Arş. Gör. Dr. Seyhan ERYILMAZ TOKSOY ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUL KORİDORLARINDA SERGİLENEN KAVRAM KARİKATÜRLERİNE YÖNELİK ALGILARI Doç. Dr. Şengül ATASOY Arş. Gör. Dr. Seyhan ERYILMAZ TOKSOY Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, İlköğretim Bölümü, Fen Bilgisi Eğitimi ABD, Çayeli/Rize

Araştırmanın Gerekçesi ve Önemi Mevcut araştırmalar kavram karikatürlerinin; farklı yaş ve yeteneğe sahip öğrenciler için uygulanabilir olduklarını, öğrencilerin problem çözme, eleştirel düşünme gibi yüksek düzeyde düşünme becerilerine katkı yaptıklarını, onları araştırmalarla aktif bir şekilde meşgul ettiklerini, kavram yanılgılarını gidermede yapılandırmacı bir role sahip olduklarını ve argüman oluşturma sürecini daha etkili hale getirdiklerini göstermiştir.

Sınıf içi öğrenme etkinliklerinin parçası olarak kavram karikatürleri Stuart Naylor ve Brenda Keogh tarafından 1998 yılında yürütülen “Science on the Underground” projesinde poster formatındaki kavram karikatürlerinin Londra Metrosunda sergilenmesi ve halkın fene ilgisinin ve farkındalığının araştırılması

Araştırmanın Amacı Öğretmen adaylarının okul koridorlarında sergilenen kavram karikatürlerine yönelik algılarını belirlemek amaçlanmıştır.

Araştırmanın Problemi Okul koridorlarında poster olarak sergilenen kavram karikatürleri farklı programlardaki öğretmen adaylarının fizik ilgisini ve farkındalığını nasıl etkilemektedir?

Araştırmanın Yöntemi Fenomonografik (olgubilimsel) araştırma deseni Çalışma 2013-1014 akademik yılında Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 673 öğretmen adayıyla yürütülmüştür. 14 hafta boyunca posterler sergilenmiştir. Kuvvet, hareket, ışık, ses, manyetizma ve astronomi gibi farklı fizik konularında toplam 28 adet kavram karikatürü geliştirilmiştir.

Araştırmanın Örneklemi Kademe Ana Bilim Dalı Sınıf Üniversite (N=542) Fen bilgisi Öğretmenliği (N=128) Fen bilgisi öğretmenliği 1. Sınıf (30) Fen bilgisi öğretmenliği 2. Sınıf (25) Fen bilgisi öğretmenliği 3. Sınıf (47) Fen bilgisi öğretmenliği 4. Sınıf (26) Sınıf öğretmenliği (N=184) Sınıf öğretmenliği 1. Sınıf (14) Sınıf öğretmenliği 2. Sınıf (26) Sınıf öğretmenliği 3. Sınıf (108) Sınıf öğretmenliği 4. Sınıf (36) Matematik öğretmenliği (N=230) Matematik öğretmenliği 1. Sınıf (35) Matematik öğretmenliği 2. Sınıf (72) Matematik öğretmenliği 3. Sınıf (71) Matematik öğretmenliği 4. Sınıf (52)

Örnek Poster

Veri Toplama Aracı Anketin ilk beş sorusu 1. Posterlere ilk tepkiniz nasıl oldu? Niçin? 2. Posterlerdeki olaylar hakkında düşünürken ne tür zorluklar yaşadınız? Neden? 3. Posterlerdeki cevabı bulabilmek için neler yaptınız? (poster hakkında biriyle konuşma gibi) Başka bir çaba sarf ettiniz mi? (eve gittiğinde bir bilim araştırması yapmak veya farklı bilgi kaynaklarını kullanmak gibi) Neden? 4. Posterlerin fizik öğrenmenizde nasıl yardımı oldu? Açıklayınız. 5. Posterlerin fizikle günlük hayat arasında bağlantı kurmanızda ne gibi yararları olduğunu düşünüyorsunuz? Nasıl olduğunu açıklayınız.

Soru bazında ortaya çıkan kategoriler Bulgular Soru bazında ortaya çıkan kategoriler Temalar Posterlere ilk tepkiler Posterleri yorumlamadaki güçlük durumları Posterdeki cevabı araştırma yolları Posterlerin fizik öğrenmelerine katkısı Farkındalık Basitlik Farklılık Öğretici bulma İçeriği anlama Zihinsel çelişki Ön bilgilerini hatırlama Birine danışma Araştırma yapma Zihinsel faaliyet Eksik bilgilerini fark etme Bildiklerinin farkında olma Yeni bilgiler edinme Günlük hayatla ilişkilendirme Öğrenmeye katkı sağlama Düşük Farkındalık Beğenmeme İlgisizlik İlgisizlik Faydası olmadığını düşünme Farkında olmama İlgisiz cevap ve cevap yok Cevap yok İlgi İlgi ve merak

Bulgular

Bulgular

Bulgular

Bulgular

Bulgular

Sonuçlar Araştırmaya katılan öğrencilerin %81’inin doldurduğu anketlerin analizinden elde edilen kodlar gruplandırıldığında kavram karikatürlerinin okul koridorlarında sergilenmesiyle düşük ve yüksek olmak üzere farkındalık oluşturduğu ve fiziğe ilgiyi artırdığı sonucuna varılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %19’unun posterleri hiç fark etmediklerini veya ilgilenmediklerini ifade ederek anketleri doldurmamaları bu öğrencilerde kavram karikatürlerinin hiç farkındalık oluşturmadığını göstermektedir.

Sonuçlar Öğrencilerin çoğunun posterleri ilk gördüğünde mevcut öğretim araçlarından farklı oldukları için şaşırmaları, yazıdan farklı bir sunum olduğu için beğenmeleri, ilgi duymaları ve incelemeleri; kavram karikatürlerinin geleneksel öğretim araçlarından farklı olmasının ve öğrencilerin dikkatini çektiğinin bir göstergesidir.

Sonuçlar Öğrencilerin doğru cevabı bulma ve ön bilgileri hatırlama konularında güçlük çekmeleri ve bu süreçte çoğunlukla arkadaşlarıyla fikir alış-verişinde bulunmayı tercih edip daha bilimsel bilgilere ulaşabilecekleri yazılı veya çevrimiçi kaynakları daha az kullanmaları onların doğru cevap için oldukça sabırsızlanmalarının ve araştırma yapma alışkanlıklarının olmamasının bir sonucu olabilir.

Öneriler Fizik konularında hazırlanan kavram karikatürlerinin farkındalık oluşturduğu sonucundan hareketle kimya, biyoloji, matematik gibi diğer disiplinlerde ve son zamanlarda daha çok önem kazanan sosyobilimsel konularda da geliştirilmesi önerilmiştir.