Sporda Ergojenik Yardımcılar

Sporda Ergojenik Yardımlar Ergojenik ajanlar (doping maddeleri) sporda; performansı, hızı, reaksiyon zamanını, dayanıklılık süresini, iyileştirmek amacıyla kullanılan organik yada inorganik maddelerdir.

Sporda Ergonejik Yardımlar Sporcuların birbirlerine üstünlükleri; Farmakolojik, Fiyokimyasal, Besinsel (CHO,su,mineral,vitamin), Fizyolojik (aksiyon,kan,kondisyon), Psikolojik (hipnoz,ikna), Mekanik (egz mak, elbise,çeviklik), gibi etkenler sebebiyle sağlanabilir.

Sporda Ergonejik Yardımlar Ergojenikler şu amaçları yakalamak için kullanılmaktadır: -Kalbi ve dolaşım sistemini etkilemeleri, -Solunum merkezini etkilemeleri, -Kontraktil elemanları doğrudan etkilemeleri, -Kas kasılması ve diğer fonksiyonlar üzerine MSS’in inhibisyonunun antagonize edilmesi, -Kas kasılmasına ilave yakıt sağlaması, -Yorgunluk ürünlerine, karşı etkileri,

Sporda Ergonejik Yardımlar IOC doping maddelerini üç sınıfta toplamıştır; I.Uyarıcılar, narkotikler,anabolik steroidler, Beta blokerler, diüretikler, II.Kan ve kan ürünleri, III.Alkol, lokal steroidler, kortikosteroidler

UYARICILAR Uyarıcılar merkezi sinir sistemi üzerine doğrudan etkiyle uyarım yapan maddelerdir. Metabolizma hızına, beyin, omurilik ve kalp üzerine uyarıcı etkileri vardır. Bu ilaçlar genellikle uzun süreli etkinlikler ve dayanıklılık gerektiren sporlarda kullanılırlar. Uyarıcılar sınıflaması içinde yer alan efedrin, psödoefedrin, fenilpropanolamin gibi maddeler grip ilaçlarında da bulunabilirler. 

Uyarıcılar (Stimulanlar) Amfetaminler Kullanım amacı;yorgunluğun azaltılması ve uykusuzluğun giderilmesidir. - Kan basıncı ve kalp atım hızında artma, - O2 tüketimi ve metabolik hızın artışı, - Uyku süresinin azalımı - Solunum sıklığı artışı görülür. - Yan etkileri; bağımlılık, baş ağrısı, sersemlik, ateş, psikoz, kalp ritim bozuklukları, beyin kanaması ve hatta ölümdür. Efedrin ve B agonistler Etkileri amfetaminlere benzer ağız ve solunum yoluyla kullanılırlar. Kafein Kokain

UYARICILAR Adrafinil Amfepramon Amifenazol Amfetamin Amfetaminil Benzfetamin Bromantan Karfedon Katin* Klobenzoreks Kokain Dimetilamfetamin Efedrin** Etilamfetamin Etilefrin Fenkamfamin Fenetillin Fenfluramin Fenproporeks Furfenoreks Mefenorex Mefentermin

Uyarıcılar Pemolin Metoksifenamin Pentetrazol Fendimetrazin Fentermin Fenilefrin Prolintan Selejilin Striknin Metamfetamin Metoksifenamin Metilenedioksimetamfetamin Parahidroksiamfetamin Metilefedrin** Metilfenidat Modafinil Niketamid Norfenfluramin Mezokarb

Anabolik Steroidler Erkeklerin testislerinde ve adrenal kortekste yapılan doğal adrojenik anabolik steroidlerin sentetik olarak yapılmış şekilleridir. Organizmada bazı hormonlar anabolizmaya(doku yapımı) yardım ederler ve anabolik süreçleri uzatırlar, bu tür hormon ve maddelere anabolizan adı verilir.

Anabolik Steroidler Androjenik anabolik steroid hormonlar organizmada; Metabolik süreçlere etki ederler, Genetik materyale etki ederler, Organların büyümesini sağlar, Protein yapımını artırır, Özellikle vücut görünümünde ve kişilik yapısında değişikliklere neden olurlar.

Anabolik Steroidler Yan Etkileri; Karaciğer bozuklukları, sarılık ve karaciğer kanseri, Kalp hastalıkları, Erkekte meme büyümesi, Sperm üretiminin azalımı-kısırlık, Cinsel istek kaybı, Sivilce sayısının artışına neden olur. Kadınlarda ses kalınlaşması, erkeksi görünüm ve kıllanma, kilitoris büyümesi ve menstruasyon bozuklukları vb.,

Beta Blokerler Kalp kasının daha ekonomik çalışmasını sağlamaktadır. Dolaşımdaki kakolaminleri azaltmak ve kalp atım hızını düşürerek dayanma gücünü arttırmak amacıyla dayanıklılık sporlarında kullanılırlar. Başlıcaları; Acebutal, Atenolol Labetalol Metoprolol, Nadolol, Oxyprend, Propranolol, Sotalol

Narkotik Analjezikler Orta şiddetteki ağrıları gidermek amacıyla kullanılırlar. Genellikle alışkanlık yaparlar ve sporda kullanımı azdır. Sporcular daha çok kodeini kullanırlar, Solunum depresyonu ile ölüme neden olurlar. Başlıcaları; Alphaprodrin, Anileridin, Bupronorphine, Codein, Dipipanon, Ethoheptazne, Methadon, Morphine, Nalpuphine, Pentazocin, Pethidin, Phenazoline,

Diüretikler Hızlı kilo ayarlanması için, vücut sıvı miktarını azaltmak amacıyla kullanılırlar. Son zamanlarda, Doping maddelerinin idrarda analizini zorlaştırmak amacıyla da kullanılmaktadır. Kullanımı ile oluşan elektrolit ve sıvı kaybı performansı olumsuz etkilemekte ve sağlığını bozmaktadır. Başlıcaları; Acetazolomide, Amilorid, Canrenon, Chlormerodin, Diclofenomid, Mersyll, Spironolactone, Triamteren., v.b.

Peptide Hormonları ve Analogları HCG (Karyonik Ganodorropin Hormon): endojenik androjen steroid hormon salgılanmasını arttırmak amacıyla doping olarak kullanılır ACTH(Kortikotropin): kortikosteroidlerin performansını arttırıcı etkilerinden yararlanmak ve endojen kortikosteroid salgılanmasını arttırmak amacıyla kullanılır. Büyüme Hormonu (Growth Hormon): protein sentezini arttırmak, yağ kitlesini azaltmak amacıyla, Eritroprotein (EPO): Eritroprotein hormonu kan hücrelerine olan arttırıcı etkilerinden faydalanmak için kullanılmaktadır.

Kısıtlamaya Bağlı İlaçlar Alkol Marihuana (Esrar) Lokal Anestezikler Kortikosteroidler Doping amacıyla kullanılan başlıcaları; Beta methasone, Crtisone, Dexamethosone, Hidrocortisone, parmethasone, prednisolone, Triamsinolone, tiramisolone acetonide vb. leridir.

Kan Dopingi Bir başka kişiden alınan kanın veya sporcunu kendi kanının sportif performansı arttırmak amacıyla verilmesi kan dopingi olarak adlandırılır. Sporcunun kanını alıp, uygun koşullarda 5-6 hafta kadar beklettikten sonra, teninden aynı sporcuya verilmesi ile yapılır. Eritroprotein; böbreklerde üretilen ve kan O2 yoğunluğuyla birlikte hemoglobin düzeyinin azalışına bağlı salınan bir hormondur. Sentetik olarak yapılanı da aynı etkiyi göstererek kemik iliğini uyarmaktadır. Henüz performansa olumlu etkileri belirlenememiştir.

Ergojenik Yardımcılar Kas fibrillerine doğrudan etki, Yorgunluk ürünlerine karşı koyulması, Kas kasılmaları için yakıt kaynağı oluşturma, Kalp ve dolaşım sisteminin etkinliğini artırarak, O2, yakıt ve artık ürünlerin dolaşımını hızlandırıcı etkisi, Solunum merkezine etki, Sinir sisteminin maksimal kas kasılmasına karşı etkisini artırarak, kasın daha fazla kuvvet-güç oluşturmasına etkilemeleri amacıyla kullanılırlar.

Ergojenik Yardımcılar Mekanik veya Biomekanik Yardımcılar Saha, araç, ayakkabı, giysi, vb. performansı arttırıcı şekilde dizaynı, hareket analizi ile teknik düzeltme. Farmokolojik Yardımlar Doping maddeleri Fizyolojik Yardımlar Kan dopingi, eritroprotein, yüksek irtifa antrenmanı, Hiperoksia, Elektrositimülasyon, sirkadien ritim, sauna ve masaj, oral progestojenler, nikotin. Psikolojik Yardımlar

Ergojenik Yardımcılar Beslenme ile ilgili Yardımlar Alkol Alkalileştirici ajanlar (laktik asidi tolera ettirici etkisi) Aspartatlar (yorgunluğu azaltıp, kasta ATP-CP resentezini hızlandırıp, glikojeni idareli kullanma) Kreatin Karnitin(yağ asitlerinin kullanımı arttırır) Protein suplementleri (kuvvet ve dayanıklılığı arttırır) Pangamik asit (Egzersizde O2 kullanımını artırır) Fosfat Yükleme Vitaminler ve hiper Vitaminöz

Beslenme ile ilgili diğer ergojenik yardımlar Kafein Lesitin Fosfatlar Sodyum klorür Mineral tabletler Polenler Bira mayası Ginseng çayı Arı sütü Buğday tohum yağı v.b.