BASİT MAKİNELER

KALDIRAÇLAR

1.Aşama (Giriş Aşaması) İsmail Bey! Oğlum 11 yaşında ve 40 kilo ağırlığında bir çocuktur. Küçüklüğünden beri oyun parklarında oyun oynamayı ve eğlenmeyi çok sever. Geçtiğimiz Salı günü oyun parkına gittiğimizde tahterevalliye binmek istedi. Ama karşısına binecek kimseyi bulamadık. Bir süre sonra tahmini olarak 60 kilo ağırlığında ve kendisinden de yaşça büyük birisini bulduk. Biz çocuk Ali’den daha ağır olduğu için dengeli olmaz diye Ali’nin binmesine izin vermedik. Ama Ali binmek istedi ve tahterevallinin en uç kısmına oturarak 60 kilo olan çocuğu kaldırmayı başardı. Bu nasıl olabilir? Biz çok şaşkınız. Bu durumu bize açıklar mısınız?

Ali’nin ailesi Ali’nin o çocuğu kaldıracağına neden inanmamışlardır ? 1.Aşama(Giriş Aşaması) Siz Ali’nin yerinde olsaydınız çocuğu kaldırmak için nasıl bir yöntem izlerdiniz ? Ali’nin ailesi Ali’nin o çocuğu kaldıracağına neden inanmamışlardır ? Sizce Ali farkında olmadan hangi basit makinenin özelliğinden yararlanmıştır? Ali’nin karşısına daha hafif birisi gelseydi dengelemek için Ali ne yapmalıydı?

Bana bir destek noktası verin Dünyayı yerinden oynatayım Bana bir destek noktası verin Dünyayı yerinden oynatayım. Arşimet Sizce bu bilim insanı ne kadar haklıdır? Yani bir destek noktası bulunsaydı Dünya yerinden oynatılabilir miydi?

2.Aşama(Keşfetme Aşaması) Etkinlik 1 : 1)Kim çıkartabilecek? 2)Neden çıkartamıyoruz? 3)Hangi aleti kullanırsak çıkartabiliriz? 4)Kullandığımız aletin hangi özelliklerinden dolayı çıkartabildik? 5)Kullandığımız alet hangi bölümlerden oluşmaktadır? 6) Kullandığımız alete kuvvet nereden etki etti?

2.Aşama(Keşfetme Aşaması) Etkinlik 2 : Sizce bunların isimleri nelerdir? Malzemeler Çubuk Kalemlik Tahta parçası

3.Aşama(Açıklama) Günlük hayatta pek çok kaldıraç türünden yararlanmaktasınız. Kâğıt kestiğiniz makas, tırnaklarınızı kestiğiniz tırnak makası, ceviz kıracağı, pense, cımbız, kürek, gazoz açacağı, ayakkabı çekeceği, el arabası, kayıklarda kullanılan kürekler vb. pek çok kaldıracı işinizi kolaylaştırması için kullanırsınız.

3.Aşama(Açıklama) Her kaldıraçlar 3 ana bölümden oluşmaktadır. Bunların yerleri kaldıracın türüne göre farklılık gösterebilir. 1) Kuvvet 2) Yük 3) Destek

Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük Kolu 3.Aşama(Açıklama) Kaldıraçlar bir destek üzerinde serbestçe dönebilen çubuktan oluşur. Bu basit makinede, kuvvetin etki ettiği noktanın destek noktasına uzaklığına kuvvet kolu (etki kolu), yükün destek noktasına uzaklığına ise yük kolu denir. Yük kaldıracın kaldıracağı ağırlıktır. Kuvvet x Kuvvet Kolu = Yük x Yük Kolu

1) Desteğin ortada olduğu kaldıraçlar 3.Aşama(Açıklama) Kaldıraçlarda desteğin yeri değişik olabilir. Bu nedenle kaldıraçlar, destek noktasının bulunduğu yere göre gruplandırılır 1) Desteğin ortada olduğu kaldıraçlar 2)Yükün ortada olduğu kaldıraçlar 3) Kuvvetin yük ile destek arasında olduğu kaldıraçlar

3.Aşama(Açıklama aşaması) 1) Desteğin ortada olduğu kaldıraçlar Bu tür kaldıraçlarda destek, yük ile uygulanan kuvvet arasında yer alır. Desteğin arada olduğu kaldıraçlara tahterevalli, kerpeten, keser, kürek ve makas örnek olarak verilebilir. Bu kaldıraçlarda kuvvetin yönü değiştirilebilir, böylece kuvvetten kazanç sağlanır. 3.Aşama(Açıklama aşaması) 1) Desteğin ortada olduğu kaldıraçlar

3.Aşama(Açıklama aşaması) 2)Yükün ortada olduğu kaldıraçlar Bazı kaldıraçların bir ucunda destek, öbür ucunda kuvvet vardır. Bu tür kaldıraçlarda yük, destek ve kuvvetin arasında bulunur. Ceviz kıracağı, el arabası, menteşeli kapılar bu tür kaldıraçlara örnektir. Bu kaldıraçlarda kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. 3.Aşama(Açıklama aşaması) 2)Yükün ortada olduğu kaldıraçlar

3.Aşama(Açıklama aşaması) 3) Kuvvetin yük ile destek arasında olduğu kaldıraçlar Bazı kaldıraçlarda destek, kaldıracın bir ucunda, yük ise diğer ucunda yer alır. Kuvvetin uygulandığı nokta ise destek ile yük arasındadır. Cımbız, tenis raketi, olta takımı gibi araçlar bu esaslara göre çalışır. Bu tür kaldıraçlarda yoldan kazanç, kuvvetten kayıp vardır.

4.Aşama(Derinleştirme Aşaması) Etkinlik 1: Desteğin arada olduğu kaldıraçların özelliğini kavrayalım Düşünce Soruları? 1. Tahterevallide ağır olan biri nasıl dengelenir? 2. Bu kaldıraç türü gündelik yaşamda nerede ve nasıl kullanılır? Araç ve Gereçler: Döküm ayak, kaldıraç mesnedi, asma ağırlıklar, statik çubuk, ibre, dinamometre, kaldıraç kolu, skala (gösterge), bağlama parçası 

4.Aşama(Derinleştirme Aşaması) Etkinlik 2: Yükün arada olduğu kaldıraçların özelliklerini kavrayabilmek Düşünce Soruları? 1. Bir çakmak ile mineralli su kapağı nasıl açılır? 2. Bu kaldıraç türü gündelik yaşamda nerede ve nasıl kullanılır? Araç ve Gereçler: Döküm ayak, kaldıraç mesnedi, asma ağırlıklar, statik çubuk, dinamometre, kaldıraç kolu, bağlama parçası 

4.Aşama(Derinleştirme Aşaması) Etkinlik 3: Düşünce Soruları etkinliği. Malzemeler: Yük , Çubuk, destek noktası, kuvvet(Ağırlık)

4.Aşama(Derinleştirme aşaması) Etkinlik 4 : Çiviyi nasıl kolay sökerim? Raketle topa nasıl daha hızlı vurabilirim? Kartonu makasla daha kolay nasıl kesebilirim? NEDEN? Malzemeler: Çivi Tahta Keser Raket Top Makas Karton

4.Aşama(Derinleştirme Aşaması) Etkinlik 5: Daha Kolay Nasıl Hareket Ettirir? Tarlasına kaya yuvarlanan bir çiftçi bu kayayı tarlasından atabilmek için nasıl bir yöntem/düzenek kullanabilir? Çiftçi kayayı daha kolay hareket ettirebilmek için düzeneği nasıl kullanmalıdır? Sebebini açıklayınız.

3.( ) Makas, el arabası, pense ve makas kaldıraç örneğidir. 5.Aşama(Değerlendirme Aşaması) Aşağıdaki doğru yanlış sorularını cevaplayınız. 1.( ) Makas destek noktası uçta olan kaldıraç türlerine örnektir. 2.( ) Desteği arada olan kaldıraca tahterevalli örneği verebiliriz. 3.( ) Makas, el arabası, pense ve makas kaldıraç örneğidir. 4.( ) Kaldıraçlar iki türlüdür. 5.( ) Desteğin arada olduğu kaldıraçlarda yük destek noktasına yaklaştıkça uygulanan kuvvetin büyüklüğü de artar. 6.( ) 40 kg bir çocuk 60 kg bir çocuğu tahterevallide dengeleyemez. 7.( ) Yükün ortada olduğu kaldıraçlarda yoldan kayıp vardır. 8.( ) Desteği ortada olan kaldıraçlarda kuvvetten kazanç vardır. 9.( ) kuvvetin yük ile destek arasında olan kaldıraçlarda kuvvetten kayıp vardır. 10.( ) El arabası yükü ortada olan kaldıraçlara örnektir.

d) Yukarıdakilerden hangisi yada hangileri basit makinedir? Makas (2) pense (3) sabit makara (4) hareketli makara (5) el arabası (6) tatirevalli (7) kasnak (8) vida (9) Kürek (10) yük kolu (11) destek (12) dişli (13) Kaldıraç (14) kuvvet kolu (15) eğik düzlem Aşağıda verilen soruların cevaplarını tablodan seçerek cevapların numaralarını soruların altında verilen boşluğa yazınız. Tabloda verilen bir cevap birden fazla sorunun cevabı olabilir. a) Yukarıdakilerden hangisi veya hangilerinin desteği ortada olan basit makinlerdir? ……………………………………………………………………………………………………………………. b)Yukarılardan hangisi veya hangileri desteği başta olan basit makinedir? c)Yukarılardan hangisi veya hangileri kuvvetten yada işten kazanç sağlamaz? d) Yukarıdakilerden hangisi yada hangileri basit makinedir? e) Yukarıdakilerden hangisinde yoldan kayıp vardır?

5.Aşama(Değerlendirme Aşaması) 1. Aşağıda verilen basit makinelerin hangisinde destek, yük ile kuvvetin arasında değildir? A) El arabası B) Tahterevalli C) Makas D) Pense 2. Yanmakta olan kömürü tutmak için kullanılan maşa hangi tür basit makinedir? A) Eğik düzlem B) Kaldıraç C) Kama D) Çıkrık 3. Aşağıdakilerden hangileri yükün arada olduğu kaldıraçlara örnektir? A) El Arabası B) Tenis raketi C)tahterevalli D) Keser

5.Aşama(Değerlendirme Aşaması)

5.Aşama(Değerlendirme Aşaması)