8.Ünite Sosyal Bilgiler HEPİMİZİN DÜNYASI

D Ü NYA Ç OCUKLARI Ç ocuklar toplumun geleceği ve yery ü z ü n ü n neşe kaynağıdır. Yery ü z ü nde yedi kıta ü zerinde milyarlarca ç ocuk yaşar. Her ç ocuğun yaşadığı ü lkenin şartlarına g ö re yaşam bi ç imi, konuştuğu dil, gelenek ve g ö renekleri farklı farklıdır. Deri rengi farklı, kişilikleri farklı farklıdır. D ü nyanın farklı yerlerinde yaşasalar da, değişik k ü lt ü rlere sahip olsalar da b ü t ü n ç ocukların bazı ortak ö zellikleri vardır;

B ü t ü n ç ocuklar oyundan ve oyuncaklardan hoşlanır. Erkek ç ocukların ç oğu futbol, basketbol gibi hareketli sporlardan hoşlanır. Kızlar ise ip atlamaktan, bebekleriyle oynamaktan hoşlanır. D ü nyanı t ü m ü lkelerinde ç ocuklar tanımayı, arkadaşlarıyla gezi etkinliklerine katılmayı severler.Bir parka gidip salıncaklara binmekten, kaydırakta kaymaktan b ü t ü n ç ocuklar zevk alır. Ç ocukların sevdikleri yiyecekler de birbirine ç ok benzer. Şekere, ç ikolataya, dondurmaya b ü t ü n ç ocuklar bayılır.

Kız olsun, erkek olsun b ü t ü n ç ocuklar ç izgi film izlemeyi, bilgisayar oyunları oynamayı severler. B ü t ü n ç ocuklar resimli kitapları, ç izgi romanları severek okurlar. Ç ocukların ortak ö zellikleri olduğu gibi ilgi alanlarında da benzerlik g ö r ü lebilir. Ö rneğin, bilime ilgi duymak, araştırma, koleksiyon yapmayı sevmek, dans etmek, bir enstr ü man ç almak gibi.

Ç ocuk olmaktan dolayı ama en ö nemlisi insan olduğumuz i ç in pek ç ok ortak ö zelliğimiz vardır. Farklı milletlerden, farklı k ü lt ü rlerden de olsa t ü m d ü nya ç ocuklarının ortak ö zelliklerinden biri de oyun oynamaktadır. Hatta ç ocuklar; birbirlerinin dilini bilmeseler bile oyun oynayabilmektedirler. Oyun, ç ocukların gelişmesi ve kişilik kazanması i ç in sevgiden sonra gelen ikinci en ö nemli ruhsal besindir.

Ç ocuğun oyun oynaması, onun gelişimi a ç ısından ç ok ö nemlidir. Ç ocuk oynadık ç a duyuları keskinleşir, yetenekleri serpilir, becerisi artar. Çü nk ü oyun ç ocuğun en ö nemli doğal ö ğrenme ortamıdır. D ü nya'nın neresinde olursa olsun, t ü m ç ocuklar; ® Sevmeyi ve sevilmeyi, ® Korunmayı, ® Sağlıklı bir şekilde bakılıp b ü y ü t ü lmeyi, hak eder ve ister. T ü m ç ocukların en b ü y ü k ortak ö zelliği ise sevgiye, ilgiye, bakıma, korunmaya, paylaşma ve sosyalleşmeye olan ihtiya ç larıdır.

Ü LKELER VE EKONOMİK ALIŞVERİŞ: Mal hizmetlerin alınıp satılması alışveriş olarak adlandırabiliriz. Alışverişlere ekonomik faaliyetlerdir. Ekonomik faaliyetler kişiler arasında yapılabildiği gibi ü lkeler arasında da yapılabilir. Ü lkeler, ihtiya ç larını karşılamak i ç in ü retim yaparlar. Bazı ü r ü nlerin ü retimi yetersiz kaldığında bu

ihtiya ç larını diğer ü lkelerden karşılarlar. B ö ylece ü lkeler arasında ekonomik alışveriş oluşur. Satın aldığımız bazı ü r ü nlerin etiketlerinde "Made in Taivvan", "Made in Japon" gibi ifadeler g ö r ü r ü z. Bunlar, o malın nerede ü retildiğini belirten ifadelerdir. Ticaret: Bir ü r ü n ya da hizmetin alınması ya da satılması yoluyla ekonomik etkinliklere ticaret denir. Farklı ü lkelerdeki insanların birbirleriyle ticaret yapmasına dış ticaret denir. Ü lke i ç erisinde yapılan ekonomik faaliyetlere ise, i ç ticaret denilmektedir.

İHRACAT: Bir ü lke ü rettiği ü r ü nlerin fazlasını başka ü lkelere satar. Buna ihracat denir. Dünya ihracat listelerinde Türkiye 33. en büyük ihracatçı konumunda yer alıyor. Bu listede Almanya 1,36 trilyon dolarlık ihracatıyla başı çekerken onu Çin, ABD ve Japonya takip etmektedir

Başlıca İhra ç Ettiklerimiz: ^ Tarım Ü r ü nlerimiz: Pamuk, fındık, kuru incir, ç ekirdeksiz kuru ü z ü m, turun ç giller, t ü t ü n, antepfıstığı, ç ay, zeytin ve zeytinyağı, kuru kayısı. ^ Hayvansal Ü r ü nlerimiz: Y ü n, deri, yumurta,canlı hayvan. ^ Madenlerimiz: Krom, bakır, demir, tuz, ç inko,bor minerali, manganez, cıva, mermer ^ Dokuma ve Tekstil: Pamuk ipliği, kumaş, hazır giyim, deri eşya, halı ^ Sanayi Ürünleri: Demir-çelik, otomobil, beyaz eşya, televizyon, mobilya, kimyasal ürünler, gübre, cam, seramik, çimento

Toplam ihracatımızın yaklaşık %40'ını oluşturan ilk 7 ü lke şunlardır: Almanya, İngiltere,İtalya,Fransa,Rusya, İspanya, ABD Komşu Ü lkelerin İhracatımızdaki Yeri: Yunanistan, Bulgaristan, İran, Azerbaycan, Suriye, G ü rcistan şeklinde sıralanmaktadır. Ü lkemizin komşu ü lkelerle olan ihracatında ana ü r ü n sanayi ü r ü nleridir. Bu durum ü lkemizin komşu ü lkelere g ö re saniyede geliştiğinin g ö stergesidir.

İTHALAT: Bir ü r ü n ü, ham maddeyi veya hizmeti başka bir ü lkeden satın alma işine "ithalat" denir. Ü lkeler şu nedenlerden dolayı ithalat yaparlar: *Satın alınan ü r ü n ya da ham madde o ü lkede hi ç ü retilmiyor ya da bulunmuyor olabilir. *Var olan kaynaklar, ihtiyacı karşılayacak d ü zeyde olmayabilir. *Dışarıdan alındığında daha ucuza mal olabilir ya da daha kârlı olabilir.

Başlıca İthal Ettiklerimiz: Petrol ve petrol ürünleri (ilk sırada yer alır). Makine ve ulaştırma araçları. Elektronik cihazlar(cep telefonu, bilgisayar ve bilgisayar parçaları, fotokopi makinesi, faks, televizyon, müzik sistemleri, elektronik oyuncaklar gibi) Demir - çelik ürünleri Taşkömürü, alüminyum, fosfat Kimyasal maddeler İlaç Optik aletler Lüks tüketim maddeleri (otomobil, giysi süs eşyaları, mobilya, dekorasyon malzemeleri gibi) Kahve, muz, kakao, pirinç gibi tarım ürünleri İthalatımızda İlk Ona Giren Ü lkeler: Almanya, İtalya, Rusya, Fransa, İngiltere, ABD, İsvi ç re, Ç in, İspanya, İsrail'dir.

Komşu Ü lkelerin İthalatımızdaki Yeri: İran (Petrol ve ü r ü nleri), Bulgaristan (Demir dışı metaller), Yunanistan (Tarımsal ham maddeler), Suriye (Petrol ve ü r ü nleri), G ü rcistan(Madencilik ü r ü nleri), Azerbaycan (Petrol ve ü r ü nleri) T ü rkiye'nin dış ticaretinde ithalat daha fazla yapılmaktadır. İthalatta en ç ok sanayi ü r ü nleri satın alınır. Ü lkemiz bir tarım ü lkesi olduğundan en az tarım ü r ü n ü ithal edilir. T ü rkiye'nin en fazla ithalat ve ihracat yaptığı ü lkelerin başında Almanya gelir.

Ü lkelerin ithalat ve ihracatları ü retimleriyle, ü retimleri de iklim, yer şekilleri ve var olan kaynaklarıyla ilişkilidir. Ö rneğin buğdayın yetişmediği bir ü lkenin buğday ihracatı yapması s ö z konusu olmaz. Aksine b ö yle bir ü lkede buğday ithalatına ihtiya ç duyulabilir; ihtiya ç fazlasın ü r ü nlerin de talep ö l çü s ü nde ihracatı yapılır. T ü rkiye, uluslar arası ekonomik faaliyetlerin ç ok yoğun olduğu bir ü lkedir. Ü lkemizin diğer ü lkelere daha ç ok tarım ve hazır giyim ü r ü nleri ihra ç ettiğini, ö zellikle de hemen hemen her ü lkeye fındık satmaktadır. Diğer ü lkelerden ise petrol, ecza ü r ü nleri, sanayide kullanılacak makine ve teknolojik ü r ü nler almaktadır.

ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE ULAŞIM Eski d ö nemlerde ü lkeler arası ticaret genellikle hayvan ­ larla ve k üçü k gemilerle yapılı ­ yordu. Hayvanlara ve gemilere y ü klenen mallar, haftalarca s ü ren yolculuktan sonra atılacağı ü lkeye ulaştırılıyordu. Ayrıca haberleşme(iletişim) ara ç ları da hen ü z gelişmediği i ç in yolculardan uzun bir s ü re haber alınamıyordu.Zamanla gemiler b ü y ü d ü, hızlandı, okyanuslara ve b ü y ü k dalgalara dayanıklı hale geldi.

Demir yolu ulaşımının başlaması ve gelişmesi ile ü lkeler arası ticari taşımacılığında b ü y ü k kolaylıklar sağlandı. B ö ylece ü lkeler arası ticaret daha kolay, daha hızlı, daha az tehlikeli hatta daha kazan ç lı hale geldi.G ü n ü m ü zde iletişim ve ulaşım teknolojisinin hızla gelişmesi ü lkeler arası ekonomik ilişkileri olumlu y ö nde etkilemiştir. U ç ak, tren, gemilerle taşımacılık ve ulaşım alanlarında ortaya ç ıkan sorunlar en aza indirilmiştir. Zamandan tasarruf edilerek daha fazla miktarda ü r ü n taşınmaktadır.

Bir yerden bir yere ticari mal taşımak i ç in en ç ok u ç ak, gemi, tren, tır ve kamyon kullanılır. Zamanla bu ulaşım ara ç ları gelişerek daha hızlı ve daha ç ok y ü k taşıyabilir hâle gelmişlerdir. Eskiden onlarca at arabasının taşıyabildiği y ü k ü, bug ü n bir tır tek başına taşıyabilmektedir. Ulaşım ara ç larından bir defada en ç ok y ü k taşıyabileni gemilerdir. Gemilere y ü klenen "konteynır"lar gemiden indirilip tırlara y ü klendikten sonra gideceği yere karayoluyla ulaştırılmaktadır.

İnsanlar birbirleriyle iletişime ge ç meden ticaret de yapamazlar. Yurtdışından mal almak veya yurtdışına mal satmak isteyen bir kimse ö ncelikle karşısındaki kişiyle iletişime ge ç melidir. Haberleşme teknolojisinin gelişmesiyle ü lkeler arası uzaklığın ö nemi azalmış, iletişim kolaylaşmıştır. Televizyon ve internette yayınlanan reklâmlar sayesinde ü retilen ü r ü nler t ü m d ü nyada daha kolay tanıtılmaktadır. Ü lkeler ü r ü nlerini internet siteleri ü zerinden satabilmek ­ tedirler. İnternet, uydu sistemleri, faks, telefon vb, iletişim ara ç ları ticaretin artmasını, hızlanmasını sağlamıştır.

ORTAK MİRAS Ö GELERİ Miras, bir neslin kendisinden sonra gelecek kuşaklar bıraktığı her şeydir. Ortak Miras: İnsanlığın kuşaktan kuşağa bıraktığı maddi ve manevi değerlerin t ü m ü ne ortak miras denir. D ü ş ü nce, edebiyat, sanat, bilim, teknoloji, mimari gibi maddi ve manevi olarak oluşan eserlerdir değerler b ü t ü n ü d ü r. Bu ü r ü nler b ü t ü n inanlar i ç in anlamlıdır ve bu nedenle de insanlığın ortak mirası olarak kabul edilirler. Bu bırakılan öğelerin bir kısmı insan emeğiyle yapılmış eserler, bazıları ise doğaldır.

Doğal Varlıklarımızın Bazıları: ^ Kapadokya, ^ Damlataş Mağarası, ^ Ö l ü deniz, ^ Manyas Kuş Cenneti'dir.

İnsan Yapımı Varlıklarımızdan Bazıları: Aspendos, Topkapı Sarayı, Ayasofya, Nemrut'tur.

Ortak Mirasın Ö zellikleri: Ortak miras, t ü m insanların binlerce yıl s ü resince oluşturduğu birikimlerdir. Ortak miras, tek bir ulusa ait değildir, t ü m insanlığın malıdır. Ortak mirasa katkıda bulunmak, t ü m insanlığın yararınadır. Her insan ve millet ortak mirasın ü r ü nlerinden yararlanma hakkına sahiptir. Ortak mirası korumak ve yeni katkılar sağlamak t ü m insanlığın g ö revidir.

Ortak Mirasın Korunması: Bilim, edebiyat ve d ü ş ü nce ü r ü nleri k ü t ü phanelerde, sanat ü r ü nleri ise m ü zelerde korunmaktadır. Ayrıca k ü t ü phane ve m ü zelerde korunamayacak ö zelliğe sahip olan tarihi ve doğal zenginlikler de uluslar arası ö rg ü tler ve h ü k ü metler tarafından "sit alanı" ilan edilerek koruma altına alınmıştır. Sit Alanı: Tarih ö ncesinden g ü n ü m ü ze kadar gelen ç eşitli medeniyetlerin ü r ü n ü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri ö zelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları ile ö nemli tarihi olayların yaşandıkları yerler ve tespiti yapılmış doğal g ü zellikleri ile korunması gerekli alanlardır.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO 1972'de kabul edilen bir anlaşmayla dünyanın korunması gereken kültürel ve doğal varlıkları için bir "Dünya Mirası Listesi" oluşturdu. Anlaşma, bu listeye alınan kültür hazineleri veya doğal alanların uluslar arası işbirliği yoluyla, sıkı kurallar altında, bulunduğu ülke hükümeti tarafından korunmasını öngörüyor. Kültürel Miras Alanları: Tarihi binalar, arkeolojik alanlar, anıtsal heykeller veya tablolar olabileceği gibi bütünüyle bir kent veya kentin belirli bir alanı da olabilir.

Doğal Miras Alanları: Benzersiz g ü zellikleri olan b ö lgeler, d ü nyada t ü rleri tehlike altında bulunan bitki ve hayvan varlıklarının yaşadıkları yerlerdir. Hem doğal hem k ü lt ü rel yerler yan yana olduğu b ö lgeler de karma miras alanlarıdır. D ü zenli olarak yenilenen listede 2007 yılı itibariyle 138 ü lkeye ait 830 varlık bulunmaktadır. Bunların 644' ü k ü lt ü rel, 162'si doğal, 24' ü ise k ü lt ü rel ve doğal varlıktır.

ÜLKEMİZDEKİ ORTAK MİRAS ÖGELERİ PamukkaleKapadokya İstanbul'un Tarihi alanları Safranbolu Boğazköy (Hattuşaş)Nemrut Dağı Xanthos-LetoonTruva Divriği Ulu Camii T ü rkiye'de bulunan tarihi eserlerin 9 tanesinin D ü nya Miras Listesine alınmıştır.

Ortak miras ö gelerinden bazıları t ü m ü lkeler tarafından "D ü nyanın Yedi Harikası" olarak kabul edilmiştir. D ü nyanın yedi harikasını inceleyelim: Babil'in Asma Bah ç eleri D ü nya'nın yedi harikasından biridir. Bug ü nk ü Irak'ın g ü neyinde bulunan ve d ö neminde Babil uygarlığının başkenti olan Babil kentindeki kraliyet sarayındaki bah ç elerden oluşur. Babil'in Asma Bah ç eleri, bir dizi tapınağın teraslarında kurulmuş olan ç atı bah ç eleriydi. Bu bah ç eler, kurulan bir sistemle, Fırat Nehri'nin suyu bu bah ç elere pompalanarak yapılıyordu.

Bah ç eler, Kral II. Nabukadnezar tarafından yaptırıldı. Efsaneye g ö re, II. Nabukadnezar bu bah ç eleri, Asur Kralı III. Adadnirari'nin annesi olan Krali ç e Sammu-Ramat'ı veya anavatanını ve yeşilliği ö zleyen Medialı karısı Amystis'i avutmak i ç in yapmıştı. Babil'in Asma bah ç elerinin g ü n ü m ü ze gelen kesin izleri yoktur. Fakat, b ö lgede araştırma yapan arkeologlar, Babil'deki sarayın kuzeydoğusunda g ö r ü n ü ş ü garip olan temel ve tonozlar buldular. Bunların Babil'in Asma Bah ç elerine ait olduğu d ü ş ü n ü lmektedir. Babil'in Asma Bah ç eleri, klasik yazarlar tarafından ayrıntılı bir şekilde tanımlanmıştır. G ü n ü m ü zde bu tanımlara g ö re ç izilen resimler bulunmaktadır.

İskenderiye Feneri D ü nyanın yedi harikasından biri olan İskenderiye Feneri, Antik Ç ağın en ü nl ü deniz feneridir. Bu fener, daha sonra yapılan t ü m fenerlere bir ö rnek teşkil etmiştir. M Ö 280 yıllarında İskenderiye Limanı'ndaki Pharos Adası'nda Knidoslu Sostratros tarafından yaptırılmıştır.

Fener üç katlı idi. Fenerin alt katının kare, orta katının sekizgen ve ü st katının silindir şeklinde olduğu s ö ylenir. Y ü ksekliği konusunda anlatılanlar değişiktir; bazılarının s ö ylediklerine bakılırsa 180 metreydi. Tepesinde, İskenderiye Limanı'na giren gemilere yol g ö steren bir ışık yanardı. Fener, 1375'te olan bir deprem sonucu yıkıldı.

Mısır Piramitleri Mısır'da El - Gize yakınlarında bulunan piramit şeklindeki firavun mezarlarıdır. M Ö yılları arasında Mısır'da h ü k ü m s ü ren 4. s ü lale d ö neminde yaptırılmıştır. Toplam üç tane olan piramitler, d ü nyanın yedi harikasından biri kabul edilir. Bu piramitlerin adları Keops, Kefren ve Mikerinos'tur. Keops Piramidini, 4. s ü lalenin ikinci firavunu olan Keops yaptırmıştır. Keops Piramidi, üç piramidin en b ü y ü ğ ü olduğundan B ü y ü k Piramit adıyla da anılır. Kefen piramidini ise, 4. s ü lalenin d ö rd ü nc ü firavunu olan Kefren tarafından yaptırılmıştır. En son inşa edilmiş olan Mikerinos Piramidini de, 4. s ü lalenin altıncı firavunu Mikerinos yaptırmıştır. Bu üç firavununun mezarları kendi yaptırdıkları piramitlerin içindedir.

Firavunlar, ö ld ü kten sonra bir ç ok değerli eşyası ile birlikte g ö m ü ld ü ler. Fakat her üç mezarda zaman i ç inde s ü rekli yağmalandıklarından, bug ü n bu eşyaların ç oğu bulunamamaktadır. Eski Yunan tarih ç isi Heredots, tam anlamıyla bir teknik ustalık ve m ü hendislik harikası olan bu piramiterin yapımının 20 yıl s ü rd ü ğ ü n ü ve yapımında yaklaşık 100 bin kişinin ç alıştığını ileri s ü rm ü şt ü r. Tahminlere g ö re, Keops piramidi insan elinden ç ıkan yapıtların en b ü y ü ğ ü d ü r. Bu g ö rkemli yapı i ç in her biri ortalama 2,5 ton ağırlığında yaklaşık 2,3 milyon blok taş kullanılmıştır.

Bu üç piramidin araziye yerleştirilmelerinde kullanılan geometri bilgisi, taşların kesimindeki titizlik, yapının dev boyutu, kullanılan taşların ağırlığı ve piramitlerin yapıldığı d ö nemdeki koşullar d ü ş ü n ü ld ü ğ ü nde ortaya ç ıkan bir ç ok soru bug ü n hâlâ çö z ü lememiştir. Ağır y ü kleri kaldırmak i ç in kullanılan makaralı halat sistemini bilmeyen Eski Mısırlıların, piramitleri nasıl inşa ettiklerine dair ortaya atılan d ü ş ü ncelerden en inandırıcı olanı, piramitle birlikte y ü kselen, tuğla, toprak ve kumdan yapılmış rampalar yaparak taş blokları bunların ü st ü nde kızaklar, silindirik takozlar ve manivelalar aracılığı ile ç ektikleridir. Mısır Piramitleri, hen ü z sırları çö z ü lmemiş olarak, g ü zellikleriyle insanı b ü y ü leyici g ü zelliktedir.

Rodos Heykeli D ü nyanın yedi harikasından biri olan Rodos Heykeli, G ü neş tanrısı Helios'un tun ç tan yapılma dev heykelidir. Heykel, Lindoslu Khares tarafından Rodos Limanı'nın ağzına yapılmıştır.

Orta Ç ağdan kalan bir inanca g ö re heykelin bacakları arasından gemiler ge ç iyordu. Fakat bu teknik olarak olanak ­ sızdır. Yaklaşık olarak32 metre y ü ksekliğinde olan Rodos Heykeli, M Ö 305-M Ö 304 yılları arasında kuşatma altında bulunan Rodos'un kuşatmadan kurtulması anısına yapılmıştır. Heykel, kuşatmadan kalan tun ç gere ç ve silahların eritilmesiyle yapılmıştır. Rodos Heykeli, M Ö 280'den 225'e kadar, gemicilere karayı g ö steren bir işaret g ö revini g ö rd ü, daha sonra adayı sarsan bir deprem sonucu yıkıldı.

Zeus Heykeli D ü nyanın yedi harikasından biri olan Zeus Heykeli, Yunanistan'da Olympia kentindeki Zeus Tapınağı i ç in yaptırılmıştır. 12 metre y ü ksekliğindeki g ö rkemli heykel, M Ö 430'larda b ü y ü kYunan heykelcisi Pihidias tarafından sekiz yılda yapılmıştır.

Dev bir sandalyeye oturmuş olan Zeus heykelinin sağ elinde bir Nike heykeli, sol elinde ise ü st ü ne kartal konmuş bir asa vardı. Heykelin giysileri altın, bedeni fil dişi ve g ö zleri değerli taşlardan yapılmıştı. G ü n ü m ü ze hi ç bir kopyası ulaşmayan heykelin, MS 426 yılında Zeus tapınağının yıkılması sırasında ya da bu olaydan 50 yıl sonra Kontantinopolis'teki (İstanbul) bir yangında yok olduğu d ü ş ü n ü lmektedir.

Mauselion D ü nyanın yedi harikasından biri olan Mauselion, M Ö 353 yılında ö len Karya Kralı Mausolos i ç in Halikarnas'ta (Bodrum) yaptırılan anıt mezardır. Mauselion, Kral Mausolos'un Krali ç e Artemisia tarafından yaptırılmıştır.

Mezarın yapımında d ö nemin en ö nemli mimar ve heykelcileri ç alışmıştır. Bug ü n b ü y ü k anıt mezarlar i ç in kullanılan "mozole" s ö zc ü ğ ü Mausolos'un Halikarnas'taki bu anıt mezarından gelmektedir. Mezar, 15. y ü zyıldan ö nce bir deprem sonucu yıkılmıştır. Daha sonra, bug ü nk ü Bodrum Kalesi'ni yapanlar, mezarın kalıntılarını kullanmışlardır.

Artemis Tapınağı İzmir yakınlarındaki Ephesos'ta bulunan d ü nyanın yedi harikasından biridir. M Ö yılları arasında Lidya Kralı Kroisos tarafından ion d ü zeninde yaptırıldı. Tapınak M Ö 356 yılında birdeli tarafından yakıldı.

Bunun ü zerine, yanan tapınağın temelleri ü zerine yeniden inşa edilmeye başlandı ve M Ö yılları arasında tamamlandı. Artemis tapınağı, o g ü ne kadar yapılan Yunan tapınaklarının en b ü y ü ğ ü yd ü. Zemini bataklık olduğundan tapınak, 3 m y ü ksekliğindeki 13 basamaklı kaide ü st ü ne oturtuldu. T ü m ü yle mermerden yapılan tapınaktaki heykeller tam bir şaheser niteliğindeydi. M Ö 262 yılında bir istilâcı tarafından yıkıldı fakat tekrar onarılmadı.

Tapınağın ilgin ç ö zelliklerinden biri de bir banka gibi g ö rev yapmasıydı. Tapınağa armağan edilen ya da emanet olarak bırakılan değerli eşyaları kabul etme, tapınak b ü t ç esinden kredi verme gibi g ö revleri Başrahip Megabysos ü stlenmişti. Artemis Tapınağının birtakım ayrıcalıkları da vardı. Bunlardan en ö nemlisi, tapınağa sığınıldığında burada kaldığı s ü rece dokunulmazlık hakkının tanınmasıydı. Bu durum pek ç ok su ç lunun tapınakta toplanmasına neden olmuştur.

D ü nyanın yedi harikasından, g ü n ü m ü ze sadece Mısır piramitleri kalabilmiştir. Diğer altı harika ise savaş, deprem ve yangın gibi sebeplerden dolayı yok olmuş, g ü n ü m ü ze ulaşamamıştır.

D Ü NYANIN YENİ YEDİ HARİKASI İsvi ç re merkezli New7Wonders Vakfı, d ü nyanın yeni 7 harikasını belirlemek i ç in başlattığı 21 finalist eser katıldı. D ü nyanın d ö rt bir yanından yaklaşık 100 milyon kişi cep telefonu ve yeni yedi harika adlı internet sitesinde 6 yıl boyunca oy kullanarak d ü nyanın yeni yedi harikasını se ç ti. Cep telefonu ve internet oylarıyla belirlenen d ü nyanın yeni 7 harikası şunlardır: 1- Ü rd ü n'deki Petra Antik Kenti, 2- Ç inSeddi, 3- Brezilya'daki Kurtarıcı İsa heykeli, 4- Peru'daki Machu Picchu Antik Kenti, 5- Meksika'daki Chichen Itza Piramidi, 6- İtalya'nınRoma kentindeki Kolezyum, 7- Hindistan'daki Ta ç Mahal D ü nyaca bilinen ve bir ç oğu UNESCO'nun d ü nya ortak mirası listesinde yer alan bazı eserler şunlardır:

Ç in Seddi( Ç in): Milattan ö nce 300'l ü yıllarda yapılan ve uzaydan g ö r ü len insan yapımı tek eser olan Ç in Seddi 3000 km uzunluğunda bir settir. Ç in'in kuzeybatısı boyunca uzanan set d ü nyanın en iyi savunma duvarıdır.

Ö zg ü rl ü k Anıtı (ABD): Fransızların hediyesi olan, New York'ta 1886 yılında dikilen anıt heykel, sağ elinde bir meşale, sol elinde ise tablet bulunmaktadır. Tabletin ü st ü nde 4 Temmuz 1776 tarihi (Amerika Bağımsızlık Bildirgesi'nin yayınlandığı tarih) yazılıdır. Heykelin başındaki tacın 7 sivri ucu, 7 kıtayı veya 7 denizi simgeler. Heykelin y ü ksekliği 46 m, kaidesi ile beraber 93 metredir.

Pisa Kulesi(İtalya): İtalya'nın kuzeyindeki Pisa şehrinde yer alan ve 1100'l ü yıllarında yapılan şehir katedralinin ç an kulesi, ü st ü ste bindirilmiş yuvarlak 6 s ü tun dizisinden meydana gelmiştir. 56 metre y ü ksekliktedir. Ü zerine, 294 basamaklı bir merdivenle ç ıkılır.

Taç Mahal (Hindistan) almıştır yılında Hindistan'da h ü k ü m s ü rm ü ş Cihan Şah'ın eşi anısına yaptırdığı anıtsal yapıdır. D ü nyaca aşk i ç in dikilmiş en b ü y ü k ve en g ü zel anıt olarak kabul edilen bir mezar anıtıdır.

Kremlin Sarayı (Rusya): 1500'l ü yıllarda yapılan Moskova'daki Kremlin Sarayı, bu y ü z yıla kadar devlet y ö neticilerinin ikametgâhı olmuştur.

Petra Antik Kenti( Ü rd ü n): 1985 yılında UNESCO tarafından D ü nya miras listesine alınmıştır. Ü rd ü n' ü n Lut G ö l ü ile Akabe K ö rfezi arasındaki toprakları ü zerinde yer alan antik kenttir. D ü nyanın yeni yedi harikasından biri olarak kabul edilmiştir.

Machu Picchu Antik Kenti (Peru): 1983 yılında UNESCO tarafından D ü nya mirası listesine alınmıştır. And Dağları'nda bir dağının zirvesinde, 2360 m y ü kseklikte kurulmuştur. Machu Picchu Antik Kenti, 200'den fazla, merdiven sistemiyle birbirine bağlı olan taş yapıdan oluşur. Şehrin 3000 basamağı bug ü n hala gayet iyi durumdadır.

Chichen Itza Tapınağı(Meksika): Maya medeniyetinin ekonomik ve politik merkezi olarak hizmet vermiş en meşhur Maya tapınak sitesidir. Piramidin kendisi Maya tapınaklarının en sonuncusu ve en b ü y ü ğ ü d ü r yılında d ü nyanın yeni 7 harikasından biri olarak kabul edilmiştir.

Coliseum(Kolezyum): İtalya'nın başkenti Roma'da bulunan Kolezyum, Roma İmparatorluğu ve devamı olan Batı Roma İmparatorluğu'nun başkenti Roma'daki kişilik b ü y ü k arenadır.(Arena; boğa g ü reşi, yarış, oyun vb. t ü rl ü g ö steriler yapılan alandır.)Asıl adı Arena iken, sonradan girişteki etkileyici heykelin adını almıştır.

ORTAK MİRAS VE TURİZM: İnsanların başka yerleri g ö rmek, tanımak, dinlenmek, eğlenmek, spor ve alışveriş yapmak i ç in yaptıkları gezilere turizm denir. Geziyi yapan kişilerde de turist denir. Turizm sadece yabancı ü lkelerden ü lkemize yapılmaz. Kendi vatandaşlarımızın ü lkemizi gezmesi i ç turizm demektir. Başka ü lkelere gidilmesi veya gelinmesi durumuna da dış turizm denir. Ü lkelerin tanıtılmasında, toplumlar arası ilişkilerin geliş ­ mesinde, ö nyargıların ve yanlış anlaşılmaların ortadan kaldırıl ­ masında ve d ü nya barışının sağlanmasında turizmin ö nemi b ü y ü kt ü r.

Turizm, bacasız fabrika gibidir. Ç evreye ve doğaya zarar vermeden en iyi geliri elde etme yollarından biridir. Fransa, İtalya, İspanya gibi ü lkelerin turizmden kazandıkları parlar milli gelirlerinin ö nemli bir b ö l ü m ü n ü oluşturmaktadır. Ü lkemizi tercih eden turistleri ü lkelere g ö re sıraladığımızda birinci sırada Almanları, ikinci sırada Rusları g ö r ü yoruz.

Bir turist bir ü lkeye seyahat ettiğinde turistik eserleri gezerken o ü lkenin insanlarını ve k ü lt ü r ü n ü de tanır. Turizm sayesinde insanlar birbirlerini tanır, karşılıklı olarak birbirlerine saygı ve sevgi duyarlar Değişik ü lke insanları arasındaki yakınlaşma, birbirlerini tanımalarına neden olur. B ö ylelikle ü lkeler arasında dostluk k ö pr ü leri kurulur. Şenlikler, festivaller, yarışmalar ü lkelerin tarihi zenginlikleri ile doğal g ü zelliklerinin ve k ü lt ü rel ö zelliklerinin tanıtılmasında ç ok b ü y ü k bir ö neme sahiptir.

Mustafa Alevsaçan bir faydam olduysa ne mutlu bana