ELEKTROSKOP

Elektroskop nedir? Bir cisimde statik elektrik yükünün olup olmadı ğ ını, yükün eksi (-) veya artı (+) i ş aretli oldu ğ unu tespit etmeye yarayan alet. İ letken bir çubu ğ un bir ucuna iki altın yaprakçık, di ğ er ucuna bir plaka veya küre tespit edilerek, plakanın alt kısmı yaprakçıklarla beraber yalıtkan bir muhafazanın içine alınır. Bu basit bir altın yapraklı elektroskopu te ş kil eder. Yüklü bir cisim plakaya dokundurulursa yükler plaka ve çubuktan yaprakçıklara geçer. Her iki yaprakçık da aynı cins elektrikle yüklendi ğ inden birbirini iterler ve yaprakçıklar birbirinden uzakla ş ıp açılır. Bu, cismin yüklü oldu ğ unu gösterir. Yükün az veya çok olu ş una göre yaprakların açılma miktarı de ğ i ş ir. Yüklü cisim plakaya dokundurularak veya yakla ş tırılarak elektroskop yüklenebilir. Yüklü bir elektroskopun i ş areti bilinirse, yaprakcıkların açılma miktarına göre bir cisim yükünün i ş aretini de anlamak mümkündür. Birkaç voltluk potansiyel farklarını tespit etmeye yarayan kondansatörlü elektroskopun yanında bulutlarda statik elektri ğ in olup olmadı ğ ını bulmaya yarayan elektroskoplar da vardır

Elektroskopu Kim Buldu ? 18 Şubat 1745 yılında İtalya'nın Como şehrinde doğan Alexander Volta elektroskopu bulmuştur ve 5 Mart 1827 günü vefat etmiştir. Volta ilk pili yapan ve bundan elektrik üreterek, elektrik çağını başlatan kişi idi. Volta'nın ilk çalışmaları statik elektrik yükünü ölçen elektrometreler üzerinde olmuş ve 1771 senesinde elektrik konusunda ilk eseri yazmıştır senesinde Como'da fizik profesörü olan Volta burada 25 sene elektrik konusunda çeşitli yazılar yazmış, deneyler yapmıştır. Elektroskopun geliştirilmesi, odyometre, elektrikli tabanca, yanıcı gazları tutuşturan elektrikli çakmak Volta'nın ilk buluşlarıdır. Mart 1800 günü açıkladığı Volta pili ise elektriğin ilk olarak bir kaynaktan su gibi devamlı akmasını sağlıyordu ki, bu buluşu elektrik çağını açmıştır. Volta'nın bu buluşu yapması I.Napolyon'in takdirlerini kazanmasına sebep olmuş, altın madalya ve para ile taltif edilmiştir. Daha sonra Lombardy senatörü olmuş ve bir müddet sonra da Fransız şeref madalyası verilmiştir. İngiliz Kraliyet Cemiyeti 1881 senesinde elektromotif kuvvet birimi olan Volt'u Volta'nın ismine izâfeten kabul ederek kullanmaya başlamışlardır.

ELEKTRİKLENME ÇEŞİTLERİ Sürtünme ile Elektriklenme Çağımızdan iki bin yıl kadar önce Thales bir kumaşa sürttüğü kehribarın yanındaki iplik parçalarını ve saman çöplerini kendisine çektiğini gözlemiştir. Biz de günlük hayatta saçımızı tararken, yün kazağımızı çıkarırken, balonun kağıt parçalarını çekerken sürtünme ile elektriklenmeyi gözlemleriz. Sürtünme ile elektriklenme yalıtkan cisimlerde gerçekleşen elektriklenme çeşididir. Yalıtkan cisimlerin serbest elektronları bulunmadığından dokunma ile yük alışverişi yapamazlar. Bu cisimlerin yüklenebilmesi için elektronlarının kuvvet yardımıyla serbest hale geçmesi gerekir. Bunu da yalıtkan cisimleri başka maddelere sürterek sağlarız. Örneğin ebonit çubuğu yün kumaşa sürterek. Sürtünme ile elektriklenme de ● Toplam yük korunur ● Daima elektronlar alınır yada verilir, dolayısıyla cisimler zıt yükle yüklenirler. ● Alınan yük, verilen yüke eşittir. Sürtünmeden sonra cisimlerden birinin yükü (+7) ise diğer cismin yükü (-7) dir. Sürtünme ile elektriklenme de en çok kullanılan iki örnek, ● Cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde, ipek kumaş (-) cam çubuk (+) yükle yüklenir. ● Ebonit çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde yün kumaş(+) ebonit çubuk(-) yükle yüklenir.

Dokunma İle Elektriklenme Dokunma ile elektriklenme iletken cisimler arasında gerçekleşir. Yüksüz iletken bir cisim, elektrik yükü taşıyan başka bir iletken cisme dokundurulduğunda yüksüz cisim yüklü cisim yardımıyla yüklenir. Birbirine dokundurulan cisimler toplam yükü yarıçapları oranında paylaşırlar ve yük dağılımı aşağıdaki gibi hesaplanır Dokunma ile Elektriklenmede elektriklenmede ● Pozitif yükler hareket edemezler hareket eden negatif yüklerdir. ● Birbirine dokundurulan cisimler kesinlikle zıt yüklerle yüklenmezler. ● -ikiside nötr olabilir. ● -ikisi de ( + ) olabilir. ● -ikiside ( – ) olabilir. ● Yüklü iletken cisimlerin sivri uçlarında daha fazla yük bulunur.Çünkü yükler aynı tür olduğu için birbirinden uzakta olmak isteyeceklerdir

Etki İle Elektriklenme(Tesir İle Elektriklenme) En az biri yüklü iki cismin birbirine yaklaştırılmasıyla cisimlerde yük dengesi ve dağılımının değişmesidir. İçi Boş Küre 1. Nötr ve küresel bir kabın içine pozitif yüklü bir cisim bir iple sarkıtılırsa, küresel kabın içi (-) ve dısı (+) yüklü olur. 2.Nötr küresel kabın içine (+) yüklü bir cisim dokundurulursa kabın içi nötr olur ve cismin yükünün tamamı küresel kabın dışında birikir. 3.Nötr küresel kabın dışına (+) yüklü bir cisim dokundurulursa, toplam yükü cisim ve küresel kap yarıçaplarıyla orantılı olarak paylaşırlar.