 Enerji kaynakları, herhangi bir yolla enerji üretilmesini sağlayan kaynaklardır. Gelin bu kaynakları daha yakından tanıyalım.

 Sürekli yararlandığımız halde tükenmeyen enerji kaynakları var mıdır? Çevreye zarar vermeden kullanılabilecek enerji kaynakları arayışı yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını ve bunlarla ilgili araştırmaları hızlandırdı. Peki, yenilenebilir enerji kaynakları nelerdir?  Hidroelektrik, rüzgâr, jeotermal kaynaklar, güneş ve biyokütle, yenilenebilir enerji kaynaklarına örnektir.  Bunların yenilenebilir olmaları, kullanıldıkları halde tükenmemelerinden kaynaklanır.

“Hidro”, Latincede su anlamına gelir. Hidroelektrik de suyun hareketinden yararlanarak üretilen enerjidir. Bunun için, yanda fotoğrafta görülen Keban Barajı’nda olduğu gibi akarsuyun önü kesilir ve bir baraj gölü oluşturulur. Böylece suyun yüksekliği artırılarak potansiyel enerji kazanması sağlanır. Suyun potansiyel enerjisinden yararlanılarak elektrik enerjisi üretilir.

Rüzgarın hareket enerjisinden geçmişte yel değirmenleri ile yararlandık, günümüzde ise rüzgar jeneratörleri ile elektrik enerjisi üreterek yararlanıyoruz. Bir rüzgar jeneratörü, bir evin, bir okulun hatta bir köyün elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilir. Ülkemizin rüzgar enerjisinden yararlanma potansiyeli yüksektir ancak henüz bu kaynaktan yeterince yararlanılmamaktadır.

“Jeo” yer, “termal” ısı anlamına gelir. Jeotermal enerji, yeryüzünün iç tabaklarında bulunan sıcak su veya buhardan yararlanarak elde edilir. Eski çağlardan beri jeotermal enerjinin ilk kullanım alanları kaplıcalardır. 20. YY başlarından itibaren elektrik enerjisi üretimi için jeotermal güç santralleri kurulmaya başlanmıştır. Ülkemiz jeotermal enerji kaynakları açısından zengindir. Jeotermal enerjiden evlerin ve seraların ısıtılması, dokuma sanayisi,konservecilik gibi daha birçok alanda yararlanılır. Jeotermal enerji kullanımı çevreye ve atmosfere atık madde verilmesine neden olmaz.

Güneş enerjisinden farklı yollarla yararlanabiliriz. Örneğin evlerimize çatılarda kurulu olan güneş panelleri sayesinde sularımızı ısıtırız. Uzaya fırlatılan uydular, ihtiyaç duydukları elektrik enerjisini güneş panelleri ile üretirler. Bu paneller güneş enerjisini doğrudan elektriğe dönüştüren güneş pillerinden oluşmuştur. Ülkemizin coğrafi konumu güneş enerjisinden yararlanmak için oldukça elverişlidir.

Bitki ve hayvan atIklarından yararlanılarak elde edilen enerji biyokütle enerjisi olarak adlandırılır. Biyokütle enerjisi; çiftlik hayvanlarının dışkıları, besin atıkları, ölü ağaçlar, ağaç dalları, ekinler, odun parçaları, ağaç kabuğu ve talaştan elde edilebilir. Bitkilerden biyodizel, biyoetanol elde etmek ise modern yöntemlerin kullanıldığı uygulamalardır.

 Fosil yakıtlar ve nükleer enerji elde edilen radyoaktif elementler yenilenemez enerji kaynaklarıdır. Bu kaynakların oluşumu ve kullandıklarında yenilenmeleri çok uzun sürede (milyonlarca yıl) gerçekleşir. Bu yüzden yenilenemez enerji kaynakları olarak adlandırılır. Fosil yakıtlar (doğalgaz, kömür ve petrol), nükleer enerji yenilenemez enerji kaynaklarına örnektir.

Doğal gaz, kömür ve petrol fosil yakıtlardır. Fosil yakıtlar termik santrallerde elektrik enerjisi üretmek için kullanıldığı gibi işyerleri ve evlerde ısınma amacıyla da kullanılır. Günümüzde elektrik üretiminde dünyada en çok kömür kullanılmaktadır. Petrol ise dünyada en yaygın kullanım alanına sahip olan enerji kaynaklarıdır, Sadece enerji üretmek için kullanılmaz. Benzin, mazot, LPF, plastik, naftalin, boya, teflon ve günlük hayatta kullandığımız birçok şey petrolden yapılır. Doğalgaz ise renksiz, kokusuz, gaz halindeki bir fosil yakıttır.

Yanda bir nükleer güç santrali görülmektedir. Bu güç santralinde uranyum, plütonyum gibi radyoaktif elementler kullanılarak elektrik enerjisi üretilir. Bu olay gerçekleşirken aynı zamanda radyoaktif atıklar da oluşur. Radyoaktif atıklar dışarıya radyasyon geçirmeyen özel kasalara konularak yerin derinliklerine gömülür. Aynı şekilde nükleer güç santralleri de çevreye zarar vermeyecek özel güvenlik önlemleri alınarak yapılır. Bu önlemlere dikkat edilmediği takdirde, radyoaktif atıklar tüm canlılara zarar verebilir.

SAMET AKKOÇ SEMİH KILINÇKAYA MUSTAFA DEMİR BERAT YILDIZ FIRAT TURAN HAZIRLAYAN