Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma Uygulamalarına Katılan Özel Gereksinimli Çocukların Sosyal Kabul, Sosyal Beceri ve Problem Davranışlarının Boylamsal İncelemesi Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu, Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu, Hacettepe Üniversitesi Arş. Gör. Ahmet Bilal Özbek, Ankara Üniversitesi TÜBİTAK, SOBAG 1001 Projesi Proje No: 114K649

Sunu İçeriği Giriş Sosyal Kabul Sosyal Kabulün Önemi Sosyal Kabulü Etkileyen Faktörler Sosyal Kabulü Değerlendirme Yöntemleri İlgili Çalışmalar: Uluslararası Çalışmalar İlgili Çalışmalar: Ulusal Çalışmalar Araştırma Soruları Yöntem Desen Katılımcılar Veri Toplama Araçları Verilerin Toplanması ve Analizi Bulgular ve Tartışma Öneriler Kaynakça 27. UÖEK SAMSUN

Giriş Sosyal Kabul Sosyal kabul bir çocuğun; grubun diğer üyeleri tarafından sevilme ve beğenilme durumu, grup içerisinde diğerleri ile olan bağı, grup içi hiyerarşideki yeri, akranları tarafından nasıl algılandığı olarak tanımlanabilir. 27. UÖEK SAMSUN

Giriş Sosyal Kabulün Önemi Kaynaştırma Amaçları Sosyal Reddedilme ve Olumsuz Sonuçları Akademik Başarı Sosyal Öğrenme Topluma Katılım 27. UÖEK SAMSUN

Giriş Sosyal Kabulü Etkileyen Faktörler Cinsiyet Fiziksel Görünüm Yetersizliğin Türü ve Derecesi Öğretmen Öğrenci İlişkisi Okula Uyum Problem Davranış Sosyal Beceri 27. UÖEK SAMSUN

Giriş Sosyal Kabulü Değerlendirme Yöntemleri Sosyometrik Ölçümler Akran Tercihi Akran Derecelendirmesi Gözlem Görüşme Yetişkin Değerlendirmesi 27. UÖEK SAMSUN

Giriş- İlgili Çalışmalar Uluslararası Çalışmalar Karşılaştırma Özel gereksinimli (ÖG) çocukların normal gelişen (NG) akranlarına göre sosyal kabullerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Buysse, Goldman ve Skinner, 2002; Sale ve Carey, 1995; Stone ve La Greca, 1990 Etkileyen değişkenler Problem davranış, sosyal beceri, gelişim düzeyi gibi değişkenlerin sosyal kabulü etkilediği bulunmuştur. ÖG çocukların akran tercihlerinde belirtilmediği görülmüştür. Aguiar, Moiteiro ve Pimentell, 2010; Buysse,1993; Cambra ve Silvestre, 2003; Ferreira, Aguiar, Correia, Fialho ve Pimentel, 2017; Keane ve Calkins, 2004; Boylamsal ÖG çocukların sosyal kabul düzeyleri değil, iki yıllık kaynaştırma uygulaması sonrası akranları ile etkileşim davranışları incelenmiştir. Akranlarla etkileşim davranışlarında farklılık oluşmadığı bulunmuştur. Guralnick ve diğ., 2006 Giriş- İlgili Çalışmalar 27. UÖEK SAMSUN

Giriş-İlgili Çalışmalar Ulusal Çalışmalar Karşılaştırma Okul öncesi dönemde ÖG ve NG çocukların sosyal kabul düzeylerini karşılaştıran çalışma bulunmamaktadır. Etkileyen değişkenler ÖG çocukların sosyal kabul düzeylerinin düşük olduğu ve bu durumun problem davranışlar ve sosyal beceri eksikliklerinden kaynaklandığı ifade edilmiştir. Ergin, 2012; Karadağ, Yıldız-Demirtaş ve Girli, 2014; Küçüker, Erdoğdan ve Çürük, 2014; Metin Şenol ve Yumuş, 2015 Boylamsal Okul öncesi dönemde ÖG çocukların sosyal kabullerinin boylamsal olarak incelendiği bir araştırma bulunmamaktadır. 27. UÖEK SAMSUN

Giriş Ulusal Çalışmalar-Biz neler yaptık? Bakkaloğlu, Sucuoğlu ve Özbek (2017) EJER 2017 Okul Öncesinde ÖG Olan ve Olmayan Öğrencilerin Sosyal Becerileri, Problem Davranışları ve Sosyometrik Derecelendirme Puanlarının İncelenmesi UOÖEK 2017 Okul Öncesi Dönemde ÖG Çocukların ve Akranlarının Sosyal Kabul Düzeylerinin İncelenmesi 27. UÖEK SAMSUN

Giriş Araştırma Soruları Bu araştırmada aşağıdaki soruların yanıtları aranmıştır: ÖG çocukların sosyal kabul düzeyleri birinci, ikinci ve üçüncü ölçümlerde farklılaşmakta mıdır? ÖG çocukların sosyal beceri düzeyleri birinci, ikinci ve üçüncü ölçümlerde farklılaşmakta mıdır? ÖG çocukların problem davranış düzeyleri birinci, ikinci ve üçüncü ölçümlerde farklılaşmakta mıdır? 27. UÖEK SAMSUN

Yöntem Araştırmanın Deseni İlişkisel Tarama Modeli 27. UÖEK SAMSUN

Yöntem Katılımcılar Tablo 1. Katılımcıların özellikleri Öğrenciler Yaş (Ay) Cinsiyet Toplam X ss Ranj Kız Erkek ÖG 53,76 3,99 49-68 12 14 26 Tablo 1. Katılımcıların özellikleri 27. UÖEK SAMSUN

Yöntem Veri Toplama Araçları Demografik Bilgi Formu Araştırmacılar tarafından hazırlanmıştır Öğretmenler tarafından doldurulmuştur 27. UÖEK SAMSUN

Yöntem Veri Toplama Araçları Okul Öncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği Merrell (1994) Fazlıoğlu, Okyay ve Ilgaz (2011) Problem Davranış Ölçeği (41 Madde) Sosyal Beceri Ölçeği (34 Madde) Öğretmen tarafından doldurulmuştur Geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılmıştır 27. UÖEK SAMSUN

Yöntem Veri Toplama Araçları Sosyometrik Dereceleme Ölçeği (Ek 1 ve Ek 2) Asher ve diğ. (1979) Akran Derecelendirme Yöntemi Araştırmacı tarafından bireysel uygulama Güvenirlik (test-tekrar test): r=,350; p<,01 Geçerlik (ölçüt geçerliği): r=,568; p<.01 27. UÖEK SAMSUN

Ek 1. Sosyometrik Dereceleme Ölçeği Örneği Çocuklar Ada İsra Abdireis Aziz Saruhan Tosun Beste Çoban Cansu Özdemir Çağatay Kuru Emre Terzi Erhan Tuğra Dilekçi Furkan Mert Canpolat Göktuğ Şipal Gülhinal Çetinkaya Hazal Seda Aslan Mehmet Yekta Can Nagehan Türkmen Nehir Türkoğlu Poyraz Biçer Şeref Arhan Can Ziya Aslancan TOPLAM PUAN SOSYOMETRİK DERECELENDİRME PUANI 1. Ada İsra Abdireis x 2. Aziz Saruhan Tosun 3. Beste Çoban 4. Cansu Özdemir 5. Çağatay Kuru 6. Emre Terzi 7. Erhan Tuğra Dilekçi 8. Furkan Mert Canpolat 9. Göktuğ Şipal 10. Gülhinal Çetinkaya 11. Hazal Seda Aslan 12. Mehmet Yekta Can 13. Nagehan Türkmen 14. Nehir Türkoğlu 15. Poyraz Biçer 16. Şeref Arhan Can 17. Ziya Aslancan 27. UÖEK SAMSUN

Ek 2. Tercih Kutuları 27. UÖEK SAMSUN

Yöntem Verilerin Toplanması ve Analizi Demografik Bilgi Formu ve Okul Öncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği öğretmenler tarafından doldurulmuştur. Sosyometrik Dereceleme Ölçeği üçüncü araştırmacı tarafından uygulanmıştır. İlk yıl güz (Ekim-Kasım) ve bahar (Nisan-Mayıs), ikinci yıl ise bahar (Nisan-Mayıs) aylarında olmak üzere 3 kez veri toplanmıştır. Betimsel istatistikler ve normallik testleri yapılmıştır. Tekrarlı ölçümler için tek faktörlü anova analizi kullanılmıştır. 27. UÖEK SAMSUN

Bulgular ve Tartışma Tablo 2. Ölçümlere ilişkin betimsel istatistikler X SS Sosyal Kabul 2,30 ,41 2,22 ,39 1,97 ,45 Sosyal Beceri 52,77 25,55 53,92 27,81 62,50 27,64 Problem Davranış 45,54 25,21 45,61 23,12 43,96 32,17 27. UÖEK SAMSUN Tablo 2. Ölçümlere ilişkin betimsel istatistikler

Bulgular ve Tartışma 1. Ölçüm 45,54 2. Ölçüm 45,61 3. Ölçüm 43,96 2,30 2. Ölçüm 2,22 3. Ölçüm 1,97 Sosyal Kabul p<,001** 1. Ölçüm 52,77 2. Ölçüm 53,97 3. Ölçüm 62,50 Sosyal Beceri 1. Ölçüm 45,54 2. Ölçüm 45,61 3. Ölçüm 43,96 p<,05* Problem Davranış p>,05 27. UÖEK SAMSUN

Akran ve Sınıf Değişimi Bulgular ve Tartışma Problem Davranış Öğretmen Değişimi Akran ve Sınıf Değişimi Sosyal Beceri Bulgular incelendiğinde ÖG çocukların sosyal kabul düzeylerinin zaman içerisinde düşüş gösterdiği, sosyal becerilerinin ise arttığı görülmektedir. Sosyal becerilerinin artış göstermesine karşın çocukların sosyal kabul düzeylerinin düşüş göstermesi, problem davranış düzeylerinin aynı kalması ile açıklanabilir. Problem davranışın sosyal kabul üzerinde etkili olduğu farklı araştırmalarda bulunmuştur (Andrade ve diğ. 2005; Bakkaloğlu, Sucuoğlu ve Özbek, 2017; Baydık ve Bakkaloğlu, 2009; Denham ve Holt, 1993; Keane ve Calkins, 2004). 27. UÖEK SAMSUN

Öneriler Öneriler Araştırma Uygulama Boylamsal İncelemeler Kapsamlı Değerlendirme Müdahale Programları Uygulama Önleyici Sınıf Yönetimi Sosyal Beceri Öğretimi Akran Etkileşimi 27. UÖEK SAMSUN

Başlıca Kaynaklar Aguiar, C., Moiteiro, A. R., & Pimentel, J. S. (2010). Classroom quality and social acceptance of preschoolers with disabilities. Infants & Young Children, 23(1), 34-41. Asher, S. R., Singleton, L. C., Tinsley, B. R., & Hymel, S. (1979). A reliable sociometric measure for preschool children. Developmental Psychology, 15(4), 443-444. Bakkaloğlu, H., Sucuoğlu, N.B., Özbek A.B., (2017). Okul öncesinde özel gereksinimli (ÖG) olan ve olmayan öğrencilerin sosyal becerileri, problem davranışları ve sosyometrik derecelendirme puanlarının incelenmesi. IV. International Eurasian Educational Research Congress, Denizli Türkiye. Bakkaloğlu, H., Sucuoğlu, N.B., Özbek A.B., (2017). Okul öncesi dönemde özel gereksinimli çocukların ve akranlarının sosyal kabul düzeylerinin incelenmesi. 5. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi, Ankara Türkiye. Buysse, V., Goldman, B. D., & Skinner, M. L. (2002). Setting effects on friendship formation among young children with and without disabilities. Exceptional Children, 68(4), 503-517. Cambra, C., & Silvestre, N. (2003). Students with SEN in the inclusive classroom: Social integration and self- concept. European Journal of Special Needs Education 18(2), 197-208. Fazlıoğlu, Y., Okyay, L., & Ilgaz, G. (2011). Okulöncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması.Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 255-268. Keane, S., & Calkins, S. D. (2004). Predicting kindergarten peer social status from toddler and preschool problem behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 32(4), 409-423. Merrell, K. W. (1994). Preschool and Kindergarten Behavior Scale. Vermont, Clinical Psychology Publishing Company. Stone, W. L., & La Greca, A. M. (1990). The social status of children with learning disabilities: A reexamination. Journal of Learning Disabilities, 23(1), 32-37. 27. UÖEK SAMSUN

OKGEP’i Takip Edebilirsiniz… Web http://www.okgep.hacettepe.edu.tr Twitter https://twitter.com/okgep Facebook https://www.facebook.com/114k649 27. UÖEK SAMSUN

haticebakkaloglu@gmail.com nimetbulbin@gmail.com ahmetbilalozbek@gmail.com 27. UÖEK SAMSUN