PSİKOLOJİK DANIŞMA Yrd. Doç. Dr. Sinem TARHAN Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma ABD

Terapötik beceriler Yapılama Yakından ilgilenme Konuşmaya açık davet Asgari düzeyde teşvik Duyguların yansıtılması içeriğin yansıtılması Kişiselleştirme Özetleme Bağlama Sessizlik

Yapılama Psikolojik danışmanın ilk oturumunda kullanılması gereken bir beceridir. Danışmaya ilk gelen ve süreç hakkında hiçbir şey bilmeyen danışana bilgi vermek amacı ile kullanılır. Örn. Her hafta aynı gün ve saatte birlikte olacağız. Oturumlarımız … dak. sürecek. Konuştuklarımız aramızda kalacak

Yakından ilgilenme Danışana insan olarak saygı duyulduğunu ve söylediklerine önem verildiğini iletmektir. Danışma ortamının güvenli bir yer olduğunu hissettirmek ve danışanın kendine olan güvenini artırmak için kullanılır. Olumlu yakından ilgilenme davranışları; Danışmanın rahat ve doğal olması Göz iletişi kurabilmesi Danışanın söylediklerinden yola çıkarak tepki verebilmesi

Konuşmaya açık davet Danışanın kendisini daha iyi ve rahat anlatabilmesi için açık uçlu sorular (???) sorulmasıdır. Açık uçlu sorular danışanın kaygıları, duyguları, düşünceleri çevresinde odaklanır ve sorunlarının açığa kavuşmasını sağlar. Danışman kendi merakını gidermek için soru sormamalıdır

Konuşmaya açık davet Görüşmenin başlamasına yardımcı olur Danışanın belli bir noktaya odaklanmasını sağlar Danışanın dikkatini duyguları ve düşünceleri üzerine yoğunlaştırır Danışanın sözcüklerinin daha iyi anlaşılmasını, belirli davranış örneklerinin ortaya çıkmasını sağlar.

Konuşmaya açık davet Örn. Bugün nelerden söz etmek istersin? Geçen haftadan bu yana neler oldu? Anladığımı sanmıyorum, açıklama getirir misin? Olay olduğunda neler hissettin? Garip demekle neyi kast ediyorsun? Şu an neler düşünüyorsun?

Asgari düzeyde teşvik Danışmanın en az konuşması ve danışanı konuşmaya sevk etmesidir. Tek kelimelik sorular (nasıl), pekiştireçler (sonra) bazı anahtar sözcüklerin tekrarı, “hım,hım”lar ve baş sallamalar danışana dinlendiği mesajını verir. Tekrarlarda uygun sözcüğün seçilmesi çok önemlidir. Örn. Danışan: insanlardan bıktım Danışman: bıktın Danışman: insanlardan

Duyguların yansıtılması Danışanın duygularını belirginleştirmeye, danışmanın duyguları doğru anlayıp anlamadığını denetlemeye yarar. Örn. Danışan: ne yapmam gerektiği bilsem rahatlayacağım. Onunla ilişkimi devam mı ettirsem yoksa ayrılsam mı. Danışman: ne yapman gerektiği konusunda kararsızsın, çelişkili duygular yaşıyorsun

İçeriğin yansıtılması Danışanın düşüncelerinin danışmanca doğru anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etmeye ve düşünceleri belirginleştirmeye yarar. Örn. Danışan: kasabada oturmak… burada hiçbir şey yapılmıyor. Danışman: özgür değilsin.

KİŞİSELLEŞTİRME Danışanla sağlıklı bir empati kurabilmek için gereklidir. Carkhuff’a göre “Yardım etmede etkili olabilmek için danışanın söylediklerinin ötesine ulaşmalıyız. Gerçek anlamda danışanın anlattıklarına eklemeler yapmalıyız” Problemin ve amacın kişiselleştirilmesi olarak ikiye ayrılır. Örn. Annenle baban artık iyi geçindikleri için çok mutlusun. Anında cevap veremediğin için çok öfkelisin.

Özetleme Duyguların ve içeriğin yansıtılmasının bir arada kullanılmasıdır. Ancak daha uzun zaman dilimine yayılmıştır. Özetlemede danışanın konuştukları tümünün ya da bir kısmının özetlenmesidir. Danışma oturumlarının başında ve sonunda özetleme gereklidir

Özetleme Danışanın davranışsal amacına yönelik çalışıp, çalışmadığını anlamak Danışanı iyi gözlemek ve önceki oturumlarda neler söylediğini aklında tutabilmek, Danışanın kendine ilişkin gerçek duygularının farkında olmasını sağlamak, Danışana özetleme yaptırılarak sorumluluk almasını sağlamak, Sonlandırma oturumuna hazırlanmak, Nasıl bir gelişme görüldüğü ya da nerede tıkanıldığını anlamak için yapılır.

Özetleme Örn. Danışman: bu oturumda neler oldu? Danışman: bana öyle geliyor ki başka konuya geçiyoruz, öyleyse şimdiye kadar olanları bir özetler misin? Danışman: anlattıkların çok uzun oldu, şöyle bir toparlayalım. Özetleme sadece olaylar ve yaşantılar üzerinden yapılmamalı, olaya ilişkin yaşanan duygular da özetlenmelidir.

Bağlama Danışmanın, danışanın daha önceki oturumlarda anlattıkları, yaşadıklarıyla o anda anlattıkları ve yaşadıkları arasında paralellik kurmasıdır. Örn. Danışman: Ayşe eşin sinemaya gidelim dediğinde “fark etmez” demiştin. Pikniğe gidip gitmeme konusunu sorunca da “fark etmez” dedin.

Sessizlik Sessizlik danışanın konuşulanları zihninden geçirmesi, toparlaması, özümsemesi, bazı duygu ve özelliklerinin farkında olması için çok yararlıdır. Danışmanın arka arkaya sorduğu sorular, otomatik cevaplara neden olabilir. Özellikle mesleğin ilk yıllarında sessizlik danışmanlar için rahatsız edici olur ve gereksiz sorularla sessizliği bozmaya çalışırlar. Sessizlik “şimdi ve burada”lıkla bozulur

Sessizlik Örn. Şu anda neler yaşıyorsun? Şu anda seninle benim aramda neler geçiyor? Bu sessizlik ne anlama geliyor? Bunlar danışanın içinde bulunulan anı yaşaması duygu ve düşüncelerinin farkında olabilmesi için önemlidir.

Terapötik koşullar Empati Saygı Saydamlık Somutluk İlişkinin şimdi ve buradalığı Kendini açma yüzleştirme

Empati Danışanın duygularını ve söylediklerini anlamak ve ona iletmektir. İfade edilen duygunun şiddetine dikkat çekmek ve o duygunun şiddetine uygun tepki vermek gerekir. Sözel tepkiler yanında ses tonu, konuşma temposu, jest ve mimikleri, beden duruşu da dikkate alınmalıdır. Empati diğer insanın gözleri ile dünyaya bakmak olduğu için nesnelliği yitirmemek, danışanın kaygı, korku, neşe vb. duyguları içinde bunalmamak gerekir.

Empati Danışan: çok şişmanım bu nedenle kız arkadaşım yok. Danışman: nedenini biliyorsun ama bu konuda bir şey yapmıyorsun !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Empati Danışan: çok şişmanım bu nedenle kız arkadaşım yok. Danışman: bir kız arkadaşın olsun istiyorsun fakat fazla kiloların nedeni ile kız arkadaş edinmekte zorlanıyorsun

Saygı Kişinin kendine saygısı ve kendini kabulü ile diğerlerine saygısı ve diğerlerini kabulü olmak üzere iki boyutu vardır. Danışmanın danışanı ayrı bir kişi olarak düşünce, duygu ve eylemlerinde özgür olduğunu kabul etmesi ve ona iletmesidir. Saygı danışanın kabul edildiğini fark etmesine, maskelerini çıkarmasına, direncinin kırılmasına , kendini olduğu gibi ortaya koyabilmesine, kabul etmesine ve değişmesine yardımcı olacaktır.

Saygı Danışan: ailede bana hiç söz hakkı verilmiyor, kimse beni dinlemiyor. Danışman: ama daha çok küçüksün, biraz daha büyümeyi bekle !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Saygı Danışan: ailede bana hiç söz hakkı verilmiyor, kimse beni dinlemiyor. Danışman: aile içinde adam yerine konulmadığın için öfkeleniyorsun, sana değer verilsin istiyorsun.

Saydamlık Dürüstlük, içtenlik, doğruluk anlamına gelir. Saydamlığın iki boyutu bulunmaktadır: Yaşana duyguların farkında olmak ve eğer uygunsa bunları iletmek. Mesajı alan kişi buna hazır değilse mesajı iletmemek daha doğrudur.

Saydamlık Danışan: Ben eşcinselim. Bu konuda danışman olarak ne düşündüğünü öğrenmek istiyorum. Danışman: eşcinsel mi? Şey tabi olabilir, toplumda böyle kişiler de var. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Saydamlık Danışan: Ben eşcinselim. Bu konuda danışman olarak ne düşündüğünü öğrenmek istiyorum. Danışman: eşcinselliğin biyolojik ve toplumsal kökenleri hala tartışılıyor. Cinsel tercih farklılıkları konusunda bilgi edinip kendimi geliştirmeye çalışıyorum. Peki sen nasıl görüyorsun bu olayı?

Somutluk Danışmanın danışanı genel konuşma yerine belirgin, kendine özgü duygu, değer, düşünce ve sorunları anlatması için güdülemesi, cesaretlendirmesidir. Danışmanın tepkilerini, danışanın yaşantı ve duygularına yaklaştırır Danışanın yanlış anlaşılmasını düzeltir, kesinlik sağlar, Danışanı belirgin problem alanlarına odaklaşması için cesaretlendirir.

Somutluk Danışan: Bir iş yapıyorsun herkes kızıyor. Danışman: İnsanların anlayışsızlığı seni üzüyor.

Somutluk Danışan: Bir iş yapıyorsun herkes kızıyor. Danışman: Herkes’i kim açarmısın?

İLİŞKİNİN ŞİMDİ VE BURADALIĞI Danışanla danışmanın o andaki etkileşimine ilişkinin şimdi ve buradalığı denir. Danışanın danışmanla ilişkisi diğer sosyal ilişkilerinin, etkileşimlerinin bir yansımasıdır. Örn. Şimdi neler yaşıyorsun? Şu an bana karşı nasıl davrandın?

İLİŞKİNİN ŞİMDİ VE BURADALIĞI Danışan: (Bir şeyler söylemek istiyor fakat konuşmuyor, danışmaya da geç gelmiş) Danışman: geç geldin trafik mi kötüydü? !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

İLİŞKİNİN ŞİMDİ VE BURADALIĞI Danışan: (Bir şeyler söylemek istiyor fakat konuşmuyor, danışmaya da geç gelmiş) Danışman: Biraz sıkıntılı gördüm seni, bir de geç kaldın. Şimdi bu konu üzerinde durabiliriz.

Kendini açma Danışma ortamında danışanın kendini yalnız hissetmemesi, iç görü kazanması amacıyla danışmanın yaşantıları ve duygularıyla ilgili paylaşımda bulunmasıdır. Danışmanın normal bir insan gibi görünmesini, olumlu ve olumsuz yaşantıları ve duyguları olabileceğini belirtir.

Kendini açma Duygu ve yaşantıların paylaşılması önerilirken, fikir ve değerler konusunda kendini açma tehlikeli bulunmaktadır. Çünkü empoze söz konusu olabilir. Danışmanın kendini açması örnek bir davranış niteliğindedir. Dürüstlük önemlidir.

Kendini açma Danışan: neler yaşadığımı anlayacağınızı sanmıyorum, sizin başınızdan böyle şeyler geçmemiştir. Danışman: benim başımdan da benzer şeyler geçti. !!!!!!!!!!!!!!!!

Kendini açma Danışan: neler yaşadığımı anlayacağınızı sanmıyorum, sizin başınızdan böyle şeyler geçmemiştir. Danışman: sen anlatırken şu anda eskiyi hatırladım…… olduğunda kendimi çok yalnız hissetmiştim.

Yüzleştirme Saygı çerçevesinde empati kurularak ve uygun zamanda danışanın ideal benliği ile gerçek benliği, sözel anlatımı ile davranışları,kendine ya da başkalarına ilişkin algılamaları arasındaki çatışma, tutarsızlık ve çelişkilerin ortaya konulmasıdır. iyi bir terapötik ilişki gerektirir.

Yüzleştirme Danışan (ilk oturum): konuşup rahatlamaya çok ihtiyacım var (sessiz) Danışman: hem konuşmaya ihtiyacım var diyorsun hem de konuşmuyorsun !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Yüzleştirme Danışan (ilk oturum): konuşup rahatlamaya çok ihtiyacım var (sessiz) Danışman: konuşup rahatlamaya çok ihtiyacın olduğunu halde sessiz kalmayı tercih ediyorsun. Kaygılısın ve nereden başlayacağını bilemiyorsun.

Yüzleştirme Empati ile yapılır, saygı iletilir Danışanın davranışlarını keşfetmesi için davettir Danışanın kullanmadığı , farkında olmadığı kaynaklarını ve güçlerini fark etmesi için davettir Kesin olmamalıdır



Danışanın danışma sürecine ve danışmana ilişkin beklentileri alınmalıdır.

Tanışma ve ilişki kurma Problemi tanımlama Amaç belirleme Müdahale Sonlandırma ve izleme

İlk görüşme Normal bireylerde; Tanışma Yapılandırma ve süreci netleştirme Özgeçmiş alma (kimlik bilgileri, ailesi, kişisel geçmişi, günlük yaşamı) Danışmaya geliş nedenini belirleme Kriz durumunda; Krizle ilgili konular ele alınır

İlk görüşmeden başlayarak danışanla ilgili toplanan bilgiler anlamlı bir bütün haline getirilmeye başlanmalıdır. Sorun tanımlanırken; danışanın duygu, düşünce, davranışları kişiler arası ilişkileri Sorunu artıran ve azaltan durumlar Sorunun yoğunluğu Danışanın başa çıkma becerileri ve güçlü yönleri Sosyal destek kaynakları gözönünde tutulmalıdır.

Amaç belirleme Amaç; Güdüleyici Eğitsel Değerlendirici Müdahaleyi değerlendirici