Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ

ÇANAKKALE’NİN İÇİNDE BULUNDUĞU EKONOMİK ORTAM

ÇANAKKALE GENEL BİLGİLER Nüfus; Çanakkale: 530.417 Türkiye: 80.810.525 Nüfus Yoğunluğu; Çanakkale: 53 Türkiye: 105 Sosyo – Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması: 14 KOBİ Sayıları; Çanakkale: 27.812 Türkiye: 3.606.637

ÇANAKKALE GENEL BİLGİLER Okur – Yazarlık Oranı (6+Yaş); Çanakkale: 96 % Türkiye: 96 % Hasta/Yatak Sayısı (10.000 Kişiye düşen); Çanakkale: 27 Türkiye: 27 Hekim Sayısı (10.000 Kişiye düşen); Çanakkale: 19 Türkiye: 18 Kaynak: TÜİK

ÇANAKKALE GENEL BİLGİLER İhracatçı Firma Sayısı ve Toplam İhracat Rakamları; Çanakkale:78 firma, 42.293.000 $ Türkiye: 71.264 firma, 156.782.257.000 $ İhracat Büyüklüğüne Göre İller Arası Sıralaması : 62 2012 – 2017 İhracat Değişimi: Çanakkale: -38% Türkiye: 7% Kamu Yatırımları Sıralamasındaki Yeri: 33 Marmara Bölgesi Gelişmişlik Sıralamasındaki Yeri: 6

ÇANAKALE İLLER ARASI TİCARET Çanakkale ilinin, iller arası ticaret değerlerinin %80-85’ini oluşturan iller aşağıdaki gibidir. 2016 YILI ÇANAKKALE’NİN SATIŞ YAPTIĞI İLLER PAY İSTANBUL 39% ÇANAKKALE 33% BALIKESİR 7% İZMİR 4% ANKARA 2016 YILI ÇANAKKALE’YE SATIŞ YAPAN İLLER PAY İSTANBUL 40% ÇANAKKALE 23% İZMİR 9% BALIKESİR 6% BURSA Kaynak: T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI

ÇANAKKALE İLİNİN REKABET ÖZELLİKLERİ Genel Rekabette 81 il içerisinde 26. sıradadır. Yenilikçilik Alt Endeksi sıralamasında 81 il içerisinde 26. sıradadır. Yaşanabilirlik Alt Endeksinde 81 il içerisinde 28. sıradadır. Üretim ve Ticaret Alt Endeksi 81 il içerisinde 15. sıradadır. Beşeri Sermaye Alt Endeksi sıralamasında 81 il içerisinde 39. sıradadır.

ÇANAKKALE İLİNİN REKABET ÖZELLİKLERİ İl, ekonomik etkinlik ve canlılık endeksine göre 30. sırada yer almaktadır. İl, fiziki altyapı endeksine göre 14.sırada yer almaktadır. İl, yaratıcı sermaye endeksine göre 11.sırada yer almaktadır. İl, emek piyasaları endeksine göre 13. sırada yer almaktadır. İl, insani sermaye endeksine göre 3.sırada yer almaktadır. İl, sosyal sermaye endeksine göre 13. sırada yer almaktadır.

ÇANAKKALE EKONOMİK GÖSTERGELER Türkiye’nin en ünlü peynirlerinden olan Ezine Peyniri Çanakkale’nin coğrafi işaret sahibi ürünlerindendir. Nektarin(şeftali), üretiminde 1. sırada yer almaktadır. Bir nektarin türü olan Bayramiç Beyazı Türkiye’de sadece Çanakkale’de yetiştirilmektedir. Yağlık zeytin üretiminde %4’lük pay ile Türkiye’de 9.sırada, bölgede ise 2.sırada yer almaktadır. Türkiye’de bulunan AB onayı almış su ürünleri işleme ve değerlendirme tesisinin %8’i ilde bulunup, bu tesisler AB ülkelerine ihracat yapmaktadır.

ÇANAKKALE EKONOMİK GÖSTERGELER Eceabat’ta bulunan Şehitlik anıt ve kabirlerinin yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı yılda ortalama 3 milyon civarındadır. Çanakkale hudut kapısından giriş – çıkış yapan ziyaretçi sayısı bir önceki yıla göre %300 artmış, geceleme yapan ziyaretçi sayısı ise %100 artmıştır. Bozcaada, Gökçeada ve Assos ilin deniz turizminde öne çıkan bölgeleridir. Çanakkale, Mavi Bayraklı 12 Plajı ile Türkiye’de 6.sırada yer almaktadır. Troya Antik Kenti, 20 yıldır Dünya Kültür Mirası listesinde bulunmaktadır. 2018 yılının «Troya Yılı» ilan edilmesiyle, Ocak-Haziran dönemindeki ziyaretçi sayısı bir önceki yıla göre 2 kat artış göstermiştir.

ÇANAKKALE EKONOMİK GÖSTERGELER Türk seramik sektörü için önem arz eden «seramik tozunun rutubetini otomatik ölçen robotik cihaz üretim projesi» 2018 yılında Türkiye’de bir ilk olarak Çanakkale’de başlatılmıştır. Rüzgar enerjisi yatırımları için uygun bir bölge olan Çanakkale, Türkiye’de işletmedeki rüzgar enerjisi santrallerinin %5’ine sahip olup 5.sırada yer almaktadır. Biga, Çan ve Yenice biyogaz enerji değeri bakımından ilin en yüksek yatırım potansiyeline sahip 3 ilçesidir. *İl, RES yatırımları için gerekli görülen minimum değerler olan 50 metrede 7 m/s rüzgâr hızı ve %35 kapasite faktörü gibi kritik değerleri fazlasıyla karşılayacak bir fiziksel coğrafyaya sahiptir.

ÇANAKKALE’DE ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER GIDA ÜRÜNLERİ ve İÇECEK (ZEYTİN YAĞI, SİRKE) TARIM VE HAYVANCILIĞA DAYALI SANAYİ (EZİNE PEYNİRİ) TARIM (ŞEFTALİ, BAKLA, YULAF, DOMATES) TURİZM (RÜZGAR VE UÇURTMA SÖRFÜ) METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER (SERAMİK, ÇİMENTO, MERMER)

ÇANAKKALE İHRACAT VERİLERİ Yıl Firma Sayısı Değeri (Bin $) 2012 68 68.795 2013 61 68.457 2014 66 44.648 2015 58 45.634 2016 73 33.168 2017 78 42.293 Kaynak: Ticaret Bakanlığı ve TİM, 2017 TİM rakamlarına göre 2012-2017 Yılları arası ihracat değerinde yaşanan değişim; -38%

ÇANAKKALE İHRACAT VERİLERİ   SEKTÖR 2017 YILI İHRACAT DEĞERİ - 1000 $ PAY 1 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 17.672 42% 2 Meyve Sebze Mamulleri 5.987 14% 3 Zeytin ve Zeytinyağı 5.501 13% 4 Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri 2.698 6% 5 Yaş Meyve ve Sebze 2.364 Kaynak: TİM, 2017

ÇANAKKALE İTHALAT VERİLERİ Yıl Firma Sayısı Değeri (Bin $) 2012 59 71.809 2013 69 94.115 2014 78.491 2015 68 75.407 2016 71 74.856 2017 84 78.403 Kaynak: Ticaret Bakanlığı ve TUİK, 2017 2012-2017 Yılları arası ithalat değerinde yaşanan değişim; %9’dur.

ÇANAKKALE YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ Yerli Sermaye Alt Sektörü Belge Adedi Sabit Yatırım (Milyon TL) İstihdam Enerji 51 4.356 1.559 İstihraç ve İşleme 10 248 383 Turizm 25 238 831 Eğitim 12 154 882 Ulaştırma 8 148 87 Pişmiş Kil ve Çim.Ger. 6 122 163 Altyapı – Belediye Hiz. 29 113 105 Ticaret - Depolama 5 96 95 Gıda ve İçki 16 55 502 Makina İmalat 7 48 92 Bitkisel Üretim 41 01.01.2012–31.05.2018 Arasında Verilen Yatırım Teşvik Belgeleri Kaynak: Ticaret Bakanlığı

ÇANAKKALE YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ Yerli Sermaye Alt Sektörü Belge Adedi Sabit Yatırım (Milyon TL) İstihdam Diğer Hizmetler 4 34 72 Hayvancılık 6 33 74 Madeni Eşya 5 26 113 Lastik-Plastik 7 17 99 Seramik 1 11 - Orman Ürünleri 2 9 167 Diğer İmalat 22 Sağlık 60 Kimya 44 Dokuma ve Giyim 180 Genel Toplam 205 5.765 5.635 01.01.2012–31.05.2018 Arasında Verilen Yatırım Teşvik Belgeleri Kaynak: Ticaret Bakanlığı

ÇANAKKALE YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ Yabancı Sermaye Alt Sektörü Belge Adedi Sabit Yatırım(Milyon TL) İstihdam Enerji 2 274 10 Turizm 1 32 128 Orman Ürünleri 5 20 Seramik - Genel Toplam 313 158 01.01.2012–31.05.2018 Arasında Verilen Yatırım Teşvik Belgeleri Kaynak: Ticaret Bakanlığı

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ Turizm sektörü 26 Belge ve 270 Milyon TL’lik sabit yatırım tutarı ile ikinci sıradadır. Çanakkale’de Turizm sektöründe belge başına ortalama 10 Milyon TL, Türkiye’de ise 15 Milyon TL sabit yatırım yer almaktadır. Sağlık sektörü 1 belge ve 5 Milyon TL‘lik sabit yatırım değeri ile on dokuzuncu sıradadır. Çanakkale’de Sağlık sektöründe belge başına ortalama 5 Milyon TL, Türkiye’de ise 46 Milyon TL sabit yatırım yer almaktadır. Eğitim sektörü 12 belge ve 154 Milyon TL’lik sabit yatırım ile on birinci sıradadır. Çanakkale’de Eğitim sektöründe belge başına ortalama 13 Milyon TL, Türkiye’de ise 8 Milyon TL sabit yatırım yer almaktadır.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ Çanakkale Enerji sektöründe 53 Belge ve 4.630 Milyon TL’lik sabit yatırım gerçekleşmiştir. Ortalama sabit yatırım miktarı belge başına Çanakkale’de 87, Türkiye’de 38 Milyon TL’dir. Çanakkale’de İstihraç ve İşleme Sektöründe 10 belge ve 248 Milyon TL’lik sabit yatırım gerçekleşmiştir. Ortalama sabit yatırım miktarı belge başına Çanakkale’de 25 Milyon TL, Türkiye’de 21 Milyon TL’dir. Çanakkale’de Ulaştırma sektöründe 4 belge ve 655 Milyon TL’lik sabit yatırım gerçekleşmiştir. Ortalama sabit yatırım miktarı belge başına Çanakkale’de 18 Milyon TL, Türkiye’de 21 Milyon TL’dir.

YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ VE İHRACAT DEĞERLERİ KARŞILAŞTIRMASI 6 Milyon $’lık ihracat değeri ve %14 payla ihracat sıralamasında ikinci sırada olan Meyve Sebze Mamulleri yatırım teşvik belgeleri sıralamasında toplam 5 belge ile on birinci sırada yer almaktadır. 17 Milyon $ ile il ihracatından %42 payla ihracat sıralamasında birinci sırada yer alan Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller yatırım teşvik belgeleri 6 belge ile sıralamasında on üçüncü sırada yer almaktadır. 2,7 Milyon $ ihracat değeri ve %6’lık payla ihracat sıralamasında dördüncü sırada yer alan Orman Ürünleri Sektörü yatırım teşvik belgeleri sıralamasında 3 belge ile on altıncı sırada yer almaktadır.

GELECEĞE BAŞARIYLA YÜRÜMEK İÇİN NE YAPMALIYIZ?

KOBİ’LERDE KALICI OLMA ÇABASI KOBİ’ler gelecekte var olmak için uzun dönemli kararlar almak ve planlar yapmak zorundadır. Yani gelecek stratejilerini belirlemeleri gerekir.

KOBİ’LERDE KALICI OLMA ÇABASI Uzun dönemde başarılı ve kalıcı olmak için işletmelerde yapılarının oluşturulması gereklidir. Etkin pazarlama Verimli üretim Yeterli yönetim

KOBİ’LERDE KALICI OLMA ÇABASI İşletmenin uzun dönemli kalıcı olma hedefine giden yolda “ kurumsal gelişme mücadelesi” çeşitli aşamalardan oluşmaktadır: Başlangıç Tutundurma Gelişme Olgunlaşma

TEB KOBİ AKADEMİ KURUMSAL GELİŞİM PROGRAMI ATÖLYE ÇALIŞMASI

TEB KOBİ AKADEMİ ATÖLYE ÇALIŞMASI İşletmeniz Gelişim Haritasının Neresinde? KOBİ’lerde Büyüme Senaryoları ?

GELİŞİM ÇABASININ BAŞINDA OLAN KOBİ’LER NASIL ÇALIŞIYOR: BAŞLANGIÇ AŞAMASI Kuruluş Yakın Yerlerden İlk Müşteriler Müşteri İsteklerine Özel Ürün/Ölçüler Üretmek Üretilebilen Az Sayıda Ürün Çeşidi Müşterinin Her İsteğini Karşılama Siparişlerin Uzun Üretim Süreleri Siparişler Yokken Boş Duran Makine/Ustalar Müşteri Bulmaya Çalışan Yok Yeni Müşteri Bulmaya Zaman Yok Yüksek Maliyet Yüksek Fiyat Az Kazanç Az Kazanç Nedeniyle Paz. Satış Gideri/Satış Elemanı Yok Az Kazanç Nedeniyle Yeni veya Standart Ürün Yok Memnun Müşterilerden Duyup Kendi Gelen 1-2

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak TEB KOBİ AKADEMİ GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ