Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programındaki Derslere İlişkin Görüşleri Arş. Gör. Dr. Serkan Keleşoğlu Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi

Problem Durumu Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler Nedir? Tarih Coğrafya Arkeoloji Hukuk Antropoloji Sosyoloji Ekonomi … amaçlarını demokratik toplumda yaşayan sorumlu vatandaşların yükümlülüklerinden türeten, içeriğini sosyal bilimlerin temel çerçevesinden alan ve yaşam boyu kullanılacak olan vatandaşlık becerilerinin uygulamasını yaptıran bir ders olarak tanımlanmaktadır (Tanrıöğen, 2005). Sosyal Bilgiler Nedir?

Sosyal Bilgiler Yaklaşımları Problem Durumu Yurttaşlık Bilgisi Aktarımı Sosyal Bilimler Olarak Yansıtıcı İncelemek Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler Yaklaşımları

Problem Durumu 1916 - Amerika Birleşik Devletleri (Göç, Sanayileşme, Irkçılık, Yurtaşlık Bilinci vb. sorunlar) 1960 - Yeni Sosyal Bilgiler Anlayışı 1988 – Sorun Temelli Sosyal Bilgiler Eğitimi (Engle & Ochoa) 2003 – Küresel Yurttaşlık İçin Sosyal Bilgiler Eğitimi (Parker, 2003) 2007 – Sosyal Adalet İçin Sosyal Bilgiler Eğitimi (Wade, 2007) Sosyal Bilgilerin Tarihçesi (Dünya’da)

Sosyal Bilgilerin Tarihçesi (Türkiye’de) Problem Durumu 1924-1926 İlkokul Programı 1936 İlkokul Programı 1948 İlkokul Programı 1968 İlkokul Programı 1990 Sosyal Bilgiler Programı 1998 Sosyal Bilgiler Programı 2005 Sosyal Bilgiler Programı 2017 Sosyal Bilgiler Programı Sosyal Bilgilerin Tarihçesi (Türkiye’de)

Sosyal Bilgilerin Tarihçesi (Türkiye’de) Sosyal Bilgiler Dersinin Tarihsel Süreçte Haftalık Ders Programlarındaki Durumu Ders Adı 1924 1936 1948 1968 1990 1998 2005 2017 Hayat Bilgisi 1-3. Sınıf 4 saat 1-3. Sınıf 5-6-7 saat 1-3. Sınıf 4 saat 5’er saat Yurt Bilgisi 4-5. Sınıf 2 saat 1-2 saat Coğrafya 2 Saat Tarih Sosyal Bilgiler 5-4 Saat 4-5-6-7 3’er saat VİHE 7-8. Sınıf 1’er saat 8. Sınıf 1 Saat (Seçmeli) TC İnkılap Tarihi 3 saat Sosyal Bilgilerin Tarihçesi (Türkiye’de)

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yetiştirilmesi Problem Durumu 1967-68 Gazi Muallim Mektebi 3 Yıllık Eğitim 1978-79 4 Yıllık Lisans Eğitimi Tarih-Coğrafya 1997-98 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği 2006-2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı 2017 YÖK Toplantıları Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yetiştirilmesi

2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Problem Durumu Yarıyıl Teorik Uygulama Toplam 1 20 2 22 19 21 3 4 23 5 17 6 7 13 8 12 10 142 28 170 Toplam % %83,5 %16,5 %100 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programları (1998-2006) Problem Durumu Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programları (1998-2006)

2007 Öğretmen Yetiştirme Programı Problem Durumu 2007 Öğretmen Yetiştirme Programı Meslek Bilgisi Dersleri Eğitim Bilimine Giriş Eğitim Psikolojisi Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Sınıf Yönetimi Ölçme ve Değerlendirme Özel Öğretim Yöntemleri I ve II Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi Program Geliştirme Özel Eğitim Okul Deneyimi Rehberlik Öğretmenlik Uygulaması 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Problem Durumu Sosyal Bilgiler Disiplinleri 2007 Öğretmen Yetiştirme Programı 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme Alanları Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgilerin Temelleri Topluma Hizmet Uygulamaları Sosyal Bilgiler Ders Kitabı İncelemeleri Sosyal Proje Geliştirme Sosyal Bilgiler Yazılı ve Sözlü Edebiyat İncelemeleri 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Problem Durumu Sosyal Bilgiler Disiplinleri 2007 Öğretmen Yetiştirme Programı 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme Alanları Tarih Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi I ve II Kültür ve Miras Eskiçağ Tarihi ve Uygarlığı İslam Öncesi Türk Tarihi ve Uygarlığı Ortaçağ Tarihi Osmanlı Tarihi ve Uygarlığı I ve II Yeni ve Yakınçağ Tarihi Çağdaş Dünya Tarihi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I ve II 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Problem Durumu Sosyal Bilgiler Disiplinleri 2007 Öğretmen Yetiştirme Programı 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme Alanları Coğrafya Genel Fiziki Coğrafya İnsanlar, Yerler ve Çevreler Küresel Bağlantılar Türkiye Fiziki Coğrafyası Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya Türkiye Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası Ülkeler Coğrafyası Siyasi Coğrafya Günümüz Dünya Sorunları 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Problem Durumu Sosyal Bilgiler Disiplinleri 2007 Öğretmen Yetiştirme Programı 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme Alanları Hukuk Siyaset Bilimine Giriş Etkin Vatandaşlık Vatandaşlık Bilgisi İnsan Hakları ve Demokrasi 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı Problem Durumu Sosyal Bilgiler Disiplinleri 2007 Öğretmen Yetiştirme Programı 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme Alanları Psikoloji Sosyal Psikoloji Birey ve Toplum İnsan İlişkileri ve İletişim Arkeoloji Kültür ve Miras Sosyoloji Bilim, Teknoloji ve Toplum Felsefe Ekonomi Üretim, Dağıtım ve Tüketim Antropoloji 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı

Problem Durumu YÖK 2007 Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programında Yer Alan Dersler ile MEB 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı Öğrenme Alanlarının karşılıklı eşleştiği görülmektedir. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler öğretmen yetiştirme programında yer alan derslerin gerekliliğine ilişkin görüşleri nelerdir?

Açıklayıcı karma yöntem araştırmalarında, nicel veriler toplanıp daha Problem Durumu Tarama Karma Yöntem Açıklayıcı Nicel Nitel Açıklayıcı karma yöntem araştırmalarında, nicel veriler toplanıp daha sonra nicel verileri açıklamak amacıyla nitel veriler toplanır (Creswell & Clark, 2011) Araştırmanın Modeli

(Kolay Ulaşılabilirlik) 80 Sosyal Bilgiler Öğretmeni Yöntem Nicel Çalışma Grubu (Kolay Ulaşılabilirlik) 80 Sosyal Bilgiler Öğretmeni Araç Anket Uzman Görüşü Veri Toplama Google Drive Veri Analizi Frekans Verilerin Toplanması, Veri Toplama Araçları ve Analizi

Yöntem 31 Farklı Üniversiteden Mezun 80 Sosyal Bilgiler Öğretmeni Çalışma Grubu (Kıdeme Göre Dağılım)

Bulgular Araştırmanın Birinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Meslek Bilgisi Dersleri Bulgular Meslek Bilgisi Dersleri Kesinlikle Gerekli Gerekli Kararsızım Gereksiz Kesinlikle Gereksiz Toplam f % Öğretmenlik Uygulaması 68 85 10 13 2 3 80 100 Sınıf Yönetimi 62 78 17 21 1 Okul Deneyimi 60 75 4 Öğretim İlke ve Yöntemleri 58 73 20 25 Özel Öğretim Yöntemleri I 57 71 18 23 5 Eğitim Psikolojisi 56 70 6 8 Rehberlik 53 66 22 28 Öğretim Teknolojileri ve Materyal 52 65 26 Özel Eğitim 50 63 Eğitim Bilimine Giriş 48 33 Ölçme ve Değerlendirme Özel Öğretim Yöntemleri II 47 59 35 Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yön. 39 49 16 Program Geliştirme 41 12 15 Araştırmanın Birinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Alt %25'lik Dilimde Yer Alan Dersler Bulgular Alt %25'lik Dilimde Yer Alan Dersler Kesinlikle Gerekli Gerekli Kararsızım Gereksiz Kesinlikle Gereksiz Toplam f % Arkeoloji 33 41 32 40 11 14 4 5 80 100 Temel Hukuk 44 55 21 26 Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi 39 49 13 16 1 Türkçe I 25 31 2 3 Topluma Hizmet Uygulamaları 36 45 6 Sosyal Bilgiler Sözlü ve Yazılı Edebiyat İnc. 37 46 23 29 10 8 Bilgisayar II 27 34 Program Geliştirme 12 15 Felsefe 20 Ekonomi 28 35 30 38 Türkçe II Sözlü Anlatım Sanat ve Estetik 7 9 Yabancı Dil I 17 22 Yabancı Dil II 19 Araştırmanın Birinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Bulgular Araştırmanın Birinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Problem Durumu Sosyal bilgiler öğretmenlerinin bazı dersleri daha az gerekli görmelerinin nedenleri nelerdir?

(Kolay Ulaşılabilirlik) 8 Sosyal Bilgiler Öğretmeni Yöntem Nitel Çalışma Grubu (Kolay Ulaşılabilirlik) 8 Sosyal Bilgiler Öğretmeni Araç Yarı yapılandırılmış görüşme Uzman görüşü Veri Toplama Skype - Telefon Veri Analizi Betimsel Analiz Verilerin Toplanması, Veri Toplama Araçları ve Analizi

Arkeoloji Dersine İlişkin Görüşler Alanla ilgili olduğu için almak gerekiyor ve kendi adıma ilgimi çektiği için alınması gerektiğini söyleyebilirim. Ama pek de katkısı olduğunu söyleyemem. Bu derslerin öğretim boyutunu da verebilirsek daha iyi olacak. Kültürel eserlere ilişkin farkındalık kazandırıyor. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Temel Hukuk Dersine İlişkin Görüşler Temel hukuk dersi yerine Vatandaşlık Bilgisi dersi yeterli olabilir aslında. İçeriği genişletilerek Hukuk dersi konularına da yer verilebilir. Onun dışındakiler ayrıntı kalıyor bizlere. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Okulda öğretilenlerle gerçekler pek uyuşmuyor o yüzden zaman kaybı. TESOY Dersine İlişkin Görüşler Okulda öğretilenlerle gerçekler pek uyuşmuyor o yüzden zaman kaybı. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Topluma Hizmet Uygulamaları Dersine İlişkin Görüşler Ders –mış gibi yapılıyor. Ders kapsamında gerçekten topluma hizmet yapıldığını düşünmüyorum. Hatta geçen bir üniversitede bu ders kapsamında bir derneğe bağış yapılması istenmiş. Derse sadece geçilecek bir ders olarak bakıyoruz. Mavi kapak topla geç! Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Bilgisayar II Dersine İlişkin Görüşler Öğretmen olarak bilgisayar nasıl kullanmamız gerektiğini öğretmek için önemli . Ama bayağı eksikler olabilmektedir. Bu ders içerisinde akıllı tahta kullanımı, sunum hazırlama, analiz programı kullanma gibi farklı uygulamalar yapılmalı. İlgili uygulamalar öğretmen açısından çok yetersiz kalıyor. Günümüz şartlarına uygun eğitim verilmeli. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Program Geliştirme Dersine İlişkin Görüşler Gereksiz, MEB akademisyenleri bile hesaba katmıyor, uzman grupsuz oluşturuyor programı, öğretmenlerin program geliştirmeleri söz konusu bile değil, Programlar geliştirilirken öğretmenlerin görüşleri önemsenmemektedir. Örneğin bu yılki değişimlerde bizlerden müdürlük zoruyla yazılı görüş alınmıştır. Görüşlerin ortak noktası T.C İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersinin süresinin yetersiz olduğu yönündeyken neredeyse ders kaldırılacaktır. Ayrıca program geliştirmeyi öğretmenler derinlikli olarak bilmese de olur. Ayrı bir uzmanlık alanı olmalı. Yüksek Lisans mesela. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Ekonomi Dersine İlişkin Görüşler Ekonominin sosyal yönü ele alınırsa tamam ama istatistik kısmı olmamalı. Biz sözelciler için sadece işkence… Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Türkçe-II Yazılı Anlatım Dersine İlişkin Görüşler Bu yaşa gelip bir de öğretmen olup hala doğru düzgün yazamayan insanlar var ne yazık ki. Halen ayrı yazılması gereken -de'yi yazamayanlar var. Giriş düzeyinde kalıyor, akademik yazım gibi bir ders gerekli! Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Sanat ve Estetik Dersine İlişkin Görüşler Derse giren öğretim elemanı ile de ilgili olabileceğini özellikle belirterek bu dersin bir faydasını görmediğimi söyleyebilirim. Alan uygulamasına dönük olması koşuluyla gerekli bir ders olduğunu düşünüyorum. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Yabancı Dil I ve II Dersine İlişkin Görüşler Verimli geçmiyor. Öğreticiler yetersiz. Lise düzeyinde eğitim verildiği için yabancı dil edinimine hiçbir katkı sağlamıyor maalesef Dil öğrenmek tabi çok elzem. Ancak bizim bölümde verilen temel İngilizce eğitiminin ilkokuldakinden farkı olmadığı için bir katkısı yok. Araştırmanın İkinci Problemine İlişkin Bulgular ve Yorum

Sonuç Sosyal Bilgiler öğretmenlerin çoğu, Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programlarında yer alan derslerin gerekli olduğunu düşünmektedir. Bazı derslerin daha az gereksiz olduğu düşünülmesinin nedenleri olarak; Öğretim üyelerinin, sunulan içeriğin yetersizliği, çağın ihtiyaçlarına uygun olmaması, alan derslerinin içerik odaklı olması ve eğitim ile ilişkisinin kurulamaması, öğretilenlerin yaşamda karşılığının bulunmaması…

Tartışma Araştırma sonucu, alan yazında yapılan çalışma sonuçları ile benzerlik göstermektedir. Ancak asıl sorun hem üniversitelerin, hem MEB’in hem de öğretmenlerin sosyal bilim olarak Sosyal bilgiler anlayışına sahip oldukları görülmektedir ve Kaymakçı ve Ata (2010)’nın Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öncelikle sosyal bilimler aktarımı yaklaşımı olarak sosyal bilgiler anlayışına sahip oldukları sonucu ile paralellik gösterdiği görülmektedir.

Öneriler Okullarda uygulanan Sosyal Bilgiler dersi öğretim programları anlayışının öğretmen yetiştirme programlarına da yansıtılması, Sosyal Bilgiler Öğretmen Yetiştirme Programlarındaki dersler için uygun standartlar belirlenmeli, standartların performans göstergeleri ile takip edilmesi önerilmektedir.

Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ederim…