İLAÇLARIN VERİLİŞ YOLLARI, VÜCUTTAKİ ETKİLERİ VE İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ

İLAÇLARIN VERİLİŞ YOLLARI LOKAL uygulama yolları SİSTEMİK uygulama yolları

İLAÇ UYGULAMALARINDA GENEL İLKELER İlaçlar sakin bir ortamda, dikkatli bir şekilde hazırlanmalı, Başkasının hazırladığı ilaç hastaya verilmemeli, İlaçlar hastanın yanında bırakılmamalı, Etiketi tam olarak okunmayan ilaçlar kullanılmamalı, Hastanın alerjisi olup olmadığı kontrol edilmeli, İlaçlar verildiğinde mümkün olan en kısa sürede kayıt yapılmalı, İlaç hasta tarafından reddedilirse not edilmeli ve hekime bildirilmelidir.

Ağız Ve Burun Gibi Vücut Boşluklarına, Konjunktiva Üzerine, 1-LOKAL UYGULAMA YOLLARI İlacın belli bir bölgeyi etkilemesi istendiğinde uygulanır. Cilt Üzerine, Cilt İçine, Ağız Ve Burun Gibi Vücut Boşluklarına, Konjunktiva Üzerine, Dış Kulağa, Vajina Ve Rahim İçine, Eklem İçine, Plevra Boşluğuna, Periton İçine, Omurilik Sıvısı İçine, Kalp İçine, Rektum Ve Kolon İçine

Cilt Üzerine (Topikal-Epidermal) Uygulama Cilt hastalıklarında; Pomad, Krem, Pudra, Pat, Solüsyon, Losyon, gibi farmasötik şekillerdekiilaçların cilt yüzeyine sürülerek uygulanmasıdır.

Cilt İçine (İntrakutan) Uygulama Küçük hacimli (0.1 ml) sıvı ilacın cilt içine enjekte edilmesidir. Daha çok deri testleri için kullanılır. Verem aşısı da (BCG) bu yolla uygulanır.

Ağız İçine (Bukkal-Yanak) Uygulama Ağız ve boğaz mukozasındaki yüzeyel iltihaplanmalarda pastil, gargara şeklindeki ilaçların uygulanmasıdır. İlaçların ağız mukozasından emilimi, yutularak alınan ilaçlara göre daha hızlıdır.

Burun Boşluğu İçine (İntranazal) Uygulama Bazı paranazal sinus ve burun mukozası hastalıklarında; toz, solüsyon veya sprey şeklindeki preparatların burun mukozasına uygulanmasıdır. Antibakteriyel, lokal anestezikler veya vazokonstiktör ilaçlar bu yolla uygulanabilir.

Konjonktiva Üzerine Uygulama Göz ve göz kapaklarının konjoktival kısmındaki iltihaplarda veya çeşitli amaçlarla miyozis (pupillanın küçülmesi), midriyazis (pupillanın genişlemesi) yapmak için bu yoldan ilaç uygulanır. Bu ilaçlar genellikle solüsyon, süspansiyon (damla) ya da pomad şeklinde hazırlanır.

Dış Kulağa Uygulama Kulak mukozasının yüzeyel hastalıklarında, damla ve pomat şeklindeki preparatların kulak mukozasına uygulanmasıdır.

Vajina İçine (İntravajinal) Vajinal tablet, vajinal krem, jel ve köpük şeklindeki ilaçların vajina içine uygulanmasıdır. Uterus içine (İntrauterin) Uygulama Sezeryan ameliyatından sonra uterusun büzülerek toplanması ve kanamayı azaltmak için oksitosin hormonu myometrium içine enjekte edilebilir.

Eklem İçine (İntraartiküler) Uygulama Bazı eklem hastalıklarında kortikosteroid veya antibakteriyel ilaçların solüsyon ve süspansiyonları eklem içine enjekte edilebilir.

Plevra Zarları İçine (İntraplevral = Torasentez) Uygulama Plevra iltihabı ve tümörlerinin tedavisi amacıyla plevra boşluğuna ilaç verilmesidir.. Periton İçine (İntraperitoneal) Uygulama Periton içine ilacın enjekte edilmesidir.

Omurilik Sıvısı İçine (İntratekal) Uygulama Meninksler ve spinal sinir köklerine lokal etki oluşturmak için antibiyotik veya lokal anestezik solüsyonların subaraknoid aralığa enjekte edilmesidir. Subaraknoid aralığa 3.-4. lomber vertebralar arasındaki aralıktan kalın ve uzun bir iğne ile girilerek yapılır. Enjekte edilecek ilaç solüsyonu kadar serebrospinal sıvı dışarıya alındıktan sonra enjeksiyon yapılır.

Kalp İçine (İntrakardiyak) Uygulama Acil durumlarda myokard infarktüsü veya kalp ameliyatlarında kalp boşluklarından birisi içine ilacın enjekte edilmesidir. Acil durumlarda kalp içi enjeksiyonla ilaç uygulaması sırasında koroner arter hasarı, kalp tamponadı, akut myokardial nekroz ve pnomotoraks riski vardır. Bu risklerinden dolayı artık önerilmeyen ve terk edilen bir yöntemdir.

Rektum ve Kolon İçine Uygulama Anüs ve rektum hastalıklarında (hemoroid, anal fissur gibi) ilaçlar supozituvar, enama, lavman veya merhem şeklinde rektuma uygulanır. Kolonun bazı hastalıklarında ise ilaçlar büyük hacimde sıvı içerisinde, lavman şeklinde uygulanır. Rektal uygulama özellikle bebeklerde sistemik etki elde etmek için de ( antipiretik-ateş düşürücüler) kullanılır.

BAZI LOKAL YOLLAR FARMASÖTİK ŞEKİL CİLT ÜZERİ Merhem, pomad, krem, losyon, pudra, sabun, solüsyon vb. KONJONKTİVA Oftalmik damla ve oftalmik merhem BURUN İÇİ Nazal damla ve nazal sprey VAGİNA İÇİ Vajinal ovül (süpozituvar), vajinal tablet, merhem, jel, köpük YANAK İÇİ Pastil, solüsyon, gargara REKTAL Merhem, süpozituvar, enema KOLON Lavman DIŞ KULAK YOLU Kulak damlası (solüsyon, süspansiyon)

Lokal uygulamalardan önce eller yıkanmalıdır. LOKAL YOLLARDAN İLAÇ UYGULAMA KONUSUNDA PRATİK BİLGİLER Lokal uygulamalardan önce eller yıkanmalıdır. Göze ilaç damlatılması için erişkinlerin yukarıya bakmaları istenerek alt göz kapağı aşağıya çekilip oluşan keseye damlatılmalıdır. Nazolakrimal kanaldan sistemik dolaşıma geçmesinin önlenmesi için (atropin gibi) bazen gözün iç köşesine bası yapılması tavsiye edilmektedir. Çocukların gözüne damlatmak için göz zorla açılmamalı. İlacın gözün iç köşesine damlatılması yeterlidir.

LOKAL YOLLARDAN İLAÇ UYGULAMA KONUSUNDA PRATİK BİLGİLER Kulak damlaları avuç içinde ısıtılarak kullanılmalıdır. Aksi taktirde çok ağrı yapabilmektedir. Kulak damlasının zara ulaşması için erişkinlerde kullanıldıktan sonra kulak kepçesi yukarı, çocuklarda dışa doğru çekilmelidir.

Burun damlası, temiz buruna sırt üstü pozisyonda baş iyice geri çekildikten sonra uygulanmalı ve birkaç dakika böyle kalınmalıdır.

Transdermal flaster hasarlı cilde, deri katlantılarının üzerine ve sıkı giysilerin altına uygulanmamalıdır.

Aerosollar iyice çalkalandıktan sonra, öksürükle balgamı çıkarılmış hava yoluna uygulanmalıdır.

Supozituvar ve vajinal ovuller buzdolabında saklanmalıdır Supozituvar ve vajinal ovuller buzdolabında saklanmalıdır. Mutlaka uygun pozisyonlarda ıslatılarak uygulanmalı ve bu pozisyonda birkaç dakika kalınmalıdır.