Konaklama İşletmelerinde Finansal Yönetim

Öğrenme Hedefleri Bu üniteyi tamamladığınızda, • Finansal analizin işletmelerdeki anlam ve önemini, • Finansal analizde kullanılan çeşitli yöntemleri ve bunların konaklama işletmelerinde ne şekilde uygulandığını öğreneceksiniz.

Finansal Analiz Kavramı Finansal analiz finansal tablolarda yer alan hesaplar arasında bağlantının kurulmasına, ölçülmesine ve en önemlisi olarak ise yorumlanmasına yönelik işlemler zincirinden oluşmaktadır. Bu bağlamda işletmelerin sadece cari durumunu değerlendirmekle kalmaz, geleceğe yönelik analizler yapmak suretiyle etkili sonuçlar alınmasını sağlar. İşletmelerin geçmiş ve içinde bulunulan dönem performanslarının incelenmesi sonucunda geleceğe yönelik tahminler yapılabilmekte olup; bu durum finansal analizin işletmeler açısından önemini daha da vurgulamaktadır. Ülkemizde turizm sektörünün son yılları içinde göstermiş olduğu performansın değerlendirilmesinde, diğer tüm sektörlerde olduğu gibi finansal analizin önemli bir yeri bulunmaktadır. Finansal analiz; işletmelerin amaçlarına ulaşıp ulaşamadığının tespit edilmesinde, işletmenin faaliyetlerinin yürütülmesinde, başarı seviyesinin belirlenmesinde, faaliyetlerin denetiminde ve finansal planlamanın gerçekleştirilmesinde son derece önemlidir.

Finansal Analiz Türleri Finansal analiz, çeşitli özellikleri itibariyle birçok sınıflandırmaya tabi tutulabilmekle birlikte, bunlardan en önemlisi analizin kapsamına göre yapılan ayrımdır. Buna göre finansal analizi iki gruba ayırmak mümkündür: 1. Statik Finansal Analiz, 2. Dinamik Finansal Analiz. Statik Analiz, belirli bir tarihte düzenlenmiş veya belirli bir döneme ait finansal tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin tespiti ve değerlendirilmesine yönelik bir analizdir. Buna göre; herhangi bir işletmenin finansal durumu ve analizi tek bir dönem itibariyle yapılmaktadır.

Dinamik Analiz ise işletmelerin birbirini takip eden dönemlere ait finansal tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkinin ve bu kalemlerin zaman içinde göstermiş olduğu olumlu veya olumsuz gelişmelerin ortaya konulmasına yönelik bir analizdir. Statik ve dinamik analiz karşılaştırıldığında dinamik analizde, bir işletmenin finansal durumu hakkında çok daha anlamlı sonuçlar elde edilebileceği görülmektedir. Ayrıca dinamik analiz ile işletmenin sadece içinde bulunulan döneminin değerlendirilmesi değil aynı zamanda geleceğe yönelik tahminlerin ve hedeflerin belirlenmesi de istenilmektedir. Finansal analiz, işletmede istihdam edilen personel (yönetici, muhasebeci, finans vb.) tarafından yapılabileceği gibi, işletme dışında bulunan kişi ve kurumlar (kredi veren kurumlar, yatırımcılar, aracı kurumlar, menkul kıymet uzmanları, kamu kurumları vb) tarafından da yapılabilmektedir. Bahsi geçenlerden ilk grupta yer alanlar tarafından yapılan finansal analize iç analiz; ikinci grupta yer alanlar tarafından yapılan finansal analize ise “dış analiz” denilmektedir.

Finansal Analizde Kullanılan Tablolar Finansal analiz yapılırken bir takım finansal bilgi ve verilerin kullanılması gerekmektedir. Bunun için muhasebe sistemi içinde yer alan ve kayıt edilen verilerin belirli periyotlar içinde ve bunları değerlendirecek olanlara iletilmesini sağlayan “finansal tablolar”dan yararlanılmaktadır. İşletmenin cari dönemine ait finansal tablolar, işletmenin en önemli yönetim kontrol aracını oluştururken, işletme yöneticileri gelecek dönemlere ilişkin faaliyetlerin planlanmasında da cari dönemle geçmiş dönemlere ait finansal tablolardan yararlanmaktadır. Muhasebenin, işletmede meydana gelen ekonomik ve ticari işlemlere ilişkin verilerin rapor şeklinde sunulması fonksiyonunu yerine getirmek amacıyla hazırlanan raporlar finansal tablolar olup; bu tabloların en önemli olanları bilanço ve gelir tablosu (kâr ve zarar cetveli) dur.

Bilanço bir işletmenin belirli bir tarihte varlıkları ile kaynaklarını başka bir deyişle finansal durumunu gösteren bir tablodur. Gelir tablosu ise bir işletmenin belirli bir döneme ait faaliyet sonuçlarını gösteren tablodur. Gelir tablosunun en önemli özelliği dinamik bir özelliğe sahip olmasıdır. Bilanço işletmenin belli bir andaki enstantane fotoğrafını gösterirken, gelir tablosu işletmenin belli bir dönemine ilişkin filmini göstermektedir. Finansal analizde bilanço ve gelir tablosu dışında fon fon akım tablosu, nakit akım tablosu, kâr dağıtım tablosu gibi finansal tablolar da kullanılmaktadır. Ülkemizde muhasebe standartlarının hazırlanması konusunda yetkili kurum, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu olup; bu standartların saptanmasının amaçlarından biri, finansal tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına temel alınacak muhasebe standartlarını geliştirmek ve yayımlamaktadır.

Ayrıca muhasebe standartlarının ülke genelinde uygulaması sağlamak bu Kurul’un hedefleri arasında bulunmaktadır. Bilançonun aktifinde varlıklar; pasifinde ise borçlar ve özsermaye yer almaktadır. Bilançonun aktifi işletmede para dönüşüm çabukluğunun (ekonomik yapıyı) pasifi ise ödeme çabukluğunu (finansal yapıyı) göstermektedir. Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar ikiye ayrılır: 1. Dönen Varlıklar, 2. Duran Varlıklar. Dönen varlıklar, bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde kullanılacak veya nakde dönüşecek kasa, banka, alacaklar, stoklar vb. değerlerden oluşmaktadır. Duran varlıklar ise bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde kullanılmayacak veya nakde dönüşmeyecek sabit değerlerden meydana gelir.

Bilançonun pasifinde yer alan iki ana hesap grubu ise şöyledir: 1 Bilançonun pasifinde yer alan iki ana hesap grubu ise şöyledir: 1. Borçlar, 2. Özsermaye. Borçlar, kısa ve uzun vadeli borçlar olarak ikiye ayrılır. Kısa vadeli borçlar bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelen banka kredileri, ödenecek vergi ve fonlar, ortaklara borçlar vb. gibi hesapları kapsamakta olup, uzun vadeli borçlar ise vadesi bir yılı aşan borçlardan oluşmaktadır. Özsermaye ise işletme sahip veya ortaklarının, işletmeye koydukları sermayedir. Özsermaye; ödenmiş sermaye ve yedek akçeler gibi unsurları içermektedir.

BİLANÇO AKTİFLER I. DÖNEN VARLIKLAR A. HAZIR DEĞERLER B. MENKUL KIYMETLER C. TİCARİ ALACAKLAR D. DİĞER ALACAKLAR E. STOKLAR F. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ G. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI H. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR II. DURAN VARLIKLAR A. TİCARİ ALACAKLAR B. DİĞER ALACAKLAR C. MALİ DURAN VARLIKLAR D. MADDİ DURAN VARLIKLAR E. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR F. ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR G. GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI H. DİĞER DURAN VARLIKLAR

PASİFLER I. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A. MALİ BORÇLAR B. TİCARİ BORÇLAR C. DİĞER BORÇLAR D. ALINAN AVANSLAR E. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ F. ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER G. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI H. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI I. DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR II. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A. MALİ BORÇLAR B. TİCARİ BORÇLAR C. DİĞER BORÇLAR D. ALINAN AVANSLAR E. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI F. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI G. DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

GELİR TABLOSU A. BRÜT SATIŞLAR B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (–) NET SATIŞLAR C GELİR TABLOSU A. BRÜT SATIŞLAR B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (–) NET SATIŞLAR C. SATIŞLARIN MALİYETİ (–) BRÜT SATIŞ KÂRI VEYA ZARARI D. FAALİYET GİDERLERİ (–) FAAALİYET KÂRI VEYA ZARARI E. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR F. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (–) G. FİNANSMAN GİDERLERİ (–) III. ÖZKAYNAKLAR A . ÖDENMİŞ SERMAYE B. SERMAYE YEDEKLERİ C. KÂR YEDEKLERİ D. GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI E. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (–) F. DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)

OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR H. OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR I OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR H. OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR I. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (–) DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI İ. DÖNEM KÂRI, VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (–) DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI

Finansal Analizde Kullanılan Teknikler Açısından Konaklama İşletmelerinin Özellikleri Finansal yönetimde kullanılan finansal analiz teknikleri; işletmelerin kapasitelerinden, özelliklerinden, faaliyet türlerinden ve içinde bulundukları sektör türünden etkilenebilmektedir. Finansal analizde verilerin doğru ve objektif olarak belirlenmesi ve ölçülmesinden başka, bu bilgilerin işletmenin geçmiş dönem faaliyet sonuçları ve içinde bulunulan sektördeki benzer işletmeler ile karşılaştırmasının yapılması daha fazla önem taşımaktadır. Finansal analizde kullanılan teknik ve yöntemlerin konaklama işletmelerinde uygulanması noktasında bu işletmelerin finansman özelliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Konaklama işletmeleri, bir hizmet sektörü olan turizm sektörünün içinde yer almaktadır. Bu yüzden konaklama işletmelerinin finansal analizi yapılırken bu hususların göz ardı edilmemesi önem taşımaktadır.

Konaklama İşletmelerinin Varlık Yapısı Konaklama işletmeleri ekonomik faaliyetlerinin başlangıcında yüksek tutarlarda sabit sermayeye gereksinim duymaktadırlar. Buna göre bilanço varlıklarının önemli bir kısım duran varlıklardan oluşmakta olup; bu grup içinde arsa ve binalar, makine ve teçhizat ve demirbaşlar önemli bir yer tutmaktadır. Konaklama İşletmelerinde İşçilik Giderleri Turizm birçok ülkede geniş istihdam olanakları yaratan bir sektördür. Bu sektör tüm dünyada yaklaşık 260 milyon insanı istihdam etmektedir. Başka bir ifade ile dünyadaki her 16 işçiden biri turizm sektöründe çalışmaktadır. Konaklama işletmeleri hizmet sektöründe yer almalarının bir sonucu olarak emek–yoğun işletmelerdir. Bu bağlamda bu işletmelerinin faaliyetlerinin başarısını etkileyen faktörlerin başında nitelikli ve çok sayıda personelin istihdam edilmesi gelmektedir. Bu işlemin finansal olarak getireceği sonuç ise, konaklama işletmelerinin giderleri içinde personele ödenen ücretlerin payının yüksek olmasıdır.

Konaklama İşletmelerinin Faaliyet Dönemleri Finansal analiz yapılırken kullanılan teknikler esas itibariyle işletmelerin belirli bir zaman periyodu sonucunda elde edilen verilerin değerlendirilmesine yönelik olarak gerçekleştirilmektedir. Esas itibariyle işletmelerin finansal tabloları dönem başından (Ocak ayından) dönem sonuna (Aralık ayına) kadar olan sürelerde hazırlanmakta ve buna göre değerlendirmeler yapılmaktadır. Ancak konaklama işletmelerinde bu noktada bazı farklı özellikler bulunmaktadır. Konaklama işletmeleri sahip oldukları coğrafik konum, iklimsel ve benzeri özellikleri nedeniyle (yaz veya kış turizmine yönelmeleri gibi) finansal tablolarında yer alan kalemlerdeki değerler belirli dönemlerde yoğunluk kazanabilmektedir. Buna göre söz konusu işletmelerde sezonların özelliklerine göre finansal verilerin dikkate alınması gerekmektedir.

Finansal Analiz Teknikleri Finansal analizde kullanılan başlıca teknikler aşağıdaki gibidir: 1. Oran Analizi, 2. Dikey Yüzdeler Yöntemi ile Analiz, 3. Karşılaştırma Yöntemi ile Analiz, 4. Eğilim (Trend) Yöntemi ile Analiz. Oran Analizi “Rasyo analizi” olarak da ifade denilen oran analizi, finansal analizde sık olarak kullanılan bir yöntem olarak bilinmektedir. Finansal tablolarda yer alan çeşitli kalemler arasındaki basit matematiksel ilişkiyi gösteren söz konusu oranlar, finansal analizin yapılmasında farklı gruplara ayrılmaktadır.

Bunlar aşağıda belirtildiği şekildedir: 1. Likidite Oranları, 2. Faaliyet Oranları, 3. Kaldıraç Oranları, 4. Kârlılık Oranları, 5. Borsa Performans Oranları. Likidite Oranları Likidite, esas olarak işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü gösteren bir kavramdır. Finansal analizde likidite oranları likit ve likit benzeri varlıkların kısa vadeli borçlara bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır. Başka bir deyişle; likidite, bir varlığın düşük maliyetle ve hızlı bir şekilde nakde dönüşme yeteneği göstermektedir. Konaklama işletmelerinde finansal analizde kullanılan en önemli likidite oranları, cari oran ile nakit oranıdır.

Cari oran, dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklara bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır. Dönen varlıklar, işletmenin elinde ve bankalarda bulunan nakitleri ve normal faaliyet döneminde paraya dönüştürülebilecek menkul değerler, alacaklar ve peşin ödemeleri kapsar. Kısa vadeli yabancı kaynaklar ise işletmenin bir yıl içinde ödemesi gereken borçlarıdır. Güneş Oteli’nin dönen varlıkları 50.000.- TL ve kısa vadeli borçları ise 30.000.- TL ise cari oranı nedir? Çözüm:

Cari oran hesaplanırken, dönen varlıklar içinde yer alan şüpheli alacaklar karşılığı gibi karşılık hesaplarındaki tutarların indirilmesi gerekmektedir. KLM İşletmesi ile ilgili bilgiler aşağıda yer almaktadır. Hazır Değerler: 5.000 Çözüm: Menkul Değerler: 15.000 Alacaklar: 80.000 Duran Varlıklar: 150.000 Kısa Vadeli Borçlar: 75.000 Uzun Vadeli Borçlar: 125.000 KLM işletmesinin cari oranını hesaplayınız?

Kaynakça Doç. Dr. Selda Aydın , Konaklama İşletmelerinde Finansal Yönetim , Ankara 2011, s. 1-192