Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Başoğlu, M., Şalcıoğlu, E. (2011) A Mental Healthcare Model for Mass Trauma Survivors. Control-Focused Behavioral Treatment of Earthquake, War, and Torture Trauma. Cambridge University Press.

Sunum Akışı Toplumsal Travmalarda Psikolojik Destek (Tedavi) Programları, Uygun Maliyetli Yaklaşım Alternatif Bir Psikolojik Tedavi Yöntemi Olarak “Kontrol Odaklı Davranış Terapisi (KODT)” KODT Uygulama Rehberi Kendine yardım Rehberi Medya Yoluyla Tedavinin Yaygınlaşması Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Öncesi Hazırlık Evresi: Afet Sonrası Evre

Psikolojik Destek (Tedavi) Programları Deprem gibi doğa kaynaklı afetler sonrası psikolojik destek programlarının ortak amacı; Psikolojik sıkıntıların azalmasına, Maruz kalanların normal yaşamlarına geri dönmelerine, Etkilenenlerin başa çıkma kapasitelerinin güçlenmesine, Olası yeni travmatik yaşantılarla başa çıkma becerilerinin arttırılmasına katkı sunmaktır.

Psikolojik Destek (Tedavi) Programları Deprem gibi doğa kaynaklı afetler sonrası psikolojik destek programlarının amaçları arasında; En az sayıda uzmanın/terapistin vb. katılımıyla, mümkün olan en yüksek sayıda kişiye ulaşmak, Geniş ölçekli kitlelere ulaştırılacak kendi kendine yardım yaklaşımının yaygınlaştırılmasına katkı sunmaktır.

Psikolojik Destek (Tedavi) Programları Uygun Maliyetli Yaklaşım Destek / Tedavi yönteminin etkililiği, Tedavi süresinin uzunluğu, Ulaşılması gereken kişi sayısı, Nitelikli uzman ihtiyacı (psikolog, psikiyatrist vd.), Destek / tedaviye ihtiyaç duyulan sürenin uzunluğu,

Alternatif Bir Psikolojik Tedavi Yöntemi Olarak “Kontrol Odaklı Davranış Terapisi (KODT)” KODT Uygulama Rehberi Kendine yardım Rehberi Medya Yoluyla Tedavinin Yaygınlaşması

“Kontrol Odaklı Davranış Terapisi (KODT)” KODT Uygulama Rehberi Psikiyatrist, psikolog, psikolojik rehber danışman, hemşire, sosyal hizmet uzmanı, pratisyen hekim gibi sağlık çalışanlarının tedavi yaklaşımlarını öğrenmesi ve hızlıca yaygınlaştırması amacıyla; Toplum liderlerini de hedefleyen, Tam yapılandırılmış, Adım adım değerlendirme olanağı sağlayan, Yalın, basit ve anlaşılır bir dilin kullanıldığı, Davranışsal alıştırma, ev ödevi, travmatik yas süreçlerini izleme/değerlendirme sağlayan manueldir.

“Kontrol Odaklı Davranış Terapisi (KODT)” KODT Kendine Yardım Rehberi Kendi kendine yardım stratejilerini içeren, Yapılandırılmış, Davranışsal uygulamaları içeren, Afete maruz kalanlara ulaştırılması hızlı ve kolay, Yalın dille hazırlanmış, İntihar, kendine ya da diğerlerine zarar verme, kontrol dışı panik veya flashback gibi belirtilerin olması halinde ruh sağlığı uzmanına yönlendiren bir rehberdir.

“Kontrol Odaklı Davranış Terapisi (KODT)” Medya Yoluyla Tedavinin Yaygınlaşması Davranış terapisine ilişkin adımların yaygınlaştırılması, Kendi kendini maruz bırakma uygulamaları ile korku ve travmatik stres düzeyinin azalması, Kişinin davranış değişikliğinin çaresizlik, umutsuzluk gibi bilişleriyle başaçıkmasını sağlaması,

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet bölgesinde kamusal düzeyde bir işbirliği ağının oluşturulması ve afet döngüsünün tüm aşamalarını kapsaması.

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Öncesi Hazırlık Evresi: Bireysel psikolojik hazırlık, güvenli davranış ve korunma davranışlarının öğrenilmesi yoluyla kontrol hissinin artırılarak travmatik stres düzeyinin azaltılması, Medya kuruluşları, Kamu veya sivil toplum kuruluşları, afet ve acil durum kuruluşları, askeri kurumlar, üniversiteler, okul, sanayi, özel kuruluşların personellerine travma ile başaçıkma ve iyileşme adımlarının ulaştırılması, Medyanın iyileşme evresinde aktif rol almasını sağlayacak yönlendirmelerde bulunmak, Dayanıklılığı artırmak amacıyla risk faktörlerini belirlemek, geçmiş depremlerde yaşanan korkunun şiddetini, travmatik stresle ilişkili sıkıntıları, ve gelecekteki olası depremlere ilişkin korku düzeyinin bugünden belirlenmesi bir sonraki depreme yönelik hazırlıklı olmayı ve dayanıklılığı artırmayı içermelidir.

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Öncesi Hazırlık Evresi : Dayanıklılığı artırmak amacıyla risk faktörlerini belirlemek, geçmiş depremlerde yaşanan korkunun şiddetini, travmatik stresle ilişkili sıkıntıları, ve gelecekteki olası depremlere ilişkin korku düzeyinin bugünden belirlenmesi, Deprem simulasyon yaklaşımının dayanıklılığı artırmak üzerinde etkili yöntemlerden biri olabileceği,

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Sonrası Evre: Afet öncesi hazırlık faaliyetlerinin tamamı bu evrede de uygulanabilir, Temel Yaklaşım, depremin hemen sonrası, travmatik stresörlerin kontrol edilmesinin öğrenilmesi açısından en iyi evredir (örn. Devam eden artçı sarsıntılar), Koşullanılmamış uyaranlarla kontrollü maruz bırakmanın (örn. deprem simulatörü) koşullanılmış uyaranlara göre (artçı sarsıntılar) dayanıklılığı daha yüksek oranda açıkladığı, Kişilerin normal hayatlarına dönmesinin kontrol hissini önemli ölçüde etkilediği,

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Sonrası Evre: Medyanın etkili kullanımının sağlanarak kişilerin iyileşme, yaşamın devamlılığı, iyileşmeye ilişkin motivasyonel bilgilerin ulaştırılması, Risk İletişimi Metodolojisinin hayata geçirilmesi, Politikacılar, popüler isimler, karizmatik liderler, toplum / din liderlerinin kullanımının yaygınlaştırılması,

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Sonrası Evre: Kalıcı iskanın kaçınmayı ve travmatik stres düzeyini azalttığı, Kamu idarecileri ve afet yöneticilerinin “kendilerinin de” afetzede olması durumunda kendi korkuları nedeniyle çadırkent / geçici iskanın uzatılmaması, Artçı sarsıntılara maruz kalanların izleme/değerlendirmesinin bu bağlamda yapılması önerilmektedir.

Depreme Maruz Kalanlara Yönelik Bir Ruh Sağlığı Destek Modeli Afet Sonrası Evre: Kalıcı iskanın kaçınmayı ve travmatik stres düzeyini azalttığı, Kamu idarecileri ve afet yöneticilerinin “kendilerinin de” afetzede olması durumunda kendi korkuları nedeniyle çadırkent / geçici iskanın uzatılmaması, Artçı sarsıntılara maruz kalanların izleme/değerlendirmesinin bu bağlamda yapılması, Travma sonrası belirtilerin yıllarca sürebileceği düşünülerek uzun dönemli destek programının yapılandırılması önerilmektedir.

TEŞEKKÜRLER