2016 EYLÜL AYI POLİTİK EKONOMİK RAPOR MOODY’S İN TÜRKİYE’NİN KREDİ NOTUNU DÜŞÜRMESİ VE TÜRKİYE EKONOMİSİNİN GELECEĞİ 30 EYLÜL 2016 Prof. Dr. Arif YAVUZ İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Cep Tel: 0532 614 57 46 Web sitesi: www.profdrarifyavuz.com Twiter: @Prof.Dr.Arif Yavuz

BUGÜN 30 EYLÜL 2016 Dolar: 3,000 TL Parite: 1,1237 Euro / Dolar Brent Petrol: 49,92 Dolar Altın: 1,315 Dolar / Ons Borsa: 76,488

2016 AĞUSTOS AYI RAPORU DÖVİZ (USD DOLAR) (Öngörümüz Doğru Çıkmıştır.) Biz bir önceki 2016 Ağustos ayı raporunda doların 2,900 ile 3,100 arasında hareket edeceğini belirtmiştik. Öngörümüz doğru çıkmıştır, dolar en düşük 2,920 TL., en yüksek ise 3,011 TL. olmuştur.

2016 AĞUSTOS AYI RAPORU FAİZ ORANI (Öngörümüz Doğru Çıkmıştır.) Bir önceki 2016 Ağustos ayı raporunda TC. Merkez bankasının faiz koridorunun üst bandını 25 baz puan tekrar düşüreceğini söylemiştik. Öngörümüz doğru çıkmıştır. TC. Merkez Bankası faiz koridorunun üst bandını, borç verme faiz oranını 25 baz puan düşürerek % 8,50’dan % 8,25’e düşürmüştür. Şu anda faizler Haftalık politika faizi % 7,50 Borç alma faiz oranı % 7,25 Borç verme faiz oranı % 8,25

2016 AĞUSTOS AYI RAPORU İSTANBUL BORSASI (Öngörümüz Doğru Çıkmıştır.) 2016 Ağustos raporunda İstanbul borsasının 72.000 ile 82.000 arasında hareket edeceğini söylemiştik. Öngörümüz tamamen doğru çıkmıştır. Borsa en düşük 75,853 en yüksek 79,796 olmuştur.

2016 AĞUSTOS AYI RAPORU EURO / DOLAR PARİTESİ (Öngörümüz Doğru Çıkmıştır) 2016 Ağustos raporunda, Euro/Dolar paritesinin 1,08 ile 1,14 arasında hareket edeceğini söylemiştik. Öngörümüz tamamen doğru çıkmıştır. Euro/Dolar Paritesi en düşük 1,1122 en yüksek ise 1,1327 olmuştur.

2016 AĞUSTOS AYI RAPORU BRENT PETROL (Öngörümüz Doğru Çıkmıştır.) Biz bir önceki 2016 Ağustos ayı raporunda Brent Petrolün 44 ile 51 dolar arasında hareket edeceğini tahmin ettiğimizi belirtmiştik. Öngörümüz tamamen doğrudur. Brent Petrol en düşük 45,09 dolar, en yüksek 50,38 dolar olmuştur.

2016 AĞUSTOS AYI RAPORU ALTIN (Öngörümüz Doğru Çıkmıştır.) Bir önceki 2016 Ağustos ayı raporunda altının artık yükseliş trendine girdiğini ve altının ons fiyatının artık 1.280 doların aşağısına inmeyeceğini belirtmiştik. Öngörümüz doğru çıkmıştır. Altın artık düşmemektedir ve yükselmektedir. Altının onsu en düşük 1,306 dolar en yüksek ise 1,352 dolar olmuştur.

KISA VE ORTA VADEDE TÜRKİYE EKONOMİSİNİ ETKİLEYECEK FAKTÖRLER VE SON AYIN ÖNEMLİ OLAYLARI Ülkemizde ekonomik güven endeksi 2016 Ağustos ayında % 24,1 ile sert düştü ve 72,66 oldu. Bu rakam son 3 yılın en düşük değeridir. (Kaynak: 29 Ağustos 2016 www.tuik.gov.tr ) Ülkemizde bankacılık sektörünün 2016 Temmuz ayı sonu itibariyle 7 aylık toplam karı % 48 artarak 22,78 milyar TL oldu. (Kaynak: 29 Ağustos 2016 Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ) Morgan Stanley, Fed’in Eylül ayı toplantısında faiz arttırmayacağını tahmin ettiklerini söyledi. (Kaynak: 31 Ağustos 2016 www.morganstanley.com )

Fitch, Türk şirketlerinin, zayıf ekonomik büyüme ve belirsizlik nedeni ile riskli durumda olduklarını belirtti. (Kaynak: 31 Ağustos 2016 www.fitchratings.com ) Ekonomi bakanı Nihat Zeybekçi, Rusya ve Türkiye arasında yapılan ticarette TL ve Ruble kullanılması için görüşmeler yapıldığını bildirdi. (Kaynak: 31 Ağustos 2016 Anadolu Ajansı ) Almanya’nın en büyük 2 bankası Deutsche Bank ile Commerzbank birleşme için görüşme yaptılar. (Kaynak: 31 Ağustos 2016 www.reuters.com ) İçişleri bakanı Efkan Ala istifa etti. Yerine Süleyman Soylu atandı. (Kaynak: 01 Eylül 2016 www.haberturk.com ) Deutsche Bank analistleri, altın fiyatının 1700 dolar civarında olması gerektiğini söylediler. (Kaynak: 01 Eylül 2016 www.dunya.com ) Ülkemizde yabancılar, 22-26 Ağustos 2016 haftasında 132 milyar dolar hisse senedi sattılar, 556 milyon dolar DİBS aldılar. (Kaynak: 01 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr)

Resmi gazetede yayınlanan KHK ile kamuda çalışan 8000 kişinin görevine son verildi. (Kaynak: 02 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan Kabine’de yeni değişikliklerin olabileceğini söyledi. (Kaynak: 02 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Ülkemizde, 2016 Ağustos ayında ihracat da ithalat da arttı ve dış ticaret açığı % 4,7 azaldı ve 4,68 milyar dolar oldu. Ağustos ayında ihracat % 7,56 artarak 11,87 milyar oldu. İthalat ise % 3,78 artarak 16,55 milyar dolar oldu. (Kaynak: 02 Eylül 2016 www.gtb.gov.tr ) Kayyum atanan Fethullahcı Terör örgütü bağlantılı şirketler, TMSF’na devredilecektir. (Kaynak: 02 Eylül 2016 www.reuters.com ) Ülkemizde, 2016 Ağustos ayında otomotiv satışları % 13 azaldı ve 71 bin 556 adet oldu. (Kaynak: 02 Eylül 2016 Otomotiv Derneği )

Rusya Devlet başkanı Putin, Türk Akım Projesinin eninde sonunda biteceğini söyledi. (Kaynak: 02 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) ABD’de 2016 Ağustos ayında tarım dışı istihdam verisi 151 bin arttı, beklenti 180 bin idi. İşsizlik oranı değişmedi, % 4,9 da kaldı. Temmuz ayı istihdam verisi ise 255 binden 275 bine revize edildi. (Kaynak: 02 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Deutsche Bank ekonomisti Aditya Bhave, Fed’in Aralık ayında faiz arttıracağını tahmin ettiklerini söyledi. (Kaynak: 03 Eylül 2016 www.bigpara.com ) Başbakan Yıldırım Doğu ve Kuzeydoğu ekonomisi için hazırlanan ekonomik paketi açıkladı. (Kaynak: 05 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Ülkemizde 2016 Ağustos ayında, Tüfe % 0,29 azaldı. Ve yıllık enflasyon % 8,05 oldu. Üfe ise Ağustos ayında % 0,08 arttı ve yıllık üfe % 4,5 oldu. (Kaynak: 05 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr )

JP Morgan Stratejisti David Stubbs, Fed’in 2016 Aralık ayında faiz arttıracağını söyledi. (Kaynak: 06 Eylül 2016 www.morganstanley.com ) Boydak Holding TMSF’ye devredildi. (Kaynak: 06 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) TC. Merkez Bankası, Türk lirası zorunlu karşılık oranlarını 50 baz puan düşürdü. Böylece, piyasaya 1,2 milyar TL likitide sağlamış oldu. (Kaynak: 06 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr ) Deutsche Bank, Fed’in 2016 Aralık ayında faiz arttırabileceğini belirtti. (Kaynak: 07 Eylül 2016 www.db.com ) Ülkemizde sanayi üretimi, 2016 Temmuz ayında bir önceki aya göre % 8,4 azaldı. (Kaynak: 08 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr ) Ülkemizde, bazı konutlarda uygulanan % 18 KDV oranı % 8’e düşürüldü. (Kaynak: 08 Eylül 2016 Anadolu Ajansı )

ECB (Avrupa Merkez Bankası), faizleri değiştirdi ECB (Avrupa Merkez Bankası), faizleri değiştirdi. Politika faizini sıfırda mevduat faizini -% 0,4’te tuttu. (Kaynak: 08 Eylül 2016 www.reuters.com ) Akın İpek’in 10 milyar dolar değerindeki 18 şirketi, TMSF’ye devredildi. (Kaynak: 09 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Türkiye ekonomisi, 2016 yılı 2. çeyrekte, % 3,1 büyüdü. (Kaynak: 09 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr ) Ülkemizde, cari açık 2016 Temmuz ayında 2,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Son 12 aylık cari açık toplamı ise yaklaşık 29 milyar dolar oldu. (Kaynak: 08 Eylül 2016 www.reuters.com )

Fortune dergisi, dünyanın en güçlü kadınlarını sıraladı. Goldman Sachs, Türkiye ekonomisinde büyümenin yavaşlamasının devam edeceğini belirtti. (Kaynak: 09 Eylül 2016 www.goldmansachs.com ) Alarko Holding kurucusu iş adamı İshak Alaton vefat etti. (Kaynak: 12 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Ad Soyad Şirket Birinci Ana Botin Goup Executive Chairman, Banco Santander İkinci Arundhati Bhattacharya Chairperson, State Bank Of India Üçüncü Isabelle Kocher CEO, Engie Dördüncü Chua Sock Koong Group CEO, Singapore Telecommunications Beşinci Chanda Kochhar Managing Direktör and CEO, ICICI Bank Altıncı Alison Cooper CEO, Imperial Brands Yedinci Güler Sabancı Chairman, Sabancı Holding

Suudi Arabistan, petrol üretiminde ABD’yi geçti Suudi Arabistan, petrol üretiminde ABD’yi geçti. 2016 Ağustos ayında Günlük petrol üretimini, 12,6 milyon varile çıkardı. ABD’nin günlük üretimi ise 12,2 milyon varildir. (Kaynak: 16 Eylül 2016 www.ekodialog.com ) Alman devi Bayer, Amerikan firması Monsanto’yu 66 milyar dolara satın aldı. (Kaynak: 16 Eylül 2016 www.reuters.com ) Sandart and Poors, Rusya’nın kredi notu görünümünü, “negatif” den “durağan” a yükseltti. (Kaynak: 17 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Ülkemizde işsizlik oranı Haziran ayında % 10,2’ye yükseldi. İşsiz sayısı ise 3 milyon 127 bin oldu. Tarım dışı işsizlik oranı ise % 12,2 oldu. Genç işsizlik oranı % 19,4 oldu. (Kaynak: 19 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr ) Ülkemizde 2016 Ağustos ayında bütçe 3,6 milyar TL fazla verdi. (Kaynak: 19 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Ülkemizde özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu 11,2 milyar dolar artarak 206,6 milyar dolar oldu. (Kaynak: 20 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr )

TC. Merkez Bankasının beklenti anketine göre yılsonu dolar kurunun 3,066 olması bekleniyor. (Kaynak: 20 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr ) Ünlü milyarder George Soros, mültecilere 500 milyon dolarlık bağış yapacağını söyledi. (Kaynak: 20 Eylül 2016 www.cnbc.com ) Fed, Eylül ayı toplantısında politika faizini değiştirdi. % 0,25-0,50 aralığında korudu. (Kaynak: 21 Eylül 2016 www.haberturk.com ) Old Mutual Global Investors, önümüzdeki 5 yıl içinde, altın fiyatının çok artacağını söyledi. (Kaynak: 22 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Ülkemizde 2016 Eylül ayında tüketici güven endeksi, % 0,2 azalarak 74,29’a geriledi. (Kaynak: 22 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr ) TC. Merkez Bankası faiz koridorunun üst bandını 25 baz puan düşürerek % 8,25’e indirdi. (Kaynak: 22 Eylül 2016 www.haberturk.com )

Ülkemizde, yabancılar 5-9 Eylül haftasında, 1457 milyon dolar hisse senedi, 33,5 milyon dolar DİBS aldılar. (Kaynak: 22 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr ) Morgan Stanley stratejisti Redekar, Fed’in bu yıl faiz arttırmayacağını söyledi. (Kaynak: 23 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Londra merkezli Standart Chartered, Dolar/TL kurunun 2016 yılı sonundaki beklentisini 3,100 TL den 2,900’e düşürdü. (Kaynak: 23 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Ülkemizde 2016 Ağustos ayında konut satışları % 2 artarak 114,751 oldu. (Kaynak: 23 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr ) Almanya’nın 2. büyük Bankası Commerzbank, 5,000 kişiyi işten çıkarmayı planladıklarını söyledi. (Kaynak: 23 Eylül 2016 www.reuters.com )

Moody’s, Türkiye’nin kredi notunun “baa3” ten “Ba1”’e indirdi Moody’s, Türkiye’nin kredi notunun “baa3” ten “Ba1”’e indirdi. Not görünümünü durağan olarak belirledi. Moody’s göre Türkiye artık yatırım yapılabilir ülke durumunda değildir. Not indiriminin nedeni olarak dış finansman yükümlülüklere yönelik risklerin arttığı ve büyümenin zayıflaması belirtilmiştir. (Kaynak: 24 Eylül 2016 www.haberturk.com ) Moody’s Türkiye’nin kredi notunu düşürmesinin ardından, 10 yıllık gösterge tahvillerinin faizi % 10,01’e yükseldi. (Kaynak: 26 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Başbakan yardımcısı Numan Kurtulmuş, Moody’s’in kararının siyasi bir karar olduğunu söyledi. (Kaynak: 26 Eylül 2016 www.haberturk.com ) Ülkemizde, 2016 Eylül ayında Reel Kesim güven endeksi, bir önceki aya göre 2,9 puan artarak 106,5 seviyesine yükseldi. (Kaynak: 26 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr ) Dünya Ticaret örgütü, 2016 yılı küresel büyüme beklentisini % 2,8’den % 1,7’ye düşürdü. (Kaynak: 27 Eylül 2016 www.mfa.gov.tr )

Fethullahcı Terör Örgütüne finansal destek sağladığı gerekçesi ile AKFA Holding’e kayyum tayin edildi. (Kaynak: 27 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Goldman Sachs, Fed’in 2016 Aralık ayında % 65 ihtimal ile faiz arttıracağını söyledi. (Kaynak: 28 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Rusya Devlet Başkanı Putin, Karma Ekonomik Komisyon toplantısına katılmak üzere, 11 Ekimde İstanbul’a gelecek. (Kaynak: 28 Eylül 2016 www.reuters.com ) Capital Economics, Türkiye’nin büyümesinin % 2’nin altına düşeceğini belirtti. (Kaynak: 29 Eylül 2016 www.bigpara.com ) Societe Generale, yayınladığı raporda, Türkiye tahvilleri için “ağırlığı oldukça arttır” dedi. (Kaynak: 29 Eylül 2016 www.societegenerale.fr ) Ülkemizde, 2016 Eylül ayında ekonomik güven endeksi % 20,8 artarak 87,81’e yükseldi. (Kaynak: 29 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr )

Türkiye’ye gelen yabancı turist sayısı 2016 Ağustos ayında % 38 azalarak 3,18 milyon kişi oldu. (Kaynak: 29 Eylül 2016 Turizm Bakanlığı ) Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayip Erdoğan, Türkiye’nin kredi notunu düşüren kurumları yalancı çobana benzetti. (Kaynak: 29 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ) Ülkemizde yabancılar 19-23 Eylül haftasında 351,2 milyon dolar DİBS, 28,3 milyon dolar hisse senedi sattılar. (Kaynak: 29 Eylül 2016 www.tcmb.gov.tr ) ABD ekonomisi, 2016 yılı 2. çeyrekte % 1,4 büyüdü. (Kaynak: 29 Eylül 2016 www.bloomberght.com ) Ülkemizde, dış ticaret acığı 2016 yılı Ağustos ayında % 5,3 azalarak 4,69 milyar dolar oldu. İhracat % 3,7 artarak 11,87 milyar dolar oldu. İthalat ise % 3,7 artarak 16,55 milyar dolar oldu. (Kaynak: 30 Eylül 2016 www.tuik.gov.tr )

Doğan Medya Grubu Başkanı Mehmet Ali Yalçındağ, görevinden istifa etti Doğan Medya Grubu Başkanı Mehmet Ali Yalçındağ, görevinden istifa etti. (Kaynak: 30 Eylül 2016 Anadolu Ajansı ). İsrail, Mavi Marmara olayı ile ilgili 20 milyon dolar tazminatı adalet bakanlığı hesabına yatırdı. (Kaynak: 30 Eylül 2016 Anadolu Ajansı )

MOODY’S İN TÜRKİYE’NİN KREDİ NOTUNU DÜŞÜRMESİ Kanaatimize göre, Moody’s in not düşürmesinin politik olduğunu düşünüyoruz. Türkiye ekonomisinin verileri, not düşürülmesine neden olacak kadar kötü seviyede değildir. Moody’s in not indirim nedeni, Türkiye’nin dış finansman yükümlülüklerine yönelik risklerin artması ve büyümenin zayıflamasıdır. Moody’s in not düşürmesi, hükümetimizin küresel ekonomik güçlerle arasının iyi olmadığını göstermektedir. Moody’s not düşürdükten sonra Türkiye artık yatırım yapılabilir seviyede bulunmamaktadır. Böylece, 2 kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s ve Standart and Poors’a göre, Türkiye yatırım yapılabilir seviyede bir ülke değildir. Diğer kuruluş olan Fitch’de 1-2 ay sonra tekrar not verecektir. Bir çok uluslararası hedge fon’a göre bir ülkede yatırım yapılabilmesi için 3 kuruluşdan en az 2 tanesinin notunun yatırım yapılabilir seviyede olması gerekir. Bu nedenle Moody’s in not düşürmesinden dolayı Türkiye’den en az 10 milyar doların çıkacağı tahmin edilmektedir.

TÜRKİYE EKONOMİSİNİN VE PİYASANIN GELECEĞİ Haince Planlanan darbe girişiminin ve Moody’s in not düşürmesinden sonra, maalesef çok üzülerek söylüyorum, Türkiye ekonomisinin bugünden sonra daha da kötü olacağını düşünüyoruz. Ülkemizden batı kaynaklı yabancı sermayenin çıkacağını ve Türkiye ekonomisinde ve piyasasında yeni bir kırılmanın olacağını ve son 20 yılın en kötü ekonomisinin yaşanacağını tahmin ediyoruz.

KISA VADEDE (1-2 AYLIK SÜRE) DOLAR/TL KURU VE FAİZ BEKLENTİMİZ Biz artık Dolar/TL kuru trendinin yukarı döndüğünü düşünüyoruz. Dolar/TL kurunun önceleri yavaş olarak yukarı çıkacağını, sonra ise hızlı bir şekilde yukarı çıkacağını düşünüyoruz. Maalesef Dolar/TL kurunun 6 ay içinde 3,500 TL’ye çıkacağını tahmin etmekteyiz. FAİZLER TC. Merkez Bankasının faizleri düşürmeye devam edeceğini düşünüyoruz. Ekim ayı toplantısında da faiz koridorunun üst bandını 25 baz puan tekrar indirileceğini tahmin ediyoruz.

GAYRİ MENKUL FİYATLARI KISA VADEDE (1-2 AYLIK SÜRE) İSTANBUL BORSASI VE GAYRİ MENKUL FİYATLARI BEKLENTİMİZ İSTANBUL BORSASI Biz artık İstanbul borsasının düşüş trendine gireceğini düşünüyoruz. Kısa vadede, İstanbul borsasını 70,000 ile 80,000 arasında hareket edeceğini tahmin etmekteyiz. GAYRİ MENKUL FİYATLARI Maalesef üzülerek söylüyorum, şu anda kötü olan ekonominin daha da kötüleşeceğini düşündüğümüz için, gayri menkul fiyatlarının Dolar bazında düşeceğini tahmin ediyoruz.

KISA VADEDE (1-2 AYLIK SÜRE) PETROL, ALTIN VE PARİTE BEKLENTİMİZ BRENT PETROL Biz Artık Petrolün düşüş trendini bitirdiğini düşünüyoruz. Kısa vadede petrolün 44 dolar ile 52 dolar arasında hareket edeceğini tahmin ediyoruz. EURO/DOLAR PARİTESİ Kısa vadede, Euro/Dolar Paritesinin 1,09 ile 1,14 arasında hareket edeceğini tahmin etmekteyiz.

KISA VADEDE (1-2 AYLIK SÜRE) PETROL, ALTIN VE PARİTE BEKLENTİMİZ ALTIN Biz artık,altının yükseliş trendine girdiğini düşünüyoruz, altının yavaş yavaş yukarı çıkacağını ve 2016 yılı içinde 1400 doları geçeceğini öngörmekteyiz. Altının ons fiyatının artık 1.280 doların altına ineceğini düşünmüyoruz.

ÖNERİLERİMİZ Biz artık Dolar/TL kurunun çıkış trendine girdiğini düşünüyoruz. Döviz borcunuz var ise kapatılmasını tavsiye ediyoruz. Biz artık piyasadaki işletme kredi faizlerinin düşmeyeceğini tahmin ediyoruz. Kısa ve orta vadede Euro/Dolar paritesinin 1,09 ile 1,14 arasında hareket edeceğini öngörmekteyiz. Ekonominin ve piyasanın daha kötü olacağını düşündüğümüz için, gayri menkul fiyatlarının Dolar bazında düşeceğini beklemekteyiz. Gayri menkul almak için beklenilmesini tavsiye ediyoruz. Maalesef Türkiye ekonomisi ve piyasasının daha kötü olacağını düşündüğümüz için bu yıl yatırım yapılmasını önermemekteyiz. 2017 yılının beklenilmesini tavsiye ediyoruz. İstanbul borsasının 70.000 ile 80.000 arasında hareket edeceğini düşünerek hareket edilmesini tavsiye ediyoruz. Altının yükseliş trendine girdiğini düşündüğümüz için, altın düştüğünde altın alınmasını önermekteyiz. 1.280 dolar seviyeleri altın alınması için çok uygun fiyat olduğunu düşünüyoruz.

TEŞEKKÜR EDERİZ.