1608 Sayılı 1 Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanunu

8 Şubat 2008 tarih ve 26781 sayılı Resmi gazetede yayınlanan 5728 sayılı “Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile neredeyse uygulama olanağı kalmayan 1608 sayılı yasada değişiklikler yapılarak yeniden uygulanabilir hale getirilmiştir.

Yasanın Yeni Metni 1608 Sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanunu’nun yeni metni şöyledir. “MADDE 1- Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir. Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir. Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır.” “MADDE 2- Belediyelerin karar organları veya ilgili komisyonlar tarafından mevzuata uygun olarak belirlenen yolcu nakil araçlarına ilişkin ücret tarifelerine uymayan kişi, belediye encümeni tarafından ikiyüzelli Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezasıyla cezalandırılır.” 1608 sayılı yasanın 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, ek 1 ve ek 2 nci maddeleri 5728 sayılı yasanın 578.maddesinin (g) bendi ile YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIŞTIR.

1608 Sayılı Yasanın 1.Maddesinin Uygulanması a-Ceza verilecek durumlar b-Ceza verecek makam ve yaptırım türleri

CEZA VERİLECEK DURUMLAR Belediye meclisi ve encümeninin mevzuata dayalı verdikleri kararlara aykırı hareket edenlere Belediye Kanun, yönetmelikleri ve talimatnamelerinin men veya emrettiği veya fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara

Belediye meclisi ve encümeninin mevzuata dayalı verdikleri kararlara aykırı hareket edenler -5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 13.maddesine göre “Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs, belediyenin, kanunlara dayanan kararlarına ve duyurularına uymakla…yükümlüdür.” 15.maddenin(b)fıkrasına göre “......yönetmelik çıkarmak, belediye yasakları koymak ve uygulamak…” belediyenin yetki ve imtiyazları arasında yer almaktadır.” 34/e maddesine göre encümenin kanunlarda öngörülen cezaları vermek görevi ve yetkisi bulunmaktadır. -Kişilere ceza verilebilmesi için öncelikle Belediye meclisi veya encümenin aldığı kararların uygun araçlarla halka duyurulmuş olması gerekir. -Belediye Meclisi ve encümeni belediye yasak ve emirlerini belirlerken kabahatler Kanunu’nun da zaten kabahat olarak belirlenmiş bulunan fiillere yer veremez. Ayrıca kabahatler kanunu 32.maddesinde yer alan idari para cezası miktarını belediye meclis kararıyla değiştiremez.

Örnek uygulamalar;3194 sayılı İmar Kanununun 21. maddesinin 4 Örnek uygulamalar;3194 sayılı İmar Kanununun 21. maddesinin 4. fıkrasında; belediyelerin veya valiliklerin mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel görünüm elde etmek amacıyla dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tayin etmeye yetkili oldukları belirtilerek, bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce yapılmış yapıların da bu hükme tabi olduğu hükme bağlanmıştır. Ancak İmar Kanununda bu hükme uymayanlara bir ceza öngörülmemiştir. İmar Kanununun 21. maddesi uyarınca dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tespit eden bir belediye meclis kararı alarak uymayanlara kabahatler kanunu 32.maddesine göre para cezası verilebilir. “Belediyelerin, belediye sınırı içinde bulunan içme sularının sağlık koşullarına uygun olarak korunmasını sağlamak ve bunun halka dağıtımını denetlemek görev ve yetkisi bulunmaktadır. Buna ilişkin emir ve yasaklamaları içeren çeşitli düzenlemeleri yapma yetkisi de belediyelerindir. “(Danıştay 8. D 11.10.1990 T. E. 1990/1375 K. 1990/1090)

Belediye Kanun, yönetmelikleri ve talimatnamelerinin men veya emrettiği veya fiilleri işleyenlere veya yapmayanlar Belediyeyi ilgilendiren bir çok mevzuatta yasaklayıcı hükümler vardır.Bunlara uymayanlara başka bir kanunda verilecek ceza belirtilmemiş ise 1608 sayılı yasa uygulanabilir. Bazı kanunda açıkça 1608 sayılı yasanın uygulanacağı belirtilmiş olabilir.

Örnek olarak, 1593 Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 283.maddesi 5728 sayılı yasanın 49.maddesi ile değiştirilmiş olup yeni şekli şöyledir;”  “MADDE 283- Bu Kanunda yazılı belediye vazifelerine taallûk edip 266 ncı maddede gösterilen sıhhi zabıta nizamnamesinde mezkur memnuiyetlere muhalif hareket edenlerle mecburiyetlere riayet etmeyenler, 15/5/1930 tarihli ve 1608 sayılı Kanunla değişik 16/4/1924 tarihli ve 486 sayılı Kanun mucibince cezalandırılır.”  MADDE 266 - Her şehir ve kasaba belediyesi bu kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren bir sene zarfında o şehir veya kasabanın ihtiyaçlarına göre bu kanunun gösterdiği sıhhi hususlara ait bu zabıta talimatnamesi tertip eder. Bu nizamname, meskenlerin ihtiva etmeleri lâzımgelen asgarı müştemilatı, umumi ve müşterek ikametgâhlardaki ikamet şeraitini, gıda maddeleri satılan veya sair temizliğe mütaallik işlerle iştigal edilen mahallerin han, otel, misafirhane, eğlence mahalleriyle bütün umumi yerlerin sıhhi şartlarını ve umumiyetle şehrin sıhhat ve temizliğine taallük eden hususlara ait riayetleri lazımgelen kaideleri ihtiva eder. Buna göre belediyenin sihhi hususlara ilişkin zabıta talimatnamesine uymayanlara 1608 sayalı yasanın 1.maddesine göre belediye encümeni tarafından kabahatler kanunun 32.maddesine göre idari para cezası verilir ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Encümen kararında aykırılığın giderilmesi için kişilere süre verebilir. Bu sürenin sonunda ilgili kişi aykırılığı gidermez ise belediye kendisi yapar ve masraflarını %20 fazlası ile ilgi kişilerden tahsil eder.

Ceza verecek makam ve yaptırım türleri Belediye Zabıta Yönetmeliğinin 10 (a).maddesine göre; 3) Belediye karar organları tarafından alınmış kararları, emir ve yasakları uygulamak ve sonuçlarını izlemek, 7) Belediye cezaları ile ilgili olarak kanunlar uyarınca belediye meclisi ve encümeninin koymuş olduğu yasaklara aykırı hareket edenler hakkında gerekli işlemleri yapmak ,zabıtanın görevidir.

Belediye zabıtası aykırılıkları tespit etmesi halinde kabahatler kanunun 25.maddesindeki bilgileri taşıyan bir tutanak düzenleyerek Belediye Encümenine sunacaklardır.1608 sayılı yasaya göre idari para cezasını ve faaliyetten men kararını Belediye Encümeni verecektir. Kabahatler kanunun 32.maddesinde sadece para cezası öngörülmüş iken 1608 sayılıda ayrıca yasaklanan faaliyetin menine karar verme yetkisi de verilmiştir.

Örnek uygulama: Bir işyeri işyeri açma ve çalışma ruhsatı almadan faaliyet gösterdiği tespit edilmiştir.Belediye encümeni ilgili yönetmeliğin 6. maddesindeki; “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz” hükmüne aykırı davranan kişilere 1608 sayılı yasanın 1.maddesine göre idari para cezası ve ruhsatsız işyeri çalıştırma faaliyetinin menine karar vermiştir. Belediye encümenin bu kararı nasıl uygulanacaktır. Eski kanuni düzenlemede yer alan tartışmalar ışığında bu kararın işyerinin kapatılması şeklinde uygulanması gerekmektedir. 1608 sayılı yasa kapsamına giren eylemlerin çok çeşitli olması nedeniyle yasaklanan faaliyete nasıl engel olunabilecekse o şeklide engel olunur.

1608 SAYILI YASAYA GÖRE VERİLEN CEZAYA İTİRAZ Belediye encümen kararıyla verilen idari para cezasına ve faaliyetten men kararına ilgililer 15 gün içinde Sulh Hukuk Mahkemesine 9İtiraz edebilirler. Başvurunun usulden kabulü halinde mahkeme dilekçenin bir örneğini ilgili kamu kurum ve kuruluşuna tebliğ eder.İlgili kamu kurum ve kuruluşu en geç 15 gün içinde mahkemeye cevap verir.Başvuru konusu idari yaptırım kararına ilişkin işlem dosyasının bir örneği,cevap dilekçesiyle birlikte mahkemeye verilir.Cevap dilekçesi dava açan kişi sayısından bir fazla nüsha olarak verilir.Mahkeme resen veya talep üzerine duruşma yapabilir.Tanıklık,bilirkişi incelemesi ve keşfe ilişkin hususlarda Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.

ZAMANAŞIMI Kabahatler kanununda, soruşturma zamanaşımı (m.20) ve yerine getirme (tahsil)zamanaşımı (m.21)olmak üzere iki türlü zamanaşımı kabul edilmiştir. Kabahat işlendikten sonra, kanunda yazılı belirli bir süre içinde soruşturma yapılıp, kabahatten dolayı kişi hakkında idari para cezası verilmez ise soruşturma zamanaşımı, kabahatten dolayı verilen ceza kanunda yazılı belirli bir süre içinde uygulanmaz ise yerine getirme (tahsil) zamanaşımı söz konusu olur.

ZAMANAŞIMI Soruşturma Zamanaşımı Tahsil zamanaşımı