PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ) PDÖ’nin uygulanmasına ilk olarak 1969 yılında Kanada McMaster Üniversitesi’nde tıp eğitiminde başlanmıştır. Bunun yanında ekonomi, hukuk ve psikoloji gibi alanlarda da başarılı çalışmalar yapılmıştır. 1

PDÖ’ye uygun çalışmalar, ilköğretim okullarında da yürütülmeye başlanmış ve bu yaklaşımın öğrencilerin öğrenmesinde etkili olduğu görülmüştür. PDÖ 1990’lardan sonra ise ortaöğretim ve daha üst düzey eğitim aşamalarında oldukça popüler hale gelmiştir. 2

PDÖ NEDİR? Araştırma etrafında organize edilen yaparak, yaşayarak öğrenmeyi, var olan karışıklığın çözümünü ve gerçek hayat problemlerini temel alır. 3

PDÖ, öğrencilerin yüz yüze gelerek küçük gruplar halinde çalıştıkları bir yaklaşımdır. Öğrenciler, bütün katılımcıların sorumluluk almasını sağlayarak bir çok bakış açısı sağladığından bir rahatlama içinde olurlar. 4

AMACI… PDÖ özellikle, problemi çözme ve anlama becerilerini geliştirmek ve insanların gelecekte karşılaşacakları durumlarla yüzleştirmek için çeşitli problemlerle, olası prensipleri tanıtmayı amaçlamaktadır. 5

Dewey’in PDÖ’de Üzerinde Durduğu 6 Önemli Özellik Öğrencilerin karşılaştıkları şüpheli bir durum olmalı Çözüm bulmak için problem düzenlenmeli Daha önce yapılan çalışmalar hakkında bilgi edinilmeli Elde edilen bilgiler hakkında bir hükme ulaşmak için alternatiflerden nedenler süreci ortaya çıkarılmalı Çözümün kavramsal ve deneysel öğeleri ortaya konulmalı Bilimsel ve mantıklı bilgiler arasındaki ilişki araştırmaya uygun olmalı 6

PDÖ, öğrencilere bilgiyi derinlemesine anlama, eleştirel ve yaratıcı düşünme becerileri, problem bulma ve problem çözme becerileri, argümantasyon becerilerini geliştirir. 7

Araştırma, bilgi toplama ve yansıtmayı gerektiren Değişen ve deneysel Probleme dayalı öğrenme yaşantılarının malzemesini oluşturan problemlerin özellikleri şu şekildedir: Karmaşık ve kompleks Araştırma, bilgi toplama ve yansıtmayı gerektiren Değişen ve deneysel Basit, tek bir çözümü olmayan, açık uçlu Üst düzey düşünme becerilerini geliştiren Yapılandırılmış nitelikte olan problemler. 8

Problem Senaryoları İşlenecek konu analiz edildikten sonra, amaca uygun problemler ve bunlara bağlı senaryolar geliştirilmelidir. Gerçek yaşam problemleri üzerinde durulmalıdır. Öğrenci seviyesine uygun olmalıdır. Senaryolar ilgi çekici olmalı ve süreç sonunda probleme çözüm üretmelidir. 9

PDÖ genellikle 5-8 öğrenciden oluşan gruplar ile bir eğitim yönlendiricisi tarafından uygulanmaktadır. Uygulamanın yapılacağı ortama göre grup sayıları değişebilir. PDÖ oturumlarında eğitim tümüyle öğrenci merkezlidir. Eğitim yönlendiricisi kolaylaştırıcı rolündedir. 10

Problem Türleri Problemler yapı olarak iki kısma ayrılır: 1) İyi yapılandırılmış (rutin) problemler 2) İyi yapılandırılmamış (Rutin olmayan) problemler 11

Problem Çözme Süreci Basamakları 1) Problemin farkına varma 2) Gerekli bilgilerin toplanması 3) Problemin temeline inme 4) Çözüm yollarının araştırılması ve bulunması 5) En uygun çözüm yolunun tespiti 6) Problemi çözme 12

1) Problemin nereden geldiğini araştırma 4- Durumu tekrar dile getirme Problemi tanımak için beş basamağın hayati rolü vardır (Fogler ve Leblanc:1995): 1) Problemin nereden geldiğini araştırma Problem Tanıma Teknikleri 2) Problemi inceleme 5) Problemin analizi 3)- Şu andaki durum istenen durum 4- Durumu tekrar dile getirme 13

PDÖ Grupları ve İşbirlikli Öğrenmenin Öğrencilere Kazandırdıkları Doğal tartışma ortamlarının oluşması, Başkalarının görüş ve önerilerine saygı duyma, Eleştirilere açık olabilme, Olayları kritik edebilme ve yorumlama Bilgi üretme becerisi Kendi çözüm yollarını sunma 14

Probleme Dayalı Öğrenmenin Öğrencilere Yararları Probleme dayalı öğrenme, öğrencilere, öğrenme deneyimi başlangıcında iyi yapılandırılmamış problemlerle öğrencileri karşılaştıran bir eğitim modelidir. Öğrenciler problem hakkında farklı bakış açılarına göre durumu değerlendirerek daha önceden çok az çözdükleri gerçek hayat problemlerini öğrenirler. 15

Uygulanan problem veya senaryonun kullanımı süresince motive eder, Öğrenciler aktif öğrenme derinliğine öğrenenler olarak yer alırlar, Öğrencilerde var olan bilgi ve becerilerin üzerine yenilerini oluşturmaya imkan tanır, Gruplar içinde tartışma ve diyaloglarla anlamayı kolaylaştırır, Öğrencilerin kendi değerlerini anlamaya imkan tanır, Program, öğrenme ürünleri, öğrenme etkinlikleri ve değerlendirme ile bağlantı kurarak daha iyi düzenlenebilir. 16

PDÖ’de Öğretmenin Rolü ve Öğretmene Yararları 1) Öğretmenler, öğrencilerin kendi başlarına öğrenmelerine yardımcı olan bir rol üstlenir. 2) Öğrencilerin bir problem çözme uzmanı gibi düşünmeleri konusunda cesaret verir. 3) Öğretmenler, probleme dayalı öğrenme ile ilgili dersleri veya üniteleri işlerken ve bu konuda öğrencilerine rehberlik ederken verilen etkinlikleri yaparak, etkili öğrenmenin oluşmasını sağlamalıdırlar. 17

4) Probleme dayalı öğrenme, öğrenciler kadar öğretmenlerin de kendilerini geliştirmelerine ve farklı bir bakış açısı kazanmalarına yardımcı olur. 5) Bu tür derslerde konuyu en iyi öğrenen kişinin öğretmen olduğu bilinir. 6) PDÖ, öğretmenlerin sınıflarında daha zevkli ve verimli ders işlemelerine imkan sağlar. 18

PDÖ’DE SIKLIKLA KULLANILAN ÖĞRETİM TEKNİĞİ NE OLABİLİR?

PROBLEME DAYALI ÖĞRENMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ PDÖ değerlendirme çalışmaları üç ana başlık altında toplanabilir: Öğrencilerin değerlendirilmesi Öğretmenin değerlendirilmesi Öğrenme sürecinin değerlendirilmesi 20

Öğrencilerin Değerlendirilmesi Öğrenciler Neler Bilmelidir? Öğrenme Hedefleri Bilişsel Kazanımlar Beceri, Tutum ve Değerler Derse başlanmadan önce öğrenme hedefleri belirlenmelidir. 21

Öğrencilerin Değerlendirilmesi Öğrenciler Neler Yapabilmelidir? Etkili problem çözme Kendi kendine öğrenme Kritik düşünme Grupla çalışabilme Başkalarının düşüncesine saygı duyma Bilgiye değer verme Öğrencilere kazandırılmak istenen beceri,tutum ve değerler belirlenmelidir. 22

Öğrencilerin Değerlendirilmesi Öğrencilerin İstenilen Hedeflere Ulaşıp Ulaşmadığını Hangi Bulgular Göstermelidir? Bir PDÖ yürütücüsü aşağıdaki sorulara cevap bulduğu taktirde başarılı bir ölçme değerlendirme çalışması ortaya çıkarabilir: Problem çözümünü tamamlayan öğrenciler,hangi öğrenme ürünlerini ortaya koymuş olacaklardır? Bu ürünler kişisel mi yoksa grup bütünü mü olacaktır? Ve nasıl notlandırılacaktır? Bir öğretmen, kişisel başarıyı değerlendirerek grup öğrenmesini nasıl ilerletecektir? Sınavlarda probleme dayalı bir senaryo nasıl kullanılabilir? Grup olma ve iletişim becerileri değerlendirilmeli midir? Eğer değerlendirilecekse nasıl yapılmalıdır? 23

Öğrencilerin Değerlendirilmesi PDÖ’de öğrenci değerlendirmesi üç şekilde yapılabilir: Yazılı sınavlar Kendini ve arkadaşını değerlendirme Öğretmenin öğrenciyi süreç boyunca takibi 24

Öğrenme Sürecinin Değerlendirilmesi Dersin değerlendirilmesi için öğretmen aşağıdaki sorularda geçen durumları takip ederek bir takım kararlar verebilir: Problemler hedefteki öğrenci öğrenmelerine odaklandı mı? Hangi problemler iyi işledi, hangileri işlemedi? Problemler öğrenci düzeyine uygun muydu? Öğrenciler ders içeriği hakkında derin bir anlama seviyesine ulaştılar mı? Ders yeterinde öğrenci merkezlimiydi? Bir sonraki çalışmada farklı olarak neler yapılabilir? Grupların işleyişi iyimiydi? Eğer değilse hangi iyileştirmeler yapılabilir? 25

SENARYO ÖRNEKLERİ 26

SENARYO 1 Ankara’da özel halk otobüslerinin yöneticisiniz. Otobüse binen yolculardan çok sayıda şikayet almaktasınız. Bu şikayetler en fazla ayakta yolculuk yapan müşterilerden gelmektedir. En fazla dile getirilen şikayetler otobüsün durma ve kalkmaları esnasında yolcuların dengelerini kaybetmeleridir. Diğer bir şikayet ise otobüs virajlara girdiğinde, oturan ve ayaktaki yolcuların sağa-sola, ileri- geriye doğru eğilmeleridir. Belediye görevlileri bu problemleri çözmek için size 2 hafta süre vermiştir.   a)     Ayaktaki yolcuların durma ve kalkmalarda dengelerini kaybetmelerinin nedenleri nelerdir? b)     Virajlara girildiğinde hangi nedenler yolcuların farklı yönlere doğru eğilmelerine sebep olmaktadır? c)     Bu problemleri çözmek için neler yapılması en uygun olacaktır? d)     Bir otobüs yolculuğunda yaşanabilecek benzer problemleri belirleyiniz. e)     Bu çözümleri matematiksel problemler vererek gösteriniz. 27

SENARYO 2 2070 yılında Türkiye Uzay Araştırmaları Merkezi’nde (TUAM) görevlisiniz. Türkiye’nin Ay ve Mars üzerindeki yerleşim yerlerinde yaşanan hızlı nüfus artışı nedeni ile buralardaki otoyollara trafik işaretleri yerleştirmek gerekmektedir. Kurum başkanınız bir ekibin başına sizi getirerek bu görevi ekibinize verdi. Bu görevde en büyük problem, yeni trafik kurallarını koymaktır. Çünkü yerçekimi Ay ve Mars'ta, dünyada olduğundan çok farklıdır. Bu nedenle şehir içinde ve şehirler arası yollarda hız limitini belirlemek için yoğun çaba harcamanız gerekmektedir. Ayrıca, fren sistemleri (sürtünme) de dikkate alınacaktır. Bunların yanında fiziksel birçok farklılık, sizin bu görevdeki zorluklarınız olacaktır. a) Bu görevde sizi bekleyen problemleri belirleyiniz. b) Dünya ile kıyaslandığında Ay ve Mars’ta hangi fiziksel özellikler trafik kurallarını değiştirmek için göz önüne alınır. c) Ay ve Mars'ta bir cismin hareketi, Dünyadaki cisimlerden nasıl farklılıklar gösterir? d) Problemi çözmede size yardımcı olacak fiziksel kavramlar ve formülleri nelerdir? e) Yukarıdaki problemi çözmek için kimlerle görüşmek gerekir?. f) Bu problemin çözümü için en iyi yolları belirleyiniz. g) Konu ile ilgili örnekler çözerek, farklı gezegenlerin bu özelliklerini karşılaştırınız. 28

SENARYO 3 a) Köprü yapımında hangi özellikler dikkate alınmalıdır? Yaşadığınız Köprüsüz kasabasındaki 25 metre genişliğindeki Köprükıran Irmağı üzerine bir köprü inşa edilecektir. Irmak, yer seviyesinden 5 metre aşağıda akmaktadır. Suyun debisi fazla olduğundan daha önceki köprü yapım çalışmaları verimli olmamış ve kasabada yaşayanlar karşıya geçmek için sallardan yararlanmaktadırlar. Bu da insan ve eşya kaybına sebep olmaktadır. Bu köprü yapımında görev almak istiyorsunuz ve projesini çizme görevini üstleniyorsunuz. Bu konuda Köy Hizmetleri size yeterli malzeme desteğinde bulunacaktır. Köy Hizmetleri Müdürü sizden projenize uygun modelleri yapmanızı ve bu görüşlerinizi savunarak komisyondaki üyeleri ikna etmenizi istemektedir. a)     Köprü yapımında hangi özellikler dikkate alınmalıdır? b)     Köprüleri inşa etmeden ne tür hesaplamalar yapmanız gerekir? c)     Köprüde kaç tane ayak olması en sağlam yapının oluşmasına sebep olur? d)     Köprüyü hangi türde (asma köprü, ahşap köprü, beton köprü gibi) yapmak en sağlam yapıyı oluşturur? e)     Yapılarla ilgili örnekler çözerek, probleminizde ne tür formüller kullanacağınızı belirleyiniz. f)       Bu problemdeki en iyi iki tasarıyı modelleştirerek sununuz. 29

SENARYO 4 Siz bir genetik uzmanısınız. Ayşe ve Ahmet adında iki yeni hastanız var. Ayşe ve Ahmet evlenecekler ve evlenmeden önce sizinle görüşmeye geliyorlar.Sizden arkadaşlarından duydukları “hastalıkla” ilgili bilgi almak istiyorlar.Ailelerinde de bu hastalığın olduğunu,sözünü ettikleri hastalığın vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabildiğini belirtiyorlar.Ayşe ve Ahmet bu hastalığın kendilerinde de olabileceğini düşünüyorlar ve bunun ileride çocuklarına geçme olasılığının olup olmadığını;hastalık kendilerinde olmasa da hastalığın çocuklarında görülüp görülmeyeceğini merak ediyorlar. Eldeki verilere ek olarak hangi bilgileri öğrenmek isterdiniz? Bu bilgiler size nasıl yardımcı olur? Bundan sonra ne yapmayı düşünüyorsunuz? 30