Yrd.doç.Dr. H. Deniz GüllerOĞlu Psikolojik Ölçme Araçlarının Sınıflandırılması Çerçevesinde Tipik Performans Testleri/ Çeşitli Karar Alanlarında (seçme,sınıflama,yerleştirme,rehberlik vb.) Tipik Performans Testlerinin Kullanımı Yrd.doç.Dr. H. Deniz GüllerOĞlu

Çağımızda, psikolojik ölçme araçları öğretim dışında da oldukça yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Bu nedenle, psikolojik ölçme araçlarının amaçlarında ve kullanma yöntemlerinde farklılıklar olacağı beklenmelidir. Uzun süre, psikolojik ölçme araçlarıyla ilgili olanların çalışmaları, bu araçların geliştirilmelerine ve araçlardan birey hakkında elde edilen sonuçları anlamaya, açıklamaya yönelik olmuştur. (Özgüven, 2012)

Yakın geçmişte ise, psikolojik ölçme araçlarını kullananlar daha çok bu araçların birey veya gruplar için kullanılmasındaki işlemler üzerinde durmaya başlamışlardır. Psikolojik ölçme araçları eğitim uygulamalarında farklı amaçlar için kullanılmaktadır. (Özgüven, 2012)

Cronbach (1970) testlerin kullanım amaçlarını işlevini dört grupta toplamıştır. Bunlar (1) kişilerin seçimi, (2) bireylerin sınıflanması, (3) uygulanan yöntemlerin değerlendirilmesi ve (4) araştırmalarda bilimsel denencelerin kontrol edilmesidir. (Özgüven, 2012)

Test kavramına çeşitli açılardan bakıldığında farklı sınıflamalar yapılabilmektedir. Bunlar; Maksimum Performans- Tipik tepki Standart testler- Öğretmen yapımı testler Norm dayanaklı- Ölçüt (kriter) dayanaklı testler Hız testleri- Güç testleri Objektif testler-subjektif testler Bireysel testler- Grup testleri (Kilmen, 2014)

Maksimum Performans- Tipik Tepki Testler ölçülmek istenen davranış/psikolojik özellik türü bakımından iki kategoriye ayrılır. Bunlar; maksimum performans ve tipik tepki testleridir (Cronbach, 1990). Maksimum performans testlerinde temel amaç, katılımcıların olası en iyi performanslarını ortaya çıkarmaktır. Standart ve öğretmen yapımı başarı testleri, zeka ve yetenek testleri, iş performansı testleri maksimum performans testlerine örnektir. Tipik Tepki testlerinde kişilik, ilgi, tutum gibi psikolojik özellikler ölçülmeye çalışılır. Dolayısıyla bu türden doğru/en doğru yanıt/tepki söz konusu değildir. (Kilmen, 2014)

Standart Testler- Öğretmen Yapımı Testler Testler, hazırlayanın uzmanlığı ve test sonuçlarının benzer gruplarla karşılaştırılabilirliği açısından ele alındığında standart testler ve öğretmen yapımı testler olmak üzere iki kategoriye ayrılır: Öğretmen yapımı testler öğretmen tarafından kendi sınıfında kullanılmak üzere hazırlanmış testlerdir. Bu türden testlerin kalitesi öğretmen bilgi ve becerisine bağıldır. Standart testler ise uzmanlar ya da bir ölçme kuruluşu tarafından test geliştirme süreçleri izlenerek hazırlanmaktadır. (Kilmen, 2014)

Norm Dayananklı– Ölçüt Dayanaklı Testler Değerlendirme sürecinde test puanlarının yorumlanmasında kullanılan ölçüte göre testler norm dayanaklı ve ölçüt dayanaklı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Norm dayanaklı testler başarı, tutum, kişilik, ilgiler açısından bireyler arası farkları ölçmeye yönelik olarak hazırlanmaktadır. Ölçüt dayanaklı testlerde ise öğrencinin belli bir alanda hazırlanmış başarı testinden aldığı puan ölçüt olarak kullanılır. (Kilmen, 2014)

Hız Testleri- Güç Testleri Testler verilen maddeleri yanıtlama süresinin yeterliği açısından da ikiye ayrılmaktadır. Bunlar hız testleri ve güç testleridir. Hız testleri kısa sürede nispeten kolay çok sayıda bir dizi soruyu yanıtlamayı gerektiren testlerdir. Bu türden testlerde kısa sürede en fazla sayıda maddeyi doğru yanıtlayanlar daha fazla puan alır. Güç testlerinde ise, katılımcılara yeterli süre verilir. Verilen süre, ortalama bir test alanın testteki maddelerin tümüne erişmesini sağlayacak bir süredir. (Kilmen, 2014)

Objektif Testler-subjektif Testler Testler puanlama yöntemi bakımından objektif ve subjektif testler olmak üzere iki kategoride de ele alınabilir. Objektif testler test maddelerine verilen tepkilerin puanlanmasının önceden tanımlanmış bir anahtara göre yapılabildiği testlerdir. Yani puanlamayı kim yapıyor olursa olsun öğrencinin alacağı puanın değişmediği testlerdir. Subjektif testlerde ise yanıtlar kesin ve net değildir. Bu nedenle bu tür testlerde öğrencinin alacağı puan puanlayıcıdan puanlayıcıya değişebilmektedir. (Kilmen, 2014)

Bireysel Testler –Grup Testleri Testler tek oturumda uygulanan kişi sayısına göre bireysel testler ve grup testleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Tek oturumda çok sayıda bireye uygulanan testler grup testleri olarak adlandırılmaktadır. Vize ve final sınavlarında kullanılan testler, KPSS, ALES bu türden testlere örnektir. Bireysel testler ise tek oturumda sadece bir kişiye uygulanabilirler. Okul öncesi ve okuma yazma bilmeyenler için hazırlanan testler, belli bir performansın sergilenmesini gerektiren testler bireysel olarak uygulanmayı gerektirir. (Kilmen, 2014)

kaynakça Kilmen, S. (2014). Ölçme ve değerlendirmede temel kavramlar. N. Çıkrıkçı-Demirtaşlı (Ed.). Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (s.34-68). Ankara: Edge Akademi. Özgüven, İ. (2012). Psikolojik testler. Ankara: Nobel yayıncılık.