ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ VE TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA ALTERNATİF YÖNELİMLER ÇAĞDAŞ DUMAN

Şangay işbirliği Örgütü'nün kuruluşu Şangay İşbirliği Örgütü, Çin lider Deng Xiaoping’in 1978 yılında ortaya koyduğu ve 1987’de uygulamaya başladığı Üç Aşamalı Kalkınma Stratejik Planı için talep edilen yurtiçi ve yurtdışı güvenlik ortamını inşa etme politikasının bir parçasıdır. 2030-2050 yıllarında tamamlanması öngörülen bu stratejinin bir ayağı Çin’in petrol ve doğalgazının kalkınmamış olan doğu ve güneydoğu bölgelerine aktarılması söz konusudur. Aynı şekilde Orta Asya’daki hammadde ve enerjinin Doğu Türkistan üzerinden Çin’in kalkınmış bölgelerine aktarılması planlanmıştır. Temelleri 1996 yılında Rusya ile Çin’in kendi aralarındaki sınır sorunlarını çözmek ve güvenlik konularında daha yakın işbirliği yapmak için başlattıkları bölgesel bir girişimdir.

KURULUŞ AMAÇLARI Çin ve Rusya arasındaki SSCB sonrası ortaya çıkan sınır sorunlarını çözmek. ABD ve Batı bloğuna karşı ikinci bir alternatif güç oluşturmak. Çin’in ekonomik dışa açılımı, artan enerji bağımlılığı ve yeni küresel güç olma hedefli dış politikasının bir sonucu olan Şangay İşbirliği Örgütü, Çin’in dünya liderliğine soyunma girişimidir. Üye ülkeler arasına güven ve dostluğu ilerletmek. Orta Asya’daki İslamcı örgütler ve uyuşturucu ticareti ile mücadele

TAM ÜYELER

GÖZLEMCİ ÜYELER Hindistan İran Pakistan Moğolistan Afganistan Belarus

Diyalog ortakları Türkiye Azerbaycan Ermenistan Nepal Kamboçya Sri Lanka

Şangay işbirliği örgütü zirveleri

ŞİÖ’NÜN ULUSLARARASI SİSTEMDEKİ YERİ

ŞİÖ’NÜN ULUSLARARASI SİSTEMDEKİ YERİ

Şangay İşbirliği Örgütü’nün Sosyolojik Yapısı

Örgütün Yapılanması Devlet Başkanları Konseyi Hükümet Başkanları Konseyi Dışişleri Bakanları Konseyi Temsilciler Konseyi Ulusal Koordinatörlükler Konseyi Sekreterya Bölgesel Anti Terör Ajansı

Örgütün Yapılanması

Örgütün Yapılanması Devlet Başkanları Konseyi : Örgütün en üst karar organıdır. Örgütün genel siyasetini belirler, makro kararları alır ve tüm önemli konularda diğer örgüt organlarına direktif verir. Hükümet Başkanları Konseyi : Yıllık bütçeyi onaylama yetkisine sahiptir. Yılda bir kez toplanarak üyeler arası iş birliğini çeşitli boyutlarıyla ele alır. İşbirliği stratejileri belirleme ve gerekli kararları alma yetkisine sahiptir.

Örgütün Yapılanması Dış İşleri Bakanları Konseyi : Örgütün diğer uluslararası örgütler başta olmak üzere dış ilişkilerini yürütme hakkına sahiptir. Ulusal Koordinatörler Konseyi : Üyeler arasındaki ilişkileri koordine eder ve örgütün bu çerçevede işleyişini yürütür. Sekretarya : ŞİÖ’nün bir uluslararası örgüt olmasını sağlayan temel organdır. Örgütün tüm bürokratik işlemlerinden sorumlu olan sekretarya, diğer ana organlarda alınan kararların uygulanması, yürütülmesi ve gözetlenmesinden sorumludur.

Örgütün Yapılanması Temsilciler Konseyi : Bölgesel Anti-Terör Ajansı : Üye ülkelerin işbirliği yaptıkları alanlarda temsilcilerin katıldığı konsey (Savunma Bakanları, Adalet Bakanları, Polis Teşkilatları vb. Bölgesel Anti-Terör Ajansı : Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te yer alan anti-terör şubesidir. Daimi nitelikte olup, ilk sekreteri Özbek Casymov’dur.

Şangay İşbirliği Örgütü’nün Etkinlikleri

Şangay İşbirliği Örgütü’nün Etkinlikleri Güvenlik Boyutu : En büyüğü 2007’de olmak üzere 3 ortak askeri tatbikat düzenlenmiştir. 2005’te yapılan çağrı ile Özbekistan’daki Amerikan askeri varlığına tepki göstermiş ve bu gücün bölgeden uzaklaştırılmasını sağlamıştır. Ayrıca örgüt, etnik sorunlar, terörizm, ayrılıkçılık ve köktenci gruplarla mücadele ve uyuşturucu problemine çözüm bulmayı hedeflemektedir. Three Evils Terrorism Separatism Extremism

Şangay İşbirliği Örgütü’nün Etkinlikleri Ekonomik Boyut : Serbest ticaret bölgesi oluşturulması hedeflenmiştir. 2005 Moskova zirvesinde, ŞİÖ’nün ortak enerji projelerine öncelik tanıyacakları açıklanmış, özellikle petrol, gaz ve su kaynaklarının ortak kullanımı üzerinde durulacağı belirtilmiştir. Ortak projelerin finansmanında ise İnterbank’ın kullanılması kabul edilmiştir. Ayrıca ortak para birimi ve gümrük birliğinin kurulması örgütün gündemindedir.

Şangay İşbirliği Örgütü’nün Etkinlikleri Kültürel Boyut : 12 Nisan 2002’de Pekin’de Şangay İşbirliği Örgütü Kültür Bakanları buluşması düzenlenmiş, kültürel işbirliği konusunda ortak bildiri imzalanmıştır. 2005 Astana Zirvesi sırasında ŞİÖ adına bir sanat festivali ve sergi düzenlenmiştir. Örgütün kültürel kapsamda son faaliyeti ise 19 Mart 2011 tarihinde düzenledikleri futbol turnuvasıdır.

Türk Dış Politikasında Avrasyacı Eğilimler 1990’ların sonunda Türkiye’nin gündemine giren bu düşünce daha çok ulusalcı kesimler tarafından sahiplenilmiştir. 2003’te ABD’nin Irak işgali ve 2004’te Güney Kıbrıs’ın AB’ye üye olmasını takiben ilgi duyulmaya başlanmıştır. Türkiye Başbakanı Ocak 2005’teki Rusya ziyaretinde Türkiye’nin ŞİÖ’ye üye olmasını istediğini Putin’e iletmiştir. Ancak Türkiye’nin müracatı kabul edilmezken aynı dönemde başvuran İran, gözlemci statüsüyle ŞİÖ’ye kabul edilmiştir. Nisan 2011’de Ankara, örgütün Diyalog Ortağı statüsü ile ilgili resmi başvurusunu ŞİÖ genel sekreterliğine yapmış ve Haziran 2012’de Türkiye Diyalog Ülke statüsünde kabul edilmiştir.

Türk Dış Politikasında Avrasyacı Eğilimler Sosyalist-Ulusalcı Eğilim : Rusya ve Çin ile ittifak daha belirgin. Türkçü Yorum : Rusya ve Çin’i ortaktan ziyade rakip olarak görür. Bölgedeki Türkçe konuşan Müslüman nüfusa vurgu yapar. İslamcı Yorum : Bölgedeki Müslüman nüfusa vurgu yapar. Avrasyacılık Sosyalist –Ulusalcı Yorum Türkçü-Turancı Yorum İslamcı Yorum

Şangay İşbirliği Örgütü ve Türkiye

Şangay İşbirliği Örgütü ve Türkiye

Şangay İşbirliği Örgütü ve Türkiye

NATO VE ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ

AB VE ŞİÖ’NÜN TÜRKİYE AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

AB VE ŞİÖ’NÜN TÜRKİYE AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

AB VE ŞİÖ’NÜN TÜRKİYE AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI

AB VE ŞİÖ’NÜN TÜRKİYE AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI İnsan, Sermaye ve Ürünlerin Serbest Dolaşım Hakkı Var. Yasama Gücü Bulunan Bir Meclisi, Mahkemesi ve Marşı Var ŞİÖ İnsan, Sermaye ve Ürünlerin Serbest Dolaşım Hakkı Yok. Yasama Gücü Bulunan Bir Meclisi, Mahkemesi ve Marşı Yok. AB Politik ve Ekonomik Entegrasyon Supranational ŞİÖ Bölgesel Güvenlik Mekanizması Intergovernmental

Dinlediğiniz için teşekkür ederim 

KAYNAKLAR Çağla Gül Yesevi, Avrasya’da Güvenliğin İnşası : Şangay İşbirliği Örgütü, Global Political Trends Center Policy Update, Nisan 2013, PU No:5 Kemal Can Andaç, Avrasya’nın Yükselen Gücü: Şanghay İşbirliği Örgütü, Seminer, Ankara SBF, Nisan 2015 Mahmut Yardımcıoğlu, Hüseyin Koçarslan, Çok Kutuplu Dünyaya Doğru : Şangay İşbirliği Örgütü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl:2012, Cilt :2, Sayı : 2, Sayfa: 163-174

KAYNAKLAR Dr. Fatih Erbaş, Şangay İşbirliği Teşkilatı Güvenlik Açısından Neyi İfade Eder? NATO ve AB ile Mukayese Edilebilir Mi?, Anadolu Ajansı, 2016 Selçuk Çolakoğlu, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Geleceği ve Çin, Uluslararası İlişkiler, Cilt 1, Sayı 1 (Bahar 2004), s. 173-197 Emre Erşen, The Shangai Cooperation Organization : A New Alternative For Turkish Foreign Policy?, Middle East Institute, 2013

KAYNAKLAR Dr. Atilla Sandıklı, Geleceğin Süper Gücü : Çin, Bilge Strateji, Cilt : 1, Sayı : 1, Güz 2009 Ozan Örmeci, Şangay İşbirliği Örgütü, Uluslararası Politika Akademisi, 2011 Naki Bakır, Türkiye Şangay’ın 3. Büyüğü Olabilir, Dünya Gazetesi, 2013