ÖZLEM TÜRKMEN MANİSA CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ ANABİLİM DALI STERİLİZASYON VE OTOKLAVLARIN ETKİ MEKANİZMASI

Sterilizasyon, tüm mikropların, bakteri sporları, mikobakteriler, zarfsız virüsler, mantarlar gibi dirençli formlar da dahil olmak üzere tamamıyla yok edilmesidir.

1- ISI İLE STERİLİZASYON 2- SÜZME (FİLTRASYON) İLE STERİLİZASYON Havadan veya solüsyonlarından HEPA filtreleri ile bakteri ve mantarların uzaklaştırılması Virüleri ve bazı küçük bakterileri yakalamada başarısız olduğu gösterilmiştir. 3-IŞINLAMA İLE STERİLİZASYON 4- KİMYASAL MADDELERLE STERİLİZASYON Parasetik asit, gluteraldehit 5- GAZ İLE STERİLİZASYON Buharla sterilizasyon Sıcak su ile sterilizasyon Nemli ısı ile sterilizasyon Kuru sıcak hava ile sterilizasyon Yakma ve alev ile sterilizasyon Etilen oksit, yanıcı, patlayıcı, karsinojenik Formaldehit karsinojenik Hidrojen perosit plazma gazı sterilizasyonunda kullanımı önerilmektedir.Pek çok madde ile absorbsiyon, reaksiyon tepkimelerine girmesi

*SICAK SU İLE STERİLİZASYON * Kaynatma ile sterilizasyon 100c 30 DK *Tindalizasyon sıvı maddelerin belli bir ısı derecesinde aşamalı olarak ısıtarak birkaç günde sterilizasyonu 60 °C de, günde 1 saat 3 gün üstüste

YAKMA ve ALEVLE STERİLİZASYON

KURU SICAK HAVA İLE STERİLİZASYON PASTEUR FIRINI 175 °C … 1 saat 165 °C ….. 2 saat 150 °C ….3 saat Cam eşya, metal gereçlerde kullanılmalıdır. Cerrahi alet sterilizasyonunda kullanımı önerilmez.

Nemli ısı ile sterilizasyon Buharla sterilizasyon * Basınçlı buharla sterilizasyon *Basınçsız buharla sterilizasyon OTOKLAV 121 ° C, 15 dakika… KOCH-ARNOLD KAZANI 100 °C, karbonhidratlı besiyerleri

Doymuş basınçlı su buharı ile 100C nin üstünde çalışan bir sterilizasyon aletidir. Yüksek ısıya dayanıklı maddelerin sterilizasyonunda kullanılır. Örn; çözeltiler, besiyerleri, boş şişe, pipet, petri gibi cam malzemeler ile pamuk bez eşyaların sterilizasyonu otoklav ile yapılır. OTOKLAVLAR

Otoklavlar, ceket ve kazan olmak üzere iki kısımdan oluşurlar. Cekette basınç ve ısı manometresi, su doldurma vanası, su seviye göstergesi ile buhar boşaltma vanası bulunur. Kazan ise genellikle silindir şeklinde ve paslanmaz çelikten yapılmıştır. Kapağı buhar sızdırmayacak şekilde vidalarla gövdeye bağlanır. Kazanda ızgaranın altında su konacak bir haznesi vardır.Gövdenin alt kısmında su boşaltma vanası ve elektrikle çalışan ısıtıcı bir sisteme sahiptir. OTOKLAVLAR

Kaynayan suyu kullanarak sterilize etme girişimleri etkisizdir. Çünkü yalnızca görece olarak düşük sıcaklığa erişebilir. Hatta bu uygulama bakterinin spor oluşturduğunu göstermek için kullanılır. Otoklavdaki yüksek basınçlı buhar çok etkili bir sterilizasyon biçimidir. Daha yüksek ısılar, mikrobiyal proteinlerin denatürasyonuna neden olur. Otoklav işlemi sırasında mikroorganizmaların öldürülme hızı çabuktur. Ancak sıcaklık, işlem süresi, otoklavın boyutu, buharın akış hızı, yükün boyutu, yükün odacığa yerleştirme şeklinden etkilenir.

Malzemelerin yerleştirilmesi sırasında hava cepleri oluşmamasına dikkat edilmelidir. Hava cepleri oluşması; hava ile karışık su buharının sıcaklığının düşük olması, havanın buharın küçük alanlara girmesine engel olması, havanın su buharından daha ağır olması nedeniyle otoklavın alt kısmında toplanarak daha soğuk bir tabakanın oluşmasına neden olur. Otoklavların çoğu genellikle 121°C -132°C arasında 15 dk veya daha uzun süre için çalıştırılır. Basillus stearothermophilus sporlarını içeren ticari preperatlar, sterilizasyon etkinliğinin gösterilmesinde faydalıdır.Bu sporları içeren bir ampül yükün merkezine yerleştirilir, otoklavlama işleminin sonucunda çıkarılır ve 37°C de inkübe edilir. Eğer sterilizasyon işlemi başarılı ise sporlar ölür ve mikroorganizmalar üremez.

5- ETİLEN OKSİT GAZI İLE STERİLİZASYON Toksik ve patlayıcı özellikte bir gaz Isıya duyarlı ekipmanların sterilizasyonunda tercih edilmektedir, suda organik çözücülerde çözünebilen renksiz bir gazdır. Sterilizasyon işlemi görece yavaştır. Gazın konsantrasyonu, steril olacak malzemenin bağıl nem oranı, maruziyet süresi ve sıcaklığından etkilenir.

Optimum koşulların sağlanması ve zararlı etki oluşmaması bakımından uygulanması içinözel cihazlar gereklidir. Canlı dokulara zarar vermemesi açısından sterilizasyondan sonrası havalandırılma gereklidir.Bu havalandırma genellikle 16 saat veya daha uzundur. Basilis Subtilis spor testi ile sterilizasyon etkinliği izlenir.

Dezenfeksiyon ; mikrobiyal formların çoğunu yok etmek için fiziksel yöntemlerin kimyasal ajanların kullanılmasıdır. Bakteri sporları ve nispeten dirençli diğer organizmalar için(mikobakteriler, virusler, mantarlar) canlı kalabilir. Antisepsi:Deri ve diğer canlı dokularda mikropları inhibe veya elimine etmek için kimyasal ajanların kullanılmasıdır. Sporisidal aktivite beklenmez. Diğer kavramlar