Gürültü Korunma Meslek hastalığı sayılabilmesi için Yükümlülük süresi Kaynağında önlem alma Ortamda önlem alma KKD (Kulaklık) kullanma Meslek hastalığı sayılabilmesi için Gürültülü işte en az 2 yıl çalışmış olmak 85 dB den yüksek gürültü düzeyinde en az 30 gün çalışmış olmak Yükümlülük süresi 6 aydır. İnsan üzerindeki fizyolojik etkisi İşitme kaybı, Uyku düzenini bozulması, Sinirlilik, kas gerilmeleri

Titreşim Titreşim (vibrasyon): Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlayan bir terimdir. Bir başka ifade ile; Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına titreşim (vibrasyon) denir. Titreşimin özelliğini, frekansı ve şiddeti belirler. Titreşim Titreşim şiddetinin birimi m2/sn , frekans birimi Hertz El-kol için etkin (Eylem) değer 2,5 m2/sn; sınır değer 5 m2/sn Vücut için etkin değer 0,5 m2/sn; sınır değer 1,15 m2/sn Korunma Kaynağında önlem alma Birleşme noktalarında önlem alma Meslek hastalığı 20-1000 Hz. Sürekli titreşimler soncu Beyaz parmak hastalığı Yükümlülük süresi 2 yıldır.

Fiziksel Tehlike kaynakları- Aydınlatma Aydınlatma şiddetinin birimi lüx’tür. Doğal aydınlatma (Gün Işığı), yapay aydınlatma(lamba), karma aydınlatma İşin hassasiyeti arttıkça aydınlatma şiddeti artar İyi bir aydınlatma İşe uygun aydınlatma şiddeti (50,100,200,300,500, 1000 lüx) Homojen aydınlatma (lambalar arası uzaklık çal. yüzeyi yüksekliğin yarısı) Göz kamaşması önlenecek. Tehlike Çalışmaya uygun olmayan yetersiz aydınlatma, Gözleri kamaştıran aydınlatma veya güneş ışınları, Yetersiz veya aydınlatılmamış geçiş alanları Önlemler Çalışma ortamına uygun aydınlatma , ayarlanabilir ışık şiddeti Yeterli bir doğal aydınlatma sağlanmalı Aydınlatma sisteminde düzenli bir bakım programı uygulanmalı, Pencere camlarının ve lambaların temizliği, bozuk lambaların değişmesi, Acil durum lambalarının yerleştirilmesi

Fiziksel Tehlike kaynakları- Sıcaklık, nem, hava akışı Termometre ile ölçülür. 15-30 0C olmalıdır. İş temposu arttıkça ortam sıcaklığı azaltılır. Nem Higrometre ile ölçülür ortamda bağıl nem oranı % 30- % 80 arasında olmalıdır. Hava akım hızı Hızı 0,1 m /sn yi geçmemelidir. Anemometre ile ölçülür. Tehlike Uygun olmayan sıcaklık. Kötü hava şartlarına maruz kalma, hava cereyanında kalma gibi. Sıcak ortam: fırın gibi ısıtıcıların yanında olmak, Soğuk ortam: soğutma odası. Önlemler fiziksel faaliyetlere uygun ve mümkünse ayarlanabilen ısıtma sistemi Çalışma ortamının hava akımı ve nemini düzenleyebilecek sistem Çok sıcak veya çok soğuk ortamda çalışanlar için uygun sıcaklıkta dinlenme yerleri oluşturun, kaybedilen su ve mineralleri geri kazandırmak üzere beslenme programları uygulayın, gerekli kişisel korunma cihazları sağlamak.

Radyasyon, Basınç Radyasyon Basınç Tehlike Önlem Yükümlülük süresi İyonize olmayan (kızılötesi, tv, radyo, cep tel dalgaları, mikrodalga) İyonize (alfa, beta, gama ışınları, x- ışınları, mor ötesi (uv) ışınları) Basınç ATM yüksek yada düşük basınçta çalışmalar. Tehlike Kalp, dolaşım ve solunum problemleri görülür. Önlem KKD, çalışma saatlerini ayarlama, genç işçileri çalıştırma Periyodik sağlık kontrolleri Yükümlülük süresi Akut hallerde (vurgun) 3 gün; diğer durumlarda 10 yıl