GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 1) “Bir çocuk sesleri ayırt etmeyi öğrendikten sonra müzikteki notları kendisine öğretebiliriz.” Bu durumu aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklayabiliriz? A) Hazır bulunuşluluk B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Gelişim E) Genel uyarılmışlık

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 2) Organizmanın kendisinden beklenilen görevleri yapabilecek düzeye gelmesine ne ad verilir? A) Olgunlaşma B) Büyüme C) Hazır bulunuşluluk D) Gelişme E) Genel uyarılmışlık

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 3) Aşağıdakilerden hangisi hazır bulunuşluk kavramı ile ilgilidir? A) Olgunlaşma-ön yaşantılar B) Büyüme-psikomotor gelişim C) Gelişim-büyüme D) Büyüme-öğrenme E) Büyüme-eğitim

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 4) Kalabalık sınıflarda öğretim yapmakta ve öğrenme güçlüğü olan çocuklarla özel olarak ilgilenmekte olan öğretmen hangi gelişim ilkesine uymaktadır? A) Gelişim ilk yıllar önemlidir B) Gelişim devamlıdır C) Gelişim alanları birbiri ile ilişkilidir. D)Gelişim diğer alanlardan bağımsızdır. E) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 5) Bir sınıfta değişik bilgi ve davranışlara sahip öğrencilerin öğrenme güçlüklerini aşmada aşağıdakilerden hangisi daha çok önem kazanır? A) Öğrencileri hazır bulunuşluluk düzeylerine göre uygun etkinliklere sokmak B) Sınıfta öğrenciler arasındaki etkileşimi sınırlandırmak C) Sınıftaki ortalama öğrenciye uygun bir öğretim yaklaşımını sürdürmek D) Her öğrenci için ayrı bir program uygulamak E) Öğretmen ve konu merkezli bir yaklaşımı sürdürmek

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 6) Daha ziyade boyun uzaması, ağırlığın artması anlamında hangi terim kullanılır? A) Gelişim B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Hazır olma E) Genel uyarılmışlık

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 7) Gelişim açısından bireylerin hassas oldukları dönemler vardır. Bu dönemler önemlidir. Eğer birey bu dönemleri sorunsuz bir şekilde atlatamaz ise daha sonraki yıllar sorunlar ortaya çıkabilir. Aşağıdaki kavramlardan hangisi yukarıda anlatılan özellikleri açıklar? A) Kritik dönem B) Evre C) Zaman D) Dönem E) Boyut

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 8) Çocuk gelişimi uzmanı 12 aylık bir çocuğun annesine "Bu aylarda onunla sık sık konuşmalısınız. Bu dönem onun sözcük dağarcığının gelişeceği bir dönemdir" demiştir. Bu sözler, gelişim açısından aşağıdakilerden hangisinin önemini vurgulamaktadır? (2002 KPSS) A) Çevre B) Kritik dönem C) Deneyim D) Olgunlaşma E) Uyarıcı zenginliği

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 9) Tek yumurta ikizi olarak doğan çocuklardan biri doğum sırasında diğeri de geçirdiği bir kaza sonucu iki yaşında işitme yeteneklerini kaybederler ve konuşmayı da öğrenemezler. Her ikisi de dokuz yaşına geldiklerinde ameliyat olurlar ve işitme yeteneklerine kavuşarak, konuşmayı da öğrenirler. Ancak ikizlerden doğum sırasında işitme kaybına uğrayan, iki yaşında işitme kaybına uğrayana oranla konuşmayı daha güç öğrenir ve konuşma becerisi açısından geride kalır. Aşağıdakilerden hangisi doğum sırasında işitme kaybına uğrayan çocuğun, konuşmayı öğrenmesine rağmen, iki yaşında işitme kaybına uğrayan kardeşine oranla geri kalmasını açıklar? (KPSS-2003) A) Konuşma becerisi açısından genetik olarak belirlenmiş bireysel farklar vardır B) Gelişim sürecinde bazı becerilerin kazanılması açısından kritik dönemler vardır C) Yaş ilerledikçe dil öğrenme de güçleşir D) Dil öğrenme becerisi büyük ölçüde biyolojik olgunlaşma düzeyine bağlıdır E) İnsanlar kendilerini konuşmayı öğrenmeye yetenekli kılan bir yapı ile doğarlar

GELİŞİMİN EVRENSEL İLKELERİ

1-Gelişimde belli bir yönelim vardır Gelişim baştan ayağa içten dışa doğrudur. Yeni doğan bir bebeğin başı vücuduna göre oldukça büyüktür. Buna bağlı olarak çocuk önce başını sonra omuzlarını, kollarını ve ayaklarını kontrol etmeyi öğrenir. Gelişim genelden özele doğru bir eğilim içindedir.

2. Gelişim süreklidir ve belli bir sıra izler Gelişim durmaksızın ilerleyen ve belli dönemler içinde bazen hızlı bazen yavaşlayan birikimli bir süreçtir. Gelişim boyunca sıralamalar söz konusudur. bir bebeğin önce emeklemesini sonra yürümesini öğrenmesi gibi Örneğin 0-2 yaşlarında ve ergenlik dönemlerinde görülen hızlı fiziksel gelişim daha sonraki dönemlerde görülmez. Akıl yürütme ilkokulda başlar ama çok yönlü olabilmesi için daha bir süreye daha ihtiyaç vardır.

3-11 Yaş:Çocukluk a)3-6 Yaş:İlk çocukluk b)6-11 Yaş: Son çocukluk GELİŞİMİN AŞAMALARI 0-2 Yaş : Bebeklik 3-11 Yaş:Çocukluk a)3-6 Yaş:İlk çocukluk b)6-11 Yaş: Son çocukluk 11-18 Yaş:Ergenlik **11-13 Yaş Erinlik 18 ve Üstü gençlik ve sonraki gelişim

3-Gelişim Bir bütündür. Gelişim alanları birbirleriyle ilişkilidir Gelişim fiziksel, zihinsel, duyuşsal ve sosyal alanlarda bir bütün olarak ilerler. Örnek, çocuğun fiziksel gelişimi onun hareket gelişimi ile ilgilidir. Kasların normal gelişimi harekat gelişimini kolaylaştırır. Hareket gelişimi ise sosyal gelişim ile ilgilidir. Daha rahat bir şekilde sosyal etkileşime giren bir çocuğun zihinsel gelişimi de hızlanır.

4. Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır Çocuklar arasındaki bireysel farklılıkları kalıtımsal ve öğrenilmiş olmak üzere iki boyutta ele almak mümkündür. Her insanın kalıtımla sahip olduğu özellikleri onu diğer insanlardan farklı kılar. Kişinin çevresi de bireyin gelişiminde farklılıklar meydana getirmektedir.

a)Kalıtımsal farlılıklar: Takvim yaşı Görünüş: Ağırlık, kilo, kas yapısı vb. Algısal güçler: Görme, işitme, tatma, koklama, dokunma Genel sağlık: Metabolizma, alerji, fiziksel özürler Özel yetenekler: spor, müzik vb. Zeka: Akademik yetenek

b)Öğrenilmiş farklılıklar: Dil: Kelime hazinesi, cümle kurma becerisi, konuşma vb. Duygusal uyum: Güven, Mutluluk, kızgınlık, vb. Sosyal duyarlık ve davranış: İçe çekilme, saldırganlık, suçluluk vb. Çalışma alışkanlıklar Ahlaki davranışları

5-Gelişimin hızı her dönemde farklıdır. Gelişimin hızı her dönemde aynı değildir. Ergenlikteki gelişim hızı, bebeklikteki gelişim hızından yavaştır.

6)Gelişim nöbetleşe devam eder Her bir gelişim alanı belli dönemlerde ön plana çıkabilir. Bir gelişim alanında hızlanma olurken diğerinde yavaşlama görülebilir. 2 yaşına kadar fiziksel gelişim hızlıdır 2 yaşından sonra dil gelişimi hızlanır.

7-Gelişimde Kritik Dönemler vardır Organizma bazı dönemlerde bazı gelişim alanlarında öğrenmeye ve gelişime daha duyarlıdır. Bu dönemlerde çocuklara sağlanacak zengin uyarıcı çeşitliliği çocukların gelişimine diğer dönemlerden daha çok etkili olur.

8-Gelişim, Kalıtım ve Çevre etkileşiminin ürünüdür. Genetik yapı ve çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu gelişim meydana gelir. Kalıtımla gelen zeka uygun çevresel faktörler olmadığı taktirde körelir.

Örnek: Bir çocuk önceleri kendine atılan topu kucağıyla tutuyor, yaşı ilerledikçe kendine atılan topu eliyle tutabilecek duruma gelmiştir. Yukarıda ifade edilen gelişimle ilgili ilke aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS-2004) A) Gelişimde bireysel farklar vardır. B) Gelişim devamlıdır. C) Gelişimde ilk yıllar önemlidir. D) Gelişimde önce büyük kaslar, sonra ince kaslar gelişir. E) Gelişimde kritik dönemler vardır.

Cevap: Bireyin önce genel kasları, sonra ince kasları gelişir. Bu kas gelişimine gere çocuk önce büyük kaslarını, sonra ince kaslarını kullanmaya başlar. Cevap D.

GELİŞİM ALANLARI GELİŞİM ALANLARI 2-Bilişsel (zihinsel) gelişim Dil Gelişimi 3-Kişilik Gelişimi 5-Benlik Gelişimi 1-Bedensel Gelişim 4-Ahlak Gelişimi

1- BEDENSEL GELİŞİM

GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ (HAVİGHURST MODELİ) Yaşam süreci içerisinde birey belli dönemlerinde bir takım gelişim görevlerini yerine getirmek zorundadır. Gelişim görevleri başarıldığında bireyi mutlu eden, ve bir sonraki dönemlerde başarıyı kolaylaştıran , başarısız olunduğunda bireyi mutsuz eden ve sonraki gelişim görevlerini olumsuz etkileyen görevlerdir.

BEBEKLİK DÖNEMİ (0-2 YAŞ) Nefes almayı ve emmeyi öğrenme Doğumdan sonra fiziksel çevredeki değişikliklere uyum sağlama Dönemin sonlarına doğru dışkı kontrolünü gerçekleştirme Dönemin sonlarına doğru yürümeyi öğrenme Katı yiyecek yemeyi öğrenme Belirli zamanlarda uyanık kalmayı ve uyumayı gösterme

İlk çocukluk dönemi (2-6) yaş Konuşmayı ve yürümeyi öğrenme El göz Koordinasyonu sağlama Öz bakım becerilerini (giyinme, yemek yeme vb.) yerine getirebilme Okuma yazmaya hazır duruma gelme Cinsiyet farklılıklarını öğrenme ve cinsel kimlik kazanmaya başlama Toplumsal kurallara dair yanlış ve doğru davranışı ayırt etmeye ve toplumsal rolleri öğrenmeye başlama

SON ÇOCUKLUK DÖNEMİ (6-12)YAŞ Zaman kavramını tanıma, okuma, yazma ve hesaplama ile ilgili üç temel beceriyi geliştirme Cinsiyetine uygun rolleri benimseme Davranışlarının sorumluluğunu alabilme Yaşıtlarıyla geçinmeyi ve kişiler arası ilişkilerini geliştirme Önem verdiği yetişkinleri büyük ölçüde model alarak cinsiyetine uygun roller geliştirme Vicdan ve değerler sistemi geliştirme Somut düşünmeyi öğrenme Kendi kararlarını verme olanağı verildiğinde kişisel kararlarını özgürce verebilme

ERGENLİK DÖNEMİ GELİŞİM GÖREVLERİ(12-18) YAŞ Bir yetişkin erkek yada kadın sosyal rolünü edinme Aile içinde duygusal bağımsızlığını kazanma Bedensel özelliklerini kabul edip etkili biçimde kullanma Bir mesleğe doğru yönelme ve hazırlanma Akran gruplarına girme Evliliğe ve aile kurmaya hazırlanma Kişisel değerlerine göre bir yaşam felsefesi kurma Toplumsal görevleri yerine getirme ve toplumsal sorumluluklar almaya istekli olma Yaşıtlarıyla olgun ilişkiler kurabilme

GENÇ YETİŞKİNLİK DÖNEMİ (18-25)YAŞ Bir işe başlama Eş seçme Aile kurma girişimi Yakın ilişkiler kurabileceği arkadaşlar ve sosyal gruplar bulma Vatandaşlık sorumluluklarını üstlenme Ev yönetimini ve çocuk sorumluluğunu üstlenebilme

1-BEDENSEL GELİŞİM 0-3 Yaşlar 3-7 Yaşlar Bedensel gelişimin doğum öncesi dönemden sonra en hızlı olduğu dönemdir Bebeğin önce başı büyür. Boy ve ağırlık hızlı gelişir Psiko-motor ve sinir sisteminde hızlı gelişme olur 3-7 Yaşlar Bedensel büyüme bebeklik dönemine göre biraz yavaşlar Beden organlarının orantısı düzensizdir. Kaba motor hareketler gelişir El-göz koordinasyonu yetersizdir Uzun süre aynı yerde oturamazlar Koşmayı oynamayı hareketliliği tercih ederler

7-12 Yaşlar 3-6 Yaşlarda başlayan büyümedeki düşme devam eder 9-10 yaşlara kadar erkelerin vücudu iri iken 10-11 yaşlarında kızlar erkeklerden daha iri ve gelişmiş olurlar Küçük kaslar gelişir, göz el koordinasyonu sağlanır 11,12 yaşlarda erinlik başlar. Bu dönemde fizyolojik ve hormonal değişiklikler görülür 12-18 Yaşlar Cinsiyet salgı bezleri aktiftir Kızlar 11 erkeler 12 yaşında ergenliğe girer Hızlı fizyolojik değişmeler olur Kas ve iskelet gelişimi hızlanır Boy uzaması kızlarda 18, erkeklerde 20 yaşında sona erer Ergenliğin başında erinlik dönemi yaşanır ve cinsiyet özellikleri ortaya çıkar

ERGENLİKTE ORTAYA ÇIKAN BAZI DAVRANIŞ VE TUTUMLAR Akranlarla arkadaşlık, onlara bağlılık ve gruplaşma Yalnız kalma ve aileden bağımsızlaşma çabası Sinirlilik,huzursuzluk,çabuk küsme gibi çok görülen ve sürekli değişen duygular Cinsel merak ve fonksiyon Ben merkezci düşünme Fizksel biçimiyle yakından ilgilenme Soyut düşünme,eleştirme, kendine ait kavram oluşturma Dinsel ve mistik konularla ilgilenme Giysi ve eşya seçiminde titizlik Hızlı bedensel büyümeden kaynaklanan sakarlık ve dikkatsizlikler İdeal değer oluşturma, hayat felsefesi geliştirme Ahlak gelişimi ve sosyal kuralları öğrenmede bağımsızlık isterler Meslek ve yüksek eğitim programı seçimi ile ilgili endişeler

Örnek: Aşağıdaki ifadelerden hangisi ergenlik dönemindeki gelişim özellikleri ile ilgili olarak yanlış bir açıklamadır? (KPSS-2003) A) Ergenlerin meslek seçimine yönelik olarak bilgi toplamaya başlanan bir dönemdir B) Ergenler bu dönemde model alarak özdeşim kurabilecekleri kişileri ararlar C) Ergenler bu dönemde sosyal rollerdeki cinsiyete bağlı farklılaşmaları öğrenirler D) Ergenler bu dönemde kimlik geliştirme çabaları sırasında karmaşa yaşarlar E) Ergenler bu dönemde her konuda ailelerinin dediklerini yapmaya çalışırlar

Cevap: Ergenler bu dönemde aileden duygusal bağımsızlık kazanmak için mücadele etmektedirler. Ergenler ailenin dediklerini yapmaktan ziyade bağımsızlığı tercih etmektedirler. Cevap E.

Örnek: Yaşam sürecindeki gelişim sorunlarını aşağıdakilerden hangisi en iyi özetler? KPSS 2001 A)Farklı dönemlerde farklı gelişimsel sorunların olması B)Ergenlikte gelişimsel sorunların çoğunun eğitimle ilgili olması C)Yetişkinlikte psikolojik sorunların azalıp biyolojik sorunların artması D)Çocukluk yılarında ortaya çıkan gelişimsel sorunların, giderilmesi en zor olan sorunlar olması E)Orta yaş döneminin gelişimsel sorunlarının yaşlılık döneminde de devam etmesi

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 1) Aşağıdakilerden hangisi ergenlik dönemi gelişim görevleri arasında yer almaz? A) Cinsine uygun rolleri benimseme B) Kendi yaşıtları içinde yer edinme C) Aileden bağımsızlığını kazanma D) Oranları değişen bedenine uyum gösterme E) Hızlı bir duygusal yoğunluk içerisine girme.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 2) Ergenlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Kızlarda ve erkeklerde aynı yaşlarda başlar. B) Kızlara bakarak erkeklerde daha erken başlar. C) Erkeklerde boy artışı 18 yaşında durur. D) Kızlar ergenliğe erkeklerden önce girer E) Kızlarda boy artışı 22 yaşında durur.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 3) Bedensel gelişimle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Bedensel gelişme okul öncesi dönemde hızlıdır. B) Okul öncesi dönemde çocukların el göz uyumları yeterlidir. C) Altı yaşlarında organların orantısı bir yetişkini andırmaya başlar. D) İlkokul döneminde çocuklar motor kasların koordinasyonunu sağlayabilir. E) Ergenlik döneminde de hızlı bedensel gelişmeler olur.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 4) Bedensel gelişimin en hızlı olduğu dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Okul öncesi B) Temel eğitim C) Anaokulu D) Hayatın ilk yılları E) Yetişkinlik

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 5) Ergenlik çağında görülen utangaçlığın en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) İçe dönük olması B) Arkadaşlarına yakın ilgi duyması C) Kendine güvensizliği D) Hızlı büyüme içinde olması E) Sürekli tedirginlik

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 6) Ergenlerde aşağıdaki durumların hangisi daha çok görülür? A) Yalnız kalma arzusu B) Oyunlara daha çok katılma arzusu C) İlgi çekme arzusu D) Kavgacılık arzusu E) Yoğun problem çözme arzusu

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 7) İnsan hangi çağda cinsel problemlerle daha çok karşılaşır? A) İlk çocukluk B) İlkokul C) Ergenlik D) Yetişkinlik E) Gençliğin ilk yılları

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 8) Zihinsel gelişim açısından ‘kritik dönem’ hangi anlama gelir? A) Çocuğun, cinsel farkların ve kendi cinsiyetinin ayrımına vardığı dönem. B) Problem çözme ve soyut düşünme becerisinin en üst düzeye ulaştığı dönem C) Çocuk kimliğinden yetişkin kimliğine geçilen dönem. D) Çevresel uyarıcıların öğrenme üzerinde en çok etkili olduğu dönem. E) Yaşlanma yüzünden bireyin kendisini işe yaramaz hissettiği dönem.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 9) Aşağıdakilerden hangisi gelişim ilkelerinden biri değildir? A) Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin ürünüdür. B) Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur. C) Gelişimde bireysel ayrılıklar olması doğaldır. D) Gelişim sürekli ve belirli aşamalarda gerçekleşir. E) Gelişim çocuklukta meydana gelen bir süreçtir.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 10) Gelişimle ilgili aşağıdaki verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Gelişim dönemleri birbiriyle etkileşim halindedir. B) Gelişim büyük kaslardan küçük kaslara doğrudur. C) Gelişim iç organlardan başlayarak dışa doğru devam eder. D) Gelişimde kalıtımla gelen özellikler dışına çıkılamaz. E) Gelişimde bazı özelliklerin ön plana çıktığı kritik dönemler vardır.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 11) Aşağıdakilerden hangisi ilk çocukluk (2-6 yaş) döneminin gelişim ödevlerindendir? A) Cinsel farklılıkları öğrenme ve cinsel kimliği kazanmaya başlama. B) Kendi kararlarını vermeye ve sorumluluk almaya başlama. C) Kendine özgü bir değerler sistemi ve vicdan geliştirmeye başlama. D) Her iki cinsten yaşıtlarıyla olgun ilişkiler kurmaya başlama. E) Bir mesleğe doğru yönelik hazırlanmaya doğru yönelme.

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 12) Aşağıdakilerden hangisi kişi üzerinde arkadaş gruplarının etkisinin ve baskısının en fazla olduğu dönemdir? (KPSS-2003) A) Ortaöğretim B) Yükseköğretim C) Temel öğretim D) İlköğretim E) Okulöncesi

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 13) Aşağıdakilerden hangisi küçük kasların gelişme gösterdiği dönemdir? A) Bebeklik B) İlk çocukluk C) İkinci çocukluk D) Ergenlik öncesi E) Ergenlik

KONU İLE İLGİLİ SORULAR 14) Özellikle ergenler, günümüzde, çok fazla Internet kullanmakta, internette sohbet etmekte (chat) ve cep telefonu kullanmaktadır. Aşağıdaki gelişim kavramlarından hangisi Internet ve cep telefonu gibi yeni iletişim araçlarının ve boş zaman etkinliklerinin ortaya çıkmasını açıklamaktadır? (KPSS-2003) A) Olgunlaşma B) Büyüme C) Tarihsel zaman D) Kritik dönem E) Hazır bulunuşluk