KÖK HÜCRE PROF. DR. E. SÜMER ARAS 6. HAFTA

Postembriyonik Gelişim Metamorfoz: Genç hayvanlar, temel olarak ergin hallerin daha küçük versiyonlarıdır, doğrudan gelişim olarak belirtilir. Embriyonik gelişim ergin organizmanınkinden çok farklı özelliklerle metamorfoz süresinden sonra ortaya çıkan bir larval evre içerir, bu hayvanlar dolaylı gelişim gösterenlerdir. Rejenerasyon: Kaybolan dokuların onarılması için postembriyonik hayatta gelişimin tekrar aktif hale gelmesidir. Rejenerasyon aslında tüm türlerde gerçekleşir ve başlıca dört şekilde meydana gelebilir.

Postembriyonik Gelişim 1- Kök hücre aracılı rejenerasyon: Kök hücreler organizmada kaybedilen belirli organların ya da dokuların yeniden büyümesine izin verir. 2- Epimorfoz: Ergin yapıların farklılaşmaya giderek, kısmen farklılaşmamış hücreler kitlesi oluşturmak için sonradan tekrar farklılaşmasıyla yeni yapılar oluşturması sırasında gözlenen rejenerasyon formu. 3- Morfolaksis: Burada rejenerasyon varolan dokuların yeniden şekillenmesiyle meydana gelir ve yeni büyüme az olur. 4- Telafi edici rejenerasyon: Farklılaşmış hücreler bölünür fakat farklılaşma fonksiyonlarını korurlar. Yeni hücreler ne kök hücrelerden ne de ergin hücrelerin başlangıçtaki hücrelere farklılaşmasından oluşmazlar.

Postembriyonik Gelişim Yaşlanma: Hayatta kalmak ve doğurganlık için gerekli fizyolojik fonksiyonların zamana bağlı kötüleşmesi olarak tanımlanır. Maksimum yaşam süresi, İnsan için 121 yıl, Bazı kaplumbağa ve göl balıkları için 150 yıldan fazla, Evcil köpek için 20 yıldır.

Indüklenmiş Pluripotent Kök Hücre Bir hücre için olma bütün dokularındaki hücreleri oluşturabilme özelliğine sahip hücreler pluripotent hücrelerdir. Embriyonik kök hücre (EKH)'ler bu tip hücrelerdir. 2006 yılında Takahashi ve Yamanaka’nin gerçekleştirdiği çalışmalar bu alanda bir ilktir. Somatik bir hücreye gen aktarımı ile pluripotent hücreler elde edilmiştir. Bu hücrelere indüklenmiş pluripotent kök hücre (İPKH) adı verilmiştir.

İPKH'ler de Embryonik kök hücre özellikleri göstermektedir. Bu özelliklere örnekler; kültür ortamındaki gelişim evreleri, DNA metilasyon modeli, Üç germ tabakasına ait hücrelere farklılaşabilme potansiyeli gibidir.

EKH’lerin kullanımındaki etik sorunların bu şekilde aşılması mümkün olabilecektir. Organizmadaki bütün hücrelere farklılaşabilme özellikleri bulunmaktadır. Bu özellikleri sebebiyle bir çok hastalıkta tedavi amaçlı kullanılabilir. Ayrıca, otolog olmaları nedeniyle implantasyonlarda yaşanan immun cevap riski ortadan kalkmaktadır. Bu özellikleri ile, İPKH ile hücresel tedaviler için en uygun kaynak olarak karşımıza çıkmaktadır.

KAYNAKLAR *Kök hücre biyolojisi ve klinik uygulamalar. TÜBA yayınları http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1511-kok-hucre- biyolojisi-ve-klinik-uygulamalar.html *Kök hücre araştırmalarında güncel kavramlar, TÜBA yayınları *http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1512-kok-hucre- aratirmalarinda-guncel-kavramlar.html Diğer Kaynaklar *www.pubmed.com *www.sciencedirect.com