ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Eğitimde Değerlendirmenin Yeri Eğitim Sistemi Girdiler Süreç Çıktılar (Eğitim Etkinlikleri) Değerlendirme

DEĞERLENDİRME TÜRLERİ 1.Süreç değerlendirmesi 2. Sonuç değerlendirmesi olmak üzere iki temel değerlendirme türü vardır.

1. Süreç değerlendirmesi. Öğretimi yönlendirmek amacıyla kullanılır 1.Süreç değerlendirmesi Öğretimi yönlendirmek amacıyla kullanılır. Hem öğrenme öncesi, hem de sonrası süreçlerde yer almaktadır. Örnek: -Öğrencilerin çalışmalarını yönlendirmek amacıyla kullanılan ön testler ve izleme testleri, -Çalışmaları esnasında öğrencilerin yaptıklarına yönelik gözlemler, -Ev ödevleri ve ders esnasında sorulan sorular

Örnek: -Ünite sonrasında yapılan sınavlar, 2. Sonuç değerlendirmesi Öğrencilerin öğrenme düzeylerine ilişkin bir yargıda bulunma çalışması olup genelde öğrenci notlarının tespitinde kullanılmaktadır Örnek: -Ünite sonrasında yapılan sınavlar, -Nota dahil edileceği söylenen ev ödevleri, -Proje notları -Standartlaştırılmış başarı sınavları

Süreç ve Sonuç Değerlendirmesi Arasındaki Farklar

Ölçme değerlendirmenin eğitimdeki yeri Öğrenciye davranışını nasıl değiştireceği, nasıl geliştireceği hakkında bilgi verir. Yeterince başarılı olan öğrenciyi motive eder.  Öğrenci hakkında verilecek kararlara dayanak olur. Öğretmenin kendi öğretimini ne derece etkili olduğunu anlamasına yardımcı olur. Uygulanan bir eğitimin başarılı olup olmadığının Yöneticilere ve diğer ilgililere bilgi verir.

Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric) Ölçme ve Değerlendirmede Kullanılan Bazı Araç ve Yöntemler Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubric) Öğrenci performansını tanımlayan ölçütleri içeren ve bu ölçütlerle birlikte farklı seviyedeki performansı puanlamaya yarayan bir araçtır. Dereceli puanlama anahtarı, öğrencilerin sınavlarını, dosyalarını, ödevlerini veya performanslarını değerlendirmek için geliştirilmiş ölçütleri içerir. ÖRNEK

Dereceli Puanlama Anahtarı Geliştirme Aşamaları I Ölçeğin ne amaçla geliştirileceğinin belirlenmesi, Ne tür puanlama anahtarı kullanılacağına karar verilmesi Ölçütlerin tanımlanması. Davranış, ürün yada her bir becerinin yeterlik düzeyi için kısa ölçütler yazılır. Burada önemli olan yeterlik düzeylerini tanımlamak ve düzeyler arasında ölçütleri iyi ayırt edebilmektir. Kullanılacak ölçeğin taslağının hazırlanması, Taslak üzerinde gerekli düzeltmelerin yapılması için öğrenci ve öğretmen görüşlerinin alınması Uygulamadan sonra tutarlık ve güvenirliğin belirlenmesi

Dereceli Puanlama Anahtarının Hazırlanmasına Yönelik Bazı Öneriler Dereceli puanlama Anahtarlarında çok genel ölçütler kullanılmamalıdır. İşlevsel olmayan detaylara yer verilmemelidir. Sınırlı sayıda boyuta ya da özelliğe odaklanmak gerekir. Anahtar nitelikte, öğretilebilir ölçütler kullanılmalıdır. Ölçülebilir ölçütler kullanılmalıdır. Tanımlayıcılar dikkatlice seçilmelidir. Dörtlü bir performans düzeyi kullanmak daha işlevseldir. Düzeyler arasındaki uzaklık eşit tutulmaya çalışılmalıdır. Gerektiğinde, dereceli puanlama anahtarının ölçütlerinin belirlenmesi sürecine öğrencilerin de katılımı sağlanmalıdır.

Dereceli Puanlama Anahtarları Ne Tür Etkinliklerin Değerlendirilmesinde Kullanılır? Sözel projeler (sınıf tartışması, rol oynama, görüşme, sözel sunular, hikaye, anlatma, münazara vb.) Ürünler (koleksiyon ya da sergi, broşür hazırlama, poster hazırlama, gazete çıkarma vb.) Deney raporları, grafik çizme, problem çözme, proje hazırlama vb. Araştırma ve yazı çalışmaları (mektup, dilekçe, hikaye, kompozisyon yazma) Sanatsal çalışmalar

Dereceli Puanlama Anahtarı Amaca Göre; 1. Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı Bütüncül dereceli puanlama anahtarı, öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak, parçalarını dikkate almadan, puanlamasıdır. Bütüncül dereceli puanlama anahtarları, öğrencinin performansına ilişkin daha genel bir bilgi sağlamasına karşın, daha az zaman ve emek alır.

Bütüncül Dereceli Puanlama Anahtarı Örneği Ölçütler 4 Konuyu tümüyle iyi anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmiştir. Konuyu farklı örneklerle açıkladı. Olaylar arsında farklı bağlantılar kurdu. Konuyla ilgili çelişkili açıklama yapılmadı. 3 Konuyu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler mantıklı gerekçelerle desteklenmişti fakat yeterli değildi. Yazılı açıklamalar yeterliydi. 2 Konunun çoğunu anladığını gösterdi. Konuyla ilgili öne sürülen düşünceler desteklenmişti fakat yeterli değildi. Anlatımda çelişkili açıklamalar yapıldı. 1 Konunun birazını anladığını gösterdi. Örnekler yeterli değildi. Önemli eksikler var.

2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı Analitik dereceli puanlama anahtarı , önce performans veya ürünün parçalarının ayrı ayrı puanlanmasını sonra da bu puanları toplayarak toplam puanın hesaplanmasını gerektirir. Analitik dereceli puanlama anahtarları aracılığıyla, öğrencilerin performanslarına ilişkin olarak daha ayrıntılı bilgi elde edilir. Bu, aynı zamanda öğrencinin zayıf ve güçlü yanlarını gösteren bir profil sağlar.

Harita İçin Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı

Öz Değerlendirme Öğrencilerin kendi katılımlarını, süreçlerini ve ürünlerini değerlendirmeleridir. Öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüklerini ve nasıl yaptıklarını değerlendirmelerini gerektirir.

Öğrencinin Kendini Değerlendirmesinin Avantajları Öz değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder. Öğrencilere değerlendirme sürecinin bir parçası oldukları duygusunu verir. Öğrencilerde motivasyonu artırır. Öğrencilerin kendi öğrenmeleri konusunda sorumluluk almaları yönünde cesaretlendirir. Kendilerine dışarıdan bakma yetisi geliştirir.

Öz Değerlendirme Formu Örnek

Akran Değerlendirme Akran değerlendirme, gruptaki öğrencilerin belli ölçütler çerçevesinde birbirlerini değerlendirme sürecidir. Akran değerlendirme, öğrencilerin kendilerine olan güvenlerinin artmasını sağlar. Öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarındaki yeterlik düzeylerini değerlendirirken kendilerinin eleştirel düşünme becerileri de gelişir. Değerlendirmeye temel oluşturan beceri ve ölçütlerin saptanması konusunda öğrenciye bakış açısı sağlar.

Akran Değerlendirme

Akran Değerlendirme Formu Örneği

Yazılı sınavlar

Yazılı soruların genel özellikleri Cevap özgürlüğü: Kişinin özgün ve yaratıcı düşünme gücünü, yazılı anlatım becerisini, belli konulardaki görüşünü, ilgi ve tutumunu ölçmede kullanışlıdır. Cevabın yazılı olarak verilmesi, aslından ölçülmek istenmeyen özelliklerin de cevaba yansımasına neden olur.örneğin yazı güzelliği, duru anlatım gibi etkenler puanı etkileyebilir. Yazma hızı okuma hızından düşük olduğundan az sayıda soru sorulur. Bu da güvenirlik ve kapsam geçerliğini düşürür (evreni temsil etmeyen örneklem) Cevabı bilmeyen cevaplayıcı faklı bir cevap yazabilir,eğer puanlayıcı farkına varmazsa puan alabilirler. Blöf yaparak şişirme yolla cevaplandırmaya elverişlidir. Cevaplar doğru yada yanlış kategorilerinden birine girmeyebilir. Soruların hazırlanması koyladır ve az zaman alır; ancak puanlama işine çeşitli hatalar karışır.

Puanlama standardını değiştiren etkenler Okuyucunun dikkatinin dağılması Puanlayıcının ruhsal durumu Öğrenciyi daha önceden tanıma Birinci sorunun çok iyi cevaplandırması “Kişilerin geleceklerini belirleyen çok önemli kararlar, olabildiğince güvenilir test puanlarına dayanmalıdır. Bu yüzden güvenirliği yüksek test puanları elde etmek istendiğinde YAZILI YOKLAMALAR KULLANILMAMAYA ÖZEN GÖSTERİLMELİDİR”

Hangi durumlarda yazlı sorular kullanılmalı? Öğrenci grubu küçük olduğunda, soruların tekrar kullanılması düşünülmediğinde, Sınav hazırlık sürecinin kısa olması durumunda Sentez ve değerlendirme düzeyindeki daha karmaşık ve önemeli davranılışlar ölçülmek istendiğinde, İyi objektif soru yazmada fazla becerikli olmayan, fakat eleştirici ve dikkatli bir okuyucu özelliği taşındığında kullanılmalıdır.

Yazılı soruların kullanılmasında uyulması gereken kurallar Tüm yoklamalarda olduğu gibi, bir plan yapılmalıdır.bu planda şu sorular cevaplanmalıdır. Sınavın amacı nedir? Ölçülecek davranışlar nelerdir? Hangi konular yada alt konular ölçülecektir? Ölçülecek davranışlardan hangisi yada hangileri, hangi konu ya da konular ile bağdaşık olarak ölçülecektir? Sınavda kaç soru bulanacak ve bu soruların ölçülecek davranışlara göre dağlımı nasıl olacaktır? Sorular değişik yorumlara açık olmamalıdır. Çok zorunlu değilse, sınavda seçimlik soru bulunmamalıdır. Açık kitap sınavı yapmaktan kaçınmalıdır. Sınav soru kağıdı sınavdan önce bastırılmış, okunaklı olmadır. Soruların başında, cevaplama işlemine ilişkin hususları açıklayan bir açıklama ya da yönerge bulunmalıdır

YAZILI SINAV ÖRNEĞİ

YAPILANDIRILMIŞ GRİD Bu tekniğin en önemli amacı, öğrencilerin bilgi seviyesini, eksikliklerini, ve kavram yanılgılarını tespit etmektir. Bu teknikte, öğrencinin seviyesine uygun olarak 9 ya da 12 kutucuk hazırlanır. Gridi hazırlamak üzere öğretmen, konuyla ilgili bir soru hazırlar ve sorunun yanıtını rastgele, kutucuklara yerleştirir. Daha sonra ikinci soruyu hazırlar ve yine kutucuklara yanıtları yerleştirir. İkinci sorunun yanıtını teşkil eden kutucuklardan bir kısmı birinci soru için de geçerli olabilir. Örnek

YAPILANDIRILMIŞ GRİD Öğrencilerden, her soru için doğru kutucuğu bulmaları ve kutucuk numaralarını mantıksal ve işlevsel olarak sıralamaları beklenir Öğrencilerin verdiği cevap o konudaki bilgi seviyesini , bilgi eksikliğini, kavramsal bağları veya yanlış kavramları gösterir.

YAPILANDIRILMIŞ GRİD ÖRNEĞİ

YAPILANDIRILMIŞ GRİD ÖRNEĞİ

YAPILANDIRILMIŞ GRİD ÖRNEĞİ

YAPILANDIRILMIŞ GRİD ÖRNEĞİ

YAPILANDIRILMIŞ GRİD -ANALİZİ- Grid tekniğinin analiz yönteminde ise şu formül kullanılır: C1= Doğru seçilen kutucuk sayısı C2= Toplam doğru kutucuk sayısı C3= Yanlış seçilen kutucuk sayısı C4= Toplam yanlış kutucuk sayısı

YAPILANDIRILMIŞ GRİD -ANALİZİ- Bu formüle göre öğrencilerin puanları -1, 0 ve +1 arasında değişir. Bu puanı on üzerinden değerlendirmek için, önce negatifliği ortadan kaldırmak amacı ile bu puan 1 ile toplanır ve elde edilen sayı 5 ile çarpılır.

YAPILANDIRILMIŞ GRİD -AVANTAJLARI- Bu teknik ile hazırlanmış sorularda kutucukların içerisine kelimeler, resimler, sayılar, eşitlikler, tanımlar veya formüller konulabilir. Hem doğru kutucukların seçimi, hem de bunların mantıksal sıraya dizilmesi konuyu çok iyi bilmeyi ve anlamayı gerektirir. Yanlış seçilen kutucuklar öğrencilerin konu hakkındaki eksik veya yanlış bilgilerini ortaya çıkarır.

YAPILANDIRILMIŞ GRİD -AVANTAJLARI- Yapılandırılmış grid tekniğinde kısmi bilgi de değerlendirilir ve ödüllendirilir. Öğrenci seçtiği her doğru kutucuk için puan alır. Bu teknikte çoktan seçmeli testlerin aksine doğru olmayan bilgiler sorulmaz; yani kutucuklardaki her bilgi bir soru için gerekli cevap olmayabilir; ama diğer bir soru için mutlaka cevap teşkil eder. Bu nedenle yanlış şıkları eleyerek doğru cevabı bulma stratejisi saf dışı edilmiş olur.

YAPILANDIRILMIŞ GRİD -AVANTAJLARI- Bu teknikte soru hazırlanması başlangıçta öğretmenler için biraz zahmetli olabilir, ama zamanla bu metot etkili bir biçimde kullanılabilir. Hazırlanan sorular çok kısa zaman diliminde uygulanabilir.

SONUÇ Anlama “kişiye özeldir”. Öğrencilerin bilgisi öğretmenin bilgisi ile tamamıyla örtüşmez. Çünkü bilgi bilişsel yapıda halihazırda var olan bilgi ile yapılandırılır. İki öğrencinin anlatılan bir konu üzerinde aynı şeyleri anlamaları mümkün değildir. Bu sebeple, değerlendirme yapabilmek için, öğrenciye ne bildiğini serbestçe ortaya koyabilmesi için fırsatlar verilmeli çoklu ölçme ve değerlendirme soruları sorulmalıdır. Öğrencinin verdiği her yanlış cevabın, verdiği her bir doğru cevap kadar önemli olduğu dikkate alınmalıdır. Sadece doğru cevabın dikkate alındığı bir değerlendirme yönteminden ziyade, yanlış cevapların da belirlenmesine yönelik metotların kullanılması ve yanlış kavramların arkasında yatan nedenlerin ortaya çıkarılması gerekmektedir

Tanılayıcı Dallanmış Ağaç

Öğrenci Ürün Dosyası(Portfolyo) Öğrencilerin zaman içindeki çalışmalarının sistemli olarak bir araya getirilmesidir. Öğrenci Ürün Dosyası, öğrencilerin gelişimi hakkında bilgi veren dokümanların toplandığı dosyadır.

Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlamanın Amacı Öğrencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geliştirmek ve kendi kendini değerlendirme becerisi kazandırmak, Müfredata bağlı olarak gerçekleştirilen yazılı ve sözlü değerlendirmeler ve standart testler dışına çıkarak, yeni bir değerlendirme yöntemi geliştirmek, Öğrencinin gelişimini kanıtlarla ve daha sağlıklı izleyebilmek, Öğrencinin gelecekteki öğrenmelerine bilgi sunmak ve ışık tutmak, Öğrencilerin kendi çalışmalarını değerlendirmeye yardım etmek, Öğretmene eğitsel kararlar vermede yardım etmek, Aile ile iletişimi sağlamak, Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını geliştirmek, Yazma, okuma ve düşünme becerileri arasında bağlantı sağlamak,

Öğrenci Ürün Dosyasının Hazırlanma Aşamaları Öğrenci ürün dosyasının amacının belirlenmesi Ürün dosyası politikası belirlemek Dosyanın hazırlanması ile ilgili hedefler belirleme (Örneğin, okuduğunu anlama, yeni veya özgün ürünler yaratma, yorum yapma, Türkçeyi doğru ve etkili kullanma vb.) Öğrenci ürün dosyasında bulunacak çalışmaların seçilmesi Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalara ait değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi Çalışmalara ilişkin kayıtların tutulması Ailelerle iş birliği yapılması

Öğrenci Ürün Dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-I Öğrenci ürün dosyasının sınıfa tanıtılması. Varsa bir örneğinin öğrencilere gösterilmesi. Öğrencilere ürün dosyasının bir değerlendirme aracı olduğunun söylenmesi Öğrenciye ürün dosyası hazırlamada rehber olacak bir yazı hazırlanması Öğrenci ürün dosyalarında nelerin bulunabileceğinin söylenmesi (projeler, araştırmalar, problemler, stratejiler dereceli puanlama anahtarları, yazılar vb.).

Öğrenci ürün dosyası Hazırlama Sürecinde Öğretmenin Yapacakları-II Yapılan çalışmalardan belli periyotlarla en iyi ürünün seçilmesi Öğrencilerden, her öğrenme ürünüyle ilgili materyali seçmek için bir gerekçe göstermeleri ve çalışmalarını eleştirmelerinin istenmesi Öğrencilere akranlarıyla birlikte ürünlerini paylaşma fırsatı verilmesi Her aşamanın nasıl değerlendirileceğinin açıklanması Öğrencilere puanlama konusunda bilgi verilmesi

Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-I Dosyanın “içindekiler” bölümü Önsöz, özet (ya da Özgeçmiş) (Burada öğrenci çalışmalarının başlangıçtan o ana kadarki gelişimini anlatır. Öğrenci başlangıçta neredeydi? Bu aşamaya nasıl geldi?) Öğrenci tarafından dosyaya konulan tüm ürünler ya da çalışmalar. Yapılan her çalışmanın değerlendirilmesi ile ilgili dereceli puanlama anahtarı, kontrol listesi ya da öz değerlendirme formları gibi araçlar.

Öğrenci Ürün Dosyasının İçeriği-II Her ürünün dosyaya konulmasının gerekçeleri için şu sorular sorulabilir: Bundan ne öğrendim? Bu çalışma benim için neyi ifade ediyor? Bu çalışmanı neden ürün dosyana koymak istiyorsun? Hangi konuda çok iyi/başarılı olduğunu düşünüyorsun? Çalışmada hangi bölümler, kısımlar geliştirilmelidir? Tekrar denesen neleri değiştirir ya da eklerdin? Neden bu çalışmayı seçtin? Bu çalışmanda en çok neyi beğendin? Burada senin için önemli olan ne? Bu, yaptığın çalışmaları en iyi temsil eden örnek midir? Çalışmayı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım?

Öğrenci Ürün Dosyası neler içerir? Öğretmen tarafından hazırlanan rehber Öğrencilerin yazılmış ödevleri(taslak yada bitmiş parçaları) Araştırmalar, problemler ve stratejiler Diyagramlar, fotoğraflar, resimler Video - kaset ve ses kasetleri ya da CD’ler Grup ödevleri ve projeler Öğretmen anektodları Kelime geliştirme çalışmaları Öğrencilerin mektupları, şiirleri, raporları Bir kitap incelemesi Öğretmen kontrol listeleri Özel ödevlerin içinden seçtiği örnekler Değerlendirme kağıtları (öğrenci çalışmalarındaki gelişimleri nasıl değerlendirileceğini gösteren kağıtlar)

Öğrenci Ürün Dosyası Değerlendirme

TEŞEKKÜR EDERİZ FAZIL ERİŞ ERHAN ŞENYURT Fen ve Teknoloji Öğretmeni Matematik Öğretmeni