İNHALERLER ve İNHALER KULLANIM TEKNİKLERİ İntern Dr. Sezai YURDAKUL

Bronkodilatörlerin inhalasyon yoluyla kullanımı yaygın kabul görmektedir. Ancak inhalasyon için hangi cihazın seçileceği; hastaya, hastalığın ağırlığına ve verilecek ilacın dozuna göre değişmektedir.

Yapılan araştırmalar, nebülizatörlerin gerek hastalar gerek hekimler, hemşireler ve uygulayıcı personel tarafından yeterince doğru kullanılmamakta olduğunu göstermiştir. İlaçların doğru bir şekilde verilebilmesi için gerek hasta gerek uygulayıcı personel eğitilmelidir.

Akut astım atağında yüksek doz bronkodilatör ilaçlar nebülizatörlerle verildiği için, kullanacak kişinin eğitimi çok önemlidir. Ataklar dışında nebülizatörler daha az sıklıkta kullanılır, bu vakalarda daha çok ölçülü doz inhalerler (ÖDİ) ve kuru toz inhalerler (KTİ) kullanılmaktadır.

İnhalerler (MDI=Ölçülü doz inhaleri)

İnhalerler (MDI=Ölçülü doz inhaleri) Bu cihazların ortak yönü tek basma veya çekme ile hep aynı miktarda ilacı fışkırtmalarıdır. Etkili olmaları için çok iyi bir hasta kooperasyonu gerekmektedir İlacın hava yollarına çarpmasını önleyecek ve periferik solunum yollarında yoğunlaşmasını sağlayacak aerosol bulutçukları oluşturamaz

Hasta tüpün ağzını dudakları arasına alır ve nefes almaya başladıktan hemen sonra basarak ilacı serbestleştirir. İlacı sıktığı sırada inspiryuma devam etmelidir Yavaş ve derin nefes aldıktan sonra soluğunu 10 saniye tutmalıdır. Sonra yine yavaş olarak nefesini vermelidir

Yanlış kullanımın önüne geçebilmek için hasta ile ilaç arasında bir hazne(spacer) kullanılabilir

İlaç haznenin içine sıkıldıktan sonra 3-5 saniye havada asılı kalır Bu süre içerisinde hastanın hazneden yavaş ve derin bir inspirasyon yapması ve 10 saniye kadar nefesini tutması gerekir Hazne kullanımı tedavi etkinliğini artırdığı gibi, ilaçların ağız ve orofarenks mukozasına yapışmasını azaltarak, inhale steroidlerde görülen yan etkileri de (öksürük ve oral kandidiyazis) önler.

Her seferde hazne içerisine birden fazla doz ilaç sıkılmaması gerekir. Erişkinlerde hazne ağızlıkla, çocuklarda ise maskeyle kullanılır Hazneler haftada bir yıkanarak havada kurutulmalıdır Yıkama sonrasında ilk kullanılacağı zaman içine birkaç puf sprey sıkılmalıdır Diğer formlara göre en ucuz tedavi biçimidir.

Kuru Toz İnhalerler

Diskusların ağız yolu ile akciğerlere çekilmesi daha kolaydır Hasta hızlı ve derin bir inspirasyonla toz ilacı içerisine çeker Daha düşük solunum hızlarında da akciğerlere nüfuz edebilmeleri mümkün olmaktadır. Genelde 60 dozluk preparatlar şeklinde satılmaktadır Diskus üzerindeki sayaç, içinde kaç doz ilaç kaldığını göstermektedir.

İnhalerlerin 6-7 yaşından önce kullanılması zordur Bu çocukların inhalerleri içine çekebilmeleri için hacim oluşturucu aparatlar kullanılması gerekir Bu aparatlar Able-Spacer, Volumatic, Aerochamber gibi piyasa isimleri Hepsinde ortak prensip inhalerin içindeki ilacı kapalı bir boşluğa sıkıp çocuğu oradan solutmaktır.

Aerolizer

Aerolizer 1. Kapak çekilip çıkartılır. 2. İnhalerin tabanı sıkıca tutulup ağızlık ok yönünde döndürülerek açılır. 3. Blister ambalajından çıkartılan kapsül inhalerin içindeki kapsül şeklindeki boşluğa yerleştirilir. 4. Ağızlık kapalı duruma gelinceye kadar aksi yöne döndürülür. 5. İnhaler dik tutularak, her iki yandaki mavi düğmelere sadece bir kez tam olarak basılır ve bırakılır. 6. Nefes olabildiğince dışarı verilir. 7. İnhaler ağıza alınır. Baş hafifçe geriye doğru eğilir. Hızla ve derin nefes alınır. Bu işlem 2 kez daha uygulanabilir.

Turbuhaler

1. Üzerindeki kapak çıkarılır 1.Üzerindeki kapak çıkarılır. Ağız kısmı yukarı gelecek şekilde tutulur. 2. Alttaki kısmı kendi ekseni üzerinde ileri ve geri döndürülerek “çıt” sesi duyulur. 3. Yeterli nefes verdikten sonra aletin ağız kısmı dudaklar arasına alınır ve olabildiğince derin ve hızlı bir şekilde nefes alınır.Bu işlem alttaki kısım oynanmadan 2 kez daha uygulanabilir. 4. İkinci inhalasyon için 60 sn. beklenir. 5. Tozun nemlenmesinden kaçınmak için aletin içine nefes verilmemelidir. Kortikosteroid içeren aerolizer kullandıktan sonra (Miflonide) mutlaka su ile ağız çalkalanmalı ve gargara yapılmalıdır.

Nebülizatörler

Nebülizatörler Nebülizatörle tedavinin amacı, 5-10 dakika gibi kısa bir sürede solunabilir partiküller içeren aerosol şeklindeki ilacın tedavi edici dozunun solunum yollarına dağılmasını sağlamaktır Sıvı bir ilacı buhara veya bir süspansiyonu çok küçük damlacıklara dönüştürebilir ve ilaç, bronşiyollere hatta alveollere dek ulaştırılabilir

Ağır ataklarda kısa etkili bronkodilatörler yaşam kurtarabilir Kortikosteroidlerin etkisinin ortaya çıkması birkaç saat alacağından Yüksek doz bronkodilatör verilmesini sağlayan en iyi yöntem ise nebülizasyondur Akut ataklar veya nebülizatör kullanma endikasyonları konusunda, ülkemizde henüz kesin sınırlarla belirlenen ulusal bir ortak görüş yoktur Akut ataklar dışında kronik ağır astımlı hastalarda, yüksek doz inhaler ilaç kullanmalarına rağmen semptomlarda yeterli iyileşme görülmüyorsa, nebülizatör ile tedavi uygulanabilir.

Hastalığın ağırlığı Hastanın inhalerleri doğru kullanamaması Fazla miktarda ilacın akciğerlere ulaştırılabilmesi Hasta ve yakınları için kullanım kolaylığı endikasyonlarıdır

Nebülizatörler tanı ve tedavi amacıyla kullanılmaktadır Tanı amacıyla: Akciğer fizyolojisi Ventilasyon Mukosiliyer klirens Epiteliyal permeabilite Hava yolu reaktivitesi Hava yolu reverzibilitesi Öksürük şiddeti ölçümü Akciğerden materyal elde etme Balgam indüksiyonu

Tedavi amacıyla: · Hava yolu obstrüksiyonu (bronkodilatörler, steroidler) · Enfeksiyon (antibiyotikler) · Anormal sekresyonlar (salin, rhDNaz, asetilsistein) · Öksürük (lokal anestezikler) · Nefes darlığı (opiyatlar) durumlarında kullanılmaktadır

Nebülizatör tedavisi hangi durumlarda inhalerlere tercih edilir? Yüksek dozlarda ilaç gerektiğinde, Astım ve KOAH atağında olduğu gibi koordine solunumun güç olduğu durumlarda, Kronik akciğer hastalıklarında inhaler preparatların yeterince etkin olmadığı, ilacın akciğer periferine yoğun bir şekilde dağılımının gerektiği durumlarda, örneğin pneusistis carinii pnömonisi (PCP) profilaksisi için pentamidin kullanımında, Bebeklerde, inhaler, ara odacık ve maskelerin işe yaramadığı durumlarda, İnhaler ile kullanıma uygun olmayan antibiyotik, lignokain gibi bazı ilaçların verilmesi gerektiğinde nebülizatör tedavisi tercih edilmelidir

Nasıl kullanılır ? Nebülü açın ve ağızlık ya da yüz maskesinin altındaki ilaç haznesine boşaltın. Cihazı çalıştırın. Ağızlığı dudaklarınızın alarak (veya maskeyi yüzünüze kapatarak) yavaş ve derin bir şekilde soluk alıp vermeye başlayın. Aldığınız her nefesi 1-2 saniye kadar tutun. Haznedeki ilaç tamamen bitinceye kadar (10- 15 dakika) bu işleme devam edin.

NEBULİZATÖRÜ HER KULLANIMDAN SONRA TEMİZLEMEK GEREKLİDİR: 1. Maske (veya ağızlık), ilaç haznesi ve bağlantı hortumunu birbirinden ayrılır 2. Parçaları ılık su ile yıkanır. 3. Parçaları kuruladıktan sonra tekrar birleştirerek, iç yüzeylerin de kurumasını sağlamak için nebülizatörü birkaç dakika çalıştırılır 4. Cihazı bir sonraki kullanıma kadar kutusunda muhafaza edilir.