OPD’ye Giriş ve Temel Yasal Çerçeve Ortak Piyasa Düzeni (OPD) Gerekliliklerine Uyum için Strateji Geliştirilmesi Teknik Yardım Projesi TR2014/AG/10-A1-01/001 Bu proje, Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından ortak finanse edilmektedir OPD’ye Giriş ve Temel Yasal Çerçeve Antalya, 1 Mart 2018

OPD’ye giriş OPD nedir? Gelir sorununa dair teori ve OPD’nin rolü Mevcut yasal çerçeve ve kilit önlemler Yeni OTP’deki OPD ile ilgili zorluklar

“Ortak Piyasa Düzeni” nedir? Mümkün olan en kısa ve yasal açıdan ‘doğru’ cevap: AB’de farklı tarımsal sektörlerde uygulanan çok farklı önlemler grubu OTP’nin 1. sütun önlemleri, doğrudan ödemeler hariç OPD önlemleri, OTP’nin çok uzun süreli değişiminin sonucudur (1960’larda alınan ilk OTP önlemleri OPD ile ilgili idi) Geçmişte: OTP harcamalarının %90’ı Günümüzde: yalnızca %4 OPD önlemlerinin bir geleceği var mı? ...

Teori Piyasaları düzenlemeye neden gerek duyuyoruz? Sebeplerin çoğu devletlerin ekonomiye müdahale etmesine ile ilgili: Piyasa yetersizliğinin giderilmesi (fiyat dalgalanması) Gelirlerin yeniden dağıtılması (sanayiden tarıma) Ekonomik olmayan amaçlar (standardizasyon, bitki sağlığı, sağlık, gıda güvenliği) Müdahaleler parasal olabilir veya olmayabilir AB’de ve gelişmiş ülkelerin çoğunda müdahalenin asıl sebebi gelirin yeniden dağıtılmasıdır, bunun sebebi Tarımdaki gelir sorunu!

Tarımdaki gelir sorunu Eski usul yaklaşım şunların birleşimidir: Piyasa odaklı fiyat desteği: Minimum fiyatlar, üretim kotaları, ihracat sübvansiyonları, ithalat / ihracat tarifeleri,... Yapısal politika önlemleri: çiftçilere çiftçiliği bırakmaları için yardım etmek Yapısal politika olmaksızın fiyat desteği uzun vadede sağlam bir politika değildir (eski OPD politikası!) Tarımda kendi kendine yeterliğe karşı çiftlik geliri → iki yönde de! Yapısal düzenleme politikası tek çözüm olarak görülmektedir!

OPD işlerin doğru yapılmasında etkiliydi ancak bu işler doğru seçilmiş miydi?

Birçok süt işletmesi kamu stokları için tereyağ ve yağsız süt tozu üretiyordu

Üretici Desteği Tahminleri, 2014 - 2016 ortalaması (toplam çiftlik gelirlerinin yüzdesi olarak) Kaynak: OECD verileri temel alınarak yapılan analiz

OTP politikası açısından OPD Belirli politika araçları aracılığıyla OPD, piyasaların işleyişine yardımcı olur ve en nihayetinde tarım-gıda sektöründeki rekabetçiliğe katkıda bulunur; Doğrudan ödemeler ve kırsal kalkınmanın aksine, OPD önlemlerinin hepsi faydalanıcıya finansal destek sağlanmasıyla bağlantılı değildir (çiftçiler doğrudan ödemelerde önlemin tek faydalanıcısı değildir); Faydalanıcılar bazı kurallar için bazen tek ‘yükümlü kişiler’dir; Birçok önlem için Ödeme Kurumu uygulayıcı organdır

Yasal çerçeve Tek OPD Tüzüğü = Tarımsal ürün piyasalarına yönelik ortak bir piyasa düzeni oluşturan ve 922/72, (AET) 234/79, (AT) 1037/2001 ve (AT) 1234/2007 sayılı Konsey Tüzüklerini yürürlükten kaldıran, Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1308/2013 sayılı 17 Aralık 2013 tarihli Tüzüğü (AB) OPD reform paketinin bir parçası olarak benimsenmiştir Avrupa Komisyonu tarafından Ekim 2011’de önerilmiştir 1 Ocak 2014’ten bu yana yürürlüktedir 232 Madde ve 14 Ek 32 Uygulama tüzüğü

“Şemsiye” OPD Tüzüğü 1308/2013 Tanımlar Kapsam Pazarlama yılları Kısım I. BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ Tanımlar Kapsam Pazarlama yılları Referans eşikleri Kısım II. İÇ PİYASA Piyasa müdahalesi Özel depolama için kamu müdahalesi ve yardımı Yardım programları Asma dikim izni Pazarlama ve üretici örgütleri Pazarlama standartları Şarap sektöründeki düzenlemeler Ayrı ayrı sektörler için belirli hükümler Üretici örgütleri Kısım III. ÜÇÜNCÜ ÜLKELERLE TİCARET İthalat ve ihracat lisansları İthalat vergileri Tarife kotaları Belirli sektörler için belirli hükümler İhracat iadeleri Dahilde ve hariçte işleme rejimi Kısım IV. REKABET KURALLARI İşletmler için geçerli olan kurallar Devlet yardımı kuralları Kısım V. GENEL HÜKÜMLER İstisnai önlemler İletişim ve raporlama Kriz rezervi Kısım VI. YETKİ DEVRİ, UYGULAYICI HÜKÜMLER, GEÇİŞ HÜKÜMLERİ VE NİHAİ HÜKÜMLER

OPD harcamalarının yapısı: 2015 için toplam 2,67 milyar avro 12

OPD için yeni müdahale mantığı: zorluklar, amaçlar ve araçlar OPD’nin geleceği ile ilgili temel hususlar şunlarla ilgilidir: Tarımsal fiyatların dalgalanması ve Tarımsal piyasaların istikrarsızlığı Gıda tedarik zincirinde çiftçilerin rolü Genel kanıya göre, mevcut güvenlik ağı sistemi ağır piyasa krizi dönemlerinde yeterli değildir, bunun için uygun önlemlerin geliştirilmesi gerekmektedir Kriz rezervi mekanizmasının da iyileştirilmesi gerekmektedir Bazı Üye Devletler etkin piyasa istikrar önlemlerinin oluşturulmasının OTP’nin ayrı üçüncü bir dayanağının oluşturulmasına gerekçe olduğunu düşünmektedir

2013 Reformunun ardından AB’deki çiftçilerin karşılaştığı zorluklar Ağustos 2014’te Rusya’nın ithalat yasağını getirmesi, tarım sektörünün piyasadaki istikrarsızlıklara karşı ne kadar dayanıksız olduğunu göstermiştir AB tarım bakanlarının 2014, 2015 ve 2016’da gerçekleştirdiği AB odaklı görüşmelerde piyasa krizi Piyasanın istikrar kazanması ve piyasa kriziyle karşı karşıya kalan üreticilere destek başka politika önlemleriyle sağlanamaz Bu nedenle, tarım bütçesindeki nispeten düşük olan payına rağmen, OPD OTP’nin önemli bir parçası olmaya devam edecektir

P1 - prilagoditi Kaynak: DG AGRI, 2015

AMTF* Önerileri Haksız ticari uygulamaların azaltılması.! Çiftçilerin sözleşmelerinde pazarlık yapmasına yardımcı olmak amacıyla piyasa şeffaflığının artırılması Çiftçilere yazılı sözleşmeler önerilmelidir Üretici iş birliği → karmaşıklığın azaltılması Çiftçilerin risk yönetimi araçlarını kullanma oranının artırılması Çiftçilerin finansmana olan erişiminin kolaylaştırılması * Tarım Piyasaları Görev Ekibi (Agricultural Markets Task Force) → AK tarafından kurulan ve eski Hollandalı bakan Veerman tarafından yönetilen üst düzey grup, Kasım 2016’da raporunu sunmuştur

OPD ve AB’ye katılım Kapasite geliştirme ve kurumsal yapılanma açısından son derece zahmetli OPD müktesabatının uyumlaştırılmasında istisna (derogasyon) elde etme imkanı son derece sınırlı

Bu yayın Avrupa Birliği mali desteği ile hazırlanmıştır. Bu yayının içeriği tamamen NIRAS IC Sp. z o.o. sorumluluğundadır ve hiçbir şekilde Avrupa Birliği'nin görüşlerini yansıtmamaktadır.