Amino Asitler ve Proteinler Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı Dr. Tevhide SEL

Proteinlerin yapısında etkili faktörler Hidrojen bağı, Elektrostatik (iyonik) etkileşim, Hidrofobik etkileşim Van der Waals etkileşimleri, Disülfid bağı,

1. Disulfid bağ 2. Elektrostatik etkileşim 3. Hidrojen bağ 4. Hidrofobik etkileşim

Primer yapı, sekonder, tersiyer ve kuarterner yapıyı belirler

Proteinlerin özellikleri İzoelektrik nokta Kolloidal özellikleri Protein denaturasyonu Proteinlerin hidrolizi Renk reaksiyonları UV ışığı absorpsiyonu

İzoelektrik nokta Net yükü sıfırdır Asit pH da +1 yüklüdür pH=pI Net yükü sıfırdır Asit pH da +1 yüklüdür Bazik pH da -1 yüklüdür

Kolloidal özellikleri Solüsyon （< 1 nm） kolloid （1 – 100 nm） Suspansiyon (> 100 nm) Proteinlerin partikül büyüklükleri 2~20 nm

Protein denaturasyonu Proteinin primer yapısı etkilenmeden polipeptid zincirin doğal şeklinin(3D) değişmesidir Fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikler değişir

Denaturasyon reversibl olabilir, denatüre edici ajan ortamdan uzaklaştırıldığında protein renatürasyonu İrreversibl denatürasyon (-S-S- köprüleri kopar)

Denatüre edici faktörler Kuvvetli asit ve bazlar-H ve tuz köprüleri yıkılır Metal iyonları-tuz köprüleri ve sülfidril gruplarını Üre- H ve hidrofobik bağlar kopar

Denatüre edici faktörler Aşırı ısı-H ve hidrofobik bağlar kopar Organik eritici ve deterjanlar-hidrofobik etkileşim Dondurup-çözmek

Denatürasyon sonucu protein biyolojik aktivite azalır veya kaybolur Yeni gruplar ortaya çıkar Çözünürlük azalır Proteolitik enzimler den daha kolay etkilenir

Proteinlerin hidrolizi Hidroliz nedir? Peptid bağların kopması ile daha küçük peptid ve a.a ayrılması Sindirim sırasında görülür Hücrelerde yeni protein sentezi ve doku onarımında

Renk reaksiyonları Proteinlerin özel renk reaksiyonlarından biri biüret reaksiyonudur.

UV ışığı absorpsiyonu Trp, Tyr ve Phe içeren proteinler 280 nm.

Ninhidrin reaksiyonu a.a ninhidrin ile reaksiyona girerek kendilerine özgü kiremit kırmızısı ile koyu mor rengi arasında değişen renkli kompleksler oluştururlar. Bundan faydalanılarak ampirik kalitatif tayinleri yapılabilir.

Karboksil grubun esterleşmesi Asidik şartlarda gerçekleşir. A.a.lerin karboksil grupları asit varlığında alkollerle ester oluşturabilirler. Bu esterler uçucudurlar. Bu özelliklerinden faydalanılarak gaz kromatografide (GC) ayrıştırılabilirler.

dekarboksilasyon A.a.lerden kuvveli bazik ortamlarda bir mol CO2 açığa çıkar. Örneğin Histidin dekarboksilasyonla Histamin’e dönüşür. Histamin alerjik reaksiyonlarda görev yapmakla birlikte hayvanlarda mide salgısını artırıcı bir hormon olarak da iş görür.

CO2 ile reaksiyonları Bu reaksiyon sonucu karbamino grupları oluşur. Bu olay hemoglobindeki amino grupları ile CO2 arasında da oluşmakta ve CO2 akciğerlere taşınmasında rol oynamaktadır.