OKULDAN ÇALIŞMA YAŞAMINA GEÇİŞ VE KARİYER PLANLAMA Prof. Dr. Verda CANBEY ÖZGÜLER Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü

Günümüzde kariyer konusu oldukça popüler ve önemlidir Günümüzde kariyer konusu oldukça popüler ve önemlidir. Kariyer hedefleri, kariyer danışmanlığı gibi kavramları sıkça duymakta ve kariyer kulüplerinin kariyer günleri gibi etkinliklerine rastlamakta ve özgeçmiş- CV hazırlamanın önemine ilişkin kavramları ve önerileri günlük yaşantımız içinde çeşitli medya kanallarından tutun da arkadaş sohbetlerine kadar çeşitli düzeylerde duymaktayız.

Kariyer; Sözlük anlamı itibarıyla, «çalışma yaşamında ilerleme sağlayıcı bir başarı elde edebilmek amacıyla bireyin izlediği yol, süreç veya çalıştığı alan» şeklinde tanımlanan kariyer sözcüğü kimi zaman meslek yerine de kullanılmaktadır. Birey açısından kariyer bir işe sahip olmanın ötesinde bir anlam taşımaktadır. Kariyer, daha çok para, sorumluluk, mesleki saygınlık elde etmeyi ifade etmektedir (Sav, 2008).

İnsanın çalışma hayatı boyunca herhangi bir iş alanından adım adım ve sürekli olarak ilerlemesi, deneyim ve yetenek kazanması anlamın a gelmektedir. Kariyer genel olarak bir ilerleme olarak ele alınmaktadır. Kariyerin başlangıç noktası çok önemlidir.

Hayat boyu öğreneceğimiz bilgi ve deneyimlerimizin bileşkesi olan kariyer birey açısından ulaşabildiği en uç noktadır. Bireyin yaşamı olarak da tanımlanan kariyer, kişinin kendisini sürekli geliştirdiği adımlar olmasının yanı sıra aynı zamanda saygınlığını da sağlamaktadır. Yapılan bir alan araştırmasının sonuçlarına göre kariyer kavramına mesleki saygınlık boyutuna verilen önemin 21-25 yaş grubuna nazaran 26-30 yaş grubunda daha ön planda olduğu ortaya konulmuştur (Sav, 2008).

Kariyerin, bireysel bir kavram olduğu kadar işe ilişkin bir kavram olarak örgütsel boyutu ve firmaların içinde yer aldığı ekonomiyi de düşünürsek makro ekonomik boyutu da bulunmaktadır. Bu yaklaşımdan hareketle iyi bir kariyer planlamasının da tün bu boyutları içerecek şekilde yapılandırılması gereklidir.

Kişinin yapmak istediği ve kendisine en uygun olan mesleği bulması için kendisine sorması gereken bazı sorular; En hoşuma giden meslek nedir? Arkadaşlarımla hangi konuları konuşmaktan hoşlanıyorum? Hobilerim neler? En çok hayran olduğum ve takdir ettiğim rol modeli kimdir? Neden? Hangi alanlardaki kitapları okumaktan hoşlanıyorum? Hangi yönlerimle ve başarılarımla hatırlanmak isterim? Üniversitede en çok sevdiğim dersler nelerdir? Hayallerim neler?

Kimi kaynaklara göre kariyer planı 3 yaşında başlamaktadır Kimi kaynaklara göre kariyer planı 3 yaşında başlamaktadır. Kariyer planlaması belli bir yaşa gelinceye kadar çocuğun velisi ve öğretmenleri tarafından belli bir yaştan sonra ise kişinin kendisi tarafından yönetilmesi gereken dinamik bir süreçtir (KARMER).

Kariyer Planlama Süreci; Kendini tanıma Meslekleri tanıma İş dünyasını tanıma Kendine uygun işi bulma Kariyerin zirvesine tırmanma

Kendini tanıma; İhtiyaçların rolü, kendini gözlemlemek, neler yapmayı sevdiğini bulmak….güçlü ve zayıf yönlerini net olarak belirlemek.

Meslekleri tanıma; Meslek mensuplarının yaptığı temel faaliyetler, çalışma ortamı, çalışma koşulları, çalışanlarda aranan nitelikler, mesleğe hazırlanma, ilk işe giriş; meslekte ilerleme, kazanç, iş bulma olanağı ve mesleğin geleceği, mesleğin gerektirdiği nitelikler.

İş dünyasını tanıma; Staj…..

Kendine uygun işi bulma; Sevdiğiniz mesleğe uygun işyerlerini belirleme, öncelik sırasına koyma ve başvuru... Başvuruda; Cinsiyet, eğitim, yapabileceğiniz işler, çalışmak istediğiniz bölüm, sertifikalarınız, önemli başarılarınız, ehliyetinizin sınıfı, sigara kullanımı, iletişim bilgileri, kısa özgeçmiş… İş görüşmesi; Kendini yeterince tanımak, hazırlıklı gelmek, olumlu bakabilmek, zamanında orada olmak, iyi bir ilk intiba bırakmak, sorulara düşünerek dikkatli cevap vermek…

Kariyerin zirvesine tırmanma; Başarılarınızı takip edin, her şeyin düzenli gitmesi için çalışın, saygı duyduğunuz ve hayranı olduğunuz insanların hayatlarını kendinize örnek alın, yeni seçeneklere ve fırsatlara açık olun, üretici olun ve harekete geçin, bilinçli şekilde çevre oluşturun (sosyal ağ önemli), sezgilerinize güvenin…..

Kariyerinizi Planlarken Dikkat Etmeniz Gerekenler Kısa dönemi maddi ihtiyaçlarla uzun dönemli hayat/kariyer hedeflerinizi birleştirmek. Tatmin edici ve prestijli kariyer için sabır ve iyi bir plan gereklidir. Kendini tanıma ve ne istediğini bilmek. Gerekli durumlarda yardım almak. Tüm iş arama kanallarını kullanmak. Hayatının sorumluluğunu üzerine almak. Değişimlere açık olmak

İş Dünyasının Beklentileri Özgüvenli, yeniliklere açık, vizyon sahibi olmak. Değişime kolay ayak uydurabilmek. İş hayatında prensipli olmak. Bildiği yabancı dil/diller, bilgisayar programları. Teknoloji kullanımı, Sosyal medya kullanımı. Davranışsal bozuklukları olmamak, takım çalışmasına uygunluk. Mesai kavramı, boş zamanlarını nasıl değerlendirdiği. Pratik zeka, entelektüel zeka, duygusal zeka………

Kariyer Planlaması Kariyer vizyonu; 5-10 yıl sonra nerede olmalıyım, nasıl bir meslek istiyorum Bu vizyona göre hedefleri belirleme; yabancı dil öğrenmek, okuma listesi hazırlamak, kişisel ve akademik gelişme programlarına katılmak, not ortalamasını yükseltmek….

Makro Ekonomik Durum Buraya kadar anlatılanlar bireysel ve örgütsel boyutlar ve emek arzı boyutu ancak konunun emek talebi boyutu da son derece önemli. Emek talebi emek arzından az ise bunun temel sonucu ???

Dinlediğiniz için teşekkür ederim….

Yararlanılan Kaynaklar Sav, D. (2008). Bireysel Kariyer Planlamada Etkili Olan Faktörler ve Üniversitelerin Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Ünv, Sos. Bil. Ens. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi): Isparta. KARMER (2011). Kariyer Planlama ve Geliştirme El Kitabı, Turgut Özal Üniversitesi Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi. http://www.yeniekonomi.com