FİNANSAL SEKTÖRDE BANKALAR Finansal sektör içinde GSYİH’nın %89,5 düzeyinde payı ile en ağırlıklı kesim

FİNANS SEKTÖRÜNÜN KURULUŞ-ŞUBE-PERSONEL YAPISI 132.973 (2005) personel isithdamı Şube sayısı açısından sigorta şirketlerinin (13.719 adet) ardından ikinci (6.276)

FİNANS SEKTÖRÜ PİYASA YAPISI Bankacılık sektöründe aktif büyüklüğüne göre ilk 5 firmanın piyasa payı %58,1

YAPISAL GÖSTERGELER Haziran 2006 itibariyle sektörde 3 adet kamu, 17 adet özel, 13 adedi yabancı sermayeli ticari banka, 13 adedi kalkınma ve yatırım bankası niteliğindedir Mevduat hesabı ve kredi müşteri sayıları ile şube, personel ve ATM sayısında yıllar itibariyle artış eğilimi devam etmektedir.

BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERİ 2001 yılından sonra makroekonomik yapıda sağlanan olumlu gelişmeler ve bankacılık sektörünün gösterdiği performans sonucu özellikle kredilerin milli gelire oranı belirgin olarak artmıştır. Söz konusu dönemde kredilerin kompozisyonunda da değişme yaşanmış ve bireysel kredilerin toplam krediler içindeki payı 2002’de %14’den 2006’da %32’ye yükseşmiştir. Düşen enflasyon ortamının yaratmakta olduğu rekabet baskısı sonucu bankaların kaynaklarını optimal kullanmak yönünde çabaların arttığı görülmektedir.

BANKALARIN KARLILIK ANALİZİ

BANKALARIN KARLILIK ANALİZİ 2006 yılının ilk yarısında, katılım bankaları hariç sektörün toplam dönem net karı bir önceki yılın aynı dönemine göre %18,6 artarak 5 milyar YTL (3,1 milyar $) olarak gerçekleşmiştir. Karın artmasında toplam faiz gelirlerinde sağlanan artış yanısıra faiz dışı gelirlerde elde edilen olumlu performans da etkili olmuştur. Öte yandan Mayıs ve Haziran 2006’da kurlarda gözlenen dalgalanma nedeniyle sektör önemli ölçüde kambiyo zararına maruz kalmış, bu durum sektörün Haziran 2006 itibariyle daha fazla kar etmesini sınırlayan bir unsur olmuştur.

GRUPLAR BAZINDA KARLILIK

GRUPLAR BAZINDA KARLILIK Kamu bankalarının ağırlıklı olarak menkul değerler portföyünden faiz geliri elde ettikleri, diğer banka gruplarında kredilerden alınan faizlerin daha belirleyici olduğu görülmektedir Faiz giderleri içersinde “mevduata verilen faizler”in payı en yüksek kamu bankalarında iken, bu grubu özel ve yabancı bankalar grubu takip etmiştir. “Bankalara verilen faizler” kaleminin faiz giderleri içindeki payı ise en fazla kalkınma ve yatırım bankalarında olup, bu grubu sırasıyla yabancı, özel ve kamu bankaları takip etmiştir. Diğer taraftan topam faiz gelirleri içinde en önemli paya sahip olan bankacılık hizmet gelirleri %39,4 ile en fazla özel bankalar grubunda yer alırken bunu %36,3 ile kamu bankaları ve %36.1 ile yabancı bankalar grubu izlemiştir.

NET DÖNEM KARI/ZARARI Haziran 2005’e göre nominal bazda net dönem karındaki artış sırasıyla en fazla kalkınma yatırım bankaları grubunda ve özel bankalar grubunda gözlemlenirken, kamu bankalarının net karı nominal olarak %4,4 artmış, yabancı bankalarda ise – özellikle bazı yabancı bankaların kambiyo zararlarının göreli olarak yüksek gerçekleşmesinin etkisiyle %21’lik bir azalış gerçekleşmiştir.

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİR-GİDER DENGESİ Toplam Faiz Geliri/Toplam Faiz Gideri 2005 Haziran döneminde faiz gelirleri toplam gelirlerin %77,6’sını, faiz giderleri toplam giderlerin %58,5’ini oluştururken, 2006 Haziran döneminde faiz gelir ve giderlerinin toplam gelirler ve giderler içindeki payı sırasıyla %74,0 ve%57,9 olarak gerçekleşmiştir.

Toplam Faiz Dışı Gelir/Toplam Faiz dışı Gider 2005 Haziran-2006 Haziran döneminde faiz dışı gelir/gider dengesi incelendiğinde kredilerden alınan ücret ve komisyonların reel olarak düşmesine rağmen, başta aktiflerin satışlarından elde edilen gelirlerin ve diğer faiz dışı gelirlerin artması sayesinde faiz dışı gelirler, faiz dışı giderlere göre daha fazla artmıştır

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE PROBLEMLER Riski öne çıkaran bankacılık anlayışı çerçevesinde, yürürlükteki bankacılık gözetimi ve denetimi sisteminde ve artan rekabetin sonucu olarak bankacılıkta kar marjları çok azalmıştır. Yerli bankaların, uluslararası piyasalardan, sektöre giren yabancı bankalar kadar düşük maliyetli fon bulmaları mümkün görünmemektedir. Sektörde bazı risklerin gerçekleşmesi durumunda düzenlemelerin gerektirdiği sermaye miktarı yetmeyecek, bankaların bankacılık faaliyetlerinden kar etmesini sağlayacak sermaye miktarına sahip olmaları zorunlu olacaktır

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE PROBLEMLER Hazırlanan yeni bankacılık yasası, banka ve bankacıları potansiyel suçlu olarak görmekte olup “zaten hepsi hırsızdır” anlayışıyla yasa yoluyla hırsızların hırsızlık yapması önlenmeye çalışılmaktadır Uluslararası finansal piyasalardaki para fazlalığı, banka fiyatlarının artmasına yol açmıştır. Basel II Etkisi

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YABANCI SERMAYE GİRİŞİ TEMEL NEDENLER Özellikle gelişen hisse senedi piyasaları bankaların faiz marjları ve karlılıkları üzerinde baskı yaratmıştır. Gelişen teknolojinin sonucu olarak bankaların sunduğu hizmet ve ürünlerin düşmesi (diğer bir deyişle maliyet azalması), bankaların ölçek ekonomisinden faydalanmasını mümkün kılmıştır. Ölçek ekonomisini yakalayabilmek için bankaların pazar paylarını artırma yoluna gitmesi rekabeti artırmıştır. Artan rekabet sonucu faaliyet gösterdikleri gelişmiş ülkelerde ciddi bir karlılık kaybı yaşayan bankalar için farklı coğrafyalara açılmak bir çözüm yolu olmuştur.

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YABANCI SERMAYE GİRİŞİ TEMEL NEDENLER Özellikle gelişmekte olan ülkelerin, bir önceki bölümde belirtilen beklentileri karşılamak amacıyla, bankacılık sektöründeki yabancı yatırımların önündeki engelleri kaldırmaları, bu ülkeleri bankalar için cazip hale getirmiştir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaşanan bankacılık krizleri, bu ülkelere girişte maliyetlerin önemli ölçüde düşmesine sebep olmuştur. Farklı coğrafyalardaki var olan müşterilerinin, yeni ülkelerde faaliyet göstermeye başlamaları, bankaların bahsi geçen ülkelere açılmalarında etkili olmuştur.

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YABANCI SERMAYE GİRİŞİ ETKİLER Bankacılık sektöründe rekabeti arttırarak yerel bankaların etkinliğini artırabilmesi Yeni teknoloji ve bankacılık ürünlerinin kullanımını arttırabilmesi Getirdikleri yeni uygulamaların yurtiçi bankalar tarafından kullanılmaya başlanması sonucu yurtiçi finansal piyasaların modernleşmesine büyük katkıda bulunabilmeleri Ulusal bankaların, bu bankalardan idari eğitim almaları ve bunu yurtiçi sektöre transfer etmeleri durumunda, modern bankacılık teknikleri ve becerileri ekonomiye yayması.

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YABANCI SERMAYE GİRİŞİ ETKİLER Finansal regülasyon/denetim ve kanuni/yaptırım yetersizlikleri gibi kurumsal altyapı eksikliklerinin giderilmesini hızlandırabilmesi. Ülkelerin dış sermaye piyasalarına açılmalarını sağlayabilmesi Ulusal piyasalara katılımları ile daha istikrarlı bir kredi kaynağı oluşacağından, ulusal bankacılık sektörünün şoklara karşı direncini artırabilmesi. Kriz anlarında, tasarruf sahipleri için sığınak olabilir ve ulusal fonların yurt dışına kaçışını önleyebilirler.

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YABANCI SERMAYE GİRİŞİ OLUMSUZ ETKİLER Ortaya koydukları rekabet ve özellikle sahip oldukları düşük maliyetli fon kaynakları nedeniyle kısa dönemde birçok yerel bankayı sıkıntıya düşürebilmesi Eğer yabancı bankalar pazarın önemli bir bölümünü ele geçirmişlerse, daha çok büyük ve yabancı şirketlerle çalıştıkları için küçük yerel firmaların kredi elde etmekte zorlanabilmesi (“cherry picking”). Yabancı bankaların kendi ülkelerindeki ekonomik sıkıntılar yüzünden girdikleri ülkeden çekilip, ulusal ekonomide gereksiz bir sıkıntıya yol açması. Yatırımları teşvik etmek yerine, DİBS’lerden gelir elde etmeyi tercih ederek, ulusal bankacılık sektörüne katkı sağlamamaları. Bulundukları ülkelerde politik baskı unsuru oluşturabilmeleri

TÜRKİYE İLE YENİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

TÜRKİYE İLE YENİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

TÜRKİYE İLE YENİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Türkiye toplam aktif tutarında grup içinde en yüksek rakama ulaşsa da milli gelire oranlandığında bankacılık sektörünün yeterli büyüklüğe ulaşamadığı görülmektedir.

TÜRKİYE İLE YENİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

TÜRKİYE İLE YENİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YAKIN DÖNEM BEKLENTİLERİ Bankacılık sektörünün karlılığının azalacağı beklenmekte ve karlılığı etkileyecek en önemli neden olarak faiz marjındaki değişmeler gösterilmektedir. Sektörün en fazla gelişme beklenen faaliyet alanı olarak bireysel bankacılık faaliyetleri görülmektedir. Yabancı sermaye payının artacağına yönelik daha önceki dönemlerdeki beklenti devam etmektedir Bankacılık sektörünü en fazla etkileyecek faktörler olarak makroekonomik gelişmeler tahmin edilmekte, en önemli risk kaynağının faiz riski olduğu, kredi riskinin ise daha önceki dönemlere göre düşüş gösterdiği görülmektedir

BANKACILIK SEKTÖRÜNDE YAKIN DÖNEM BEKLENTİLERİ Sektörde rekabet gücünün arttırılmasında aracılık maliyetlerinin aşağıya çekilmesi kritik önem taşımaktadır.