SİİMBAT

SİGARA FABRİKALARI samsun istanbul tokat malatya bitlis izmir adana

MaKaSÇI

KAĞIT FABRİKALARI Çaycuma (Zonguldak) Aksu (Giresun) İzmit Taşköprü(Kastamonu) Balıkesir Çay(Afyon) Dalaman(Muğla) Taşucu(Mersin)

DİKKAT !!!

DIŞ TİCARET HACMİ:İthalat+İhracat toplamıdır. Türkiye’de dış ticaret hacmi,1918 yılında ihracat 2,3 milyon dolar,ithalat 4,6milyon dolar.2003 yılında ihracat 47 milyar dolar,ithalat 68 milyar dolar.Dış ticaret hacmimiz büyümüş ama ancak dış ticaret açığımız halen devam atmektedir.

EKONOMİK FAALİYET TÜRLERİ

TANIM: Serbest bölgeler, bir uluslar arası liman veya hava alanı yakınında kurulan, ülkenin gümrük alanından özel amaçlarla ayrılmış bir bölgesi içine ithal malların gümrüksüz olarak getirilebildiği, depolanabildiği, çeşitli işlemlerden geçirilebildiği, üretim amacıyla kullanılabildiği ve malların ulusal gümrük alanına girmediği sürece gümrük vergisinin ödenmediği, diğer vergi vb. sınırlayıcı faktörlerin en aza indirgendiği belli alanlardır. Özetle, serbest bölgeler bir ülkenin ulusal egemenlik sınırları içinde bulunmakla birlikte bu ülkenin gümrük sınırları dışında kaldığı kabul edilen alanlardır. 60

-İhracat için yatırım ve üretimi artırmak, Serbest bölgelerin kurulması ve işletilmesiyle elde edilmesi hedeflenen amaçlar; -İhracat için yatırım ve üretimi artırmak, -Yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, -Ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek, -Üretim ve istihdam olanaklarının artırılması, -İthalatın daha ucuz ve kolay gerçekleştirilmesi, -Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilmesi, -Daha iyi eğitilmiş, yetenekli ve kalifiye insan gücünün sağlanması, şeklinde sıralanabilir. 60

SERBEST BÖLGELERİN GENEL ÖZELLİKLERİ Serbest bölgeler genelde, -ülkenin dış ticaretini geliştirmek, -döviz gelirlerini artırmak, -ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerinin getirilmesine imkan sağlamak, -ülkede sanayiyi canlandırmak, -ithalat ve ihracatı kolaylaştırmak amaçlanarak kurulur. Serbest bölgeler, çeşitli ticaret, üretim ve transit taşımacılık faaliyetlerinin yoğunlaştığı yerlerdir. Sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı gerçekleştirilebilir. 60

Serbest bölgeler sınırları kesin olarak belirlenmiş yerlerdir. Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebileceği yerlerdir. Serbest bölgeler sınırları kesin olarak belirlenmiş yerlerdir. Bir limanın ya da bir şehrin tamamen serbest bölge ilan edilmesi de mümkündür. Serbest bölgelerde işlemler yabancı para birimi ile yapılmaktadır. Buralarda ikameti işi gereği zorunlu olanlar dışında yerleşim yasaktır. 60

Serbest bölgeler hükümet tarafından ya da resmi kurumlar veya özel gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletilebilir. Serbest bölgelerde depolama, yükleme-boşaltma, ambalajlama, çeşitli şekillerde işleme, karıştırma, temizleme, imha etme, montaj, bankacılık ve sigortacılık gibi faaliyetlere izin verilmektedir. Serbest bölgeler genellikle geniş hinterlandı olan, uluslar arası transit yollar üzerinde bulunan, geniş ulaşım olanaklarına sahip yerlerde kurulurlar. 60

Serbest bölgelerin ithalat ve ihracata ilişkin faydalarına ek olarak; -Milli gelirin artmasını sağlaması, -Döviz kazançlarını artırması, -İstihdamı artırıcı etkisi, -Transit ticareti geliştirmesi, -Yabancı sermaye ve teknoloji transferini artırması da söz konusudur. 60

SERBEST BÖLGELERİN ÜLKE EKONOMİSİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ Genel olarak serbest bölgelerin şu sakıncaları ve olumsuz etkileri söz konusu olmaktadır: -Uluslar arası standartlara uygun bir serbest bölge kurmak son derece maliyetlidir. -Serbest bölge kurulması ithalatı artırıcı bir baskı yaratabilir. -Özellikle gelişmiş ülkelerde bulunan serbest bölgeler, üretimde kullandıkları girdilerin önemli bir kısmını ucuz üçüncü ülkelerden temin etmektedirler. 60

-Serbest bölgelerde faaliyette bulunan yabancı firmalar, dış pazarlarda yerli firmalar ile rekabete girebilirler. Bu durumda ise yerli ülke ihracatını artırmak isterken, serbest bölgeler aracılığıyla elindeki dış pazarları da yabancı çok uluslu firmalara kaptırabilirler. Serbest bölgelerde üretilen malların o ülkenin iç pazarında satılması, ülke ekonomisi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir. 60

Serbest bölgelerin en önemli sakıncalarından biri, kaçakçılık ve bezeri zararlı faaliyetlere zemin oluşturabilmesidir. Serbest bölgelerde genellikle grev hakkı ve sendikal faaliyetlere izin verilmediğinden işçi ücretleri yurt içindeki ücretlerden düşük tutulmaktadır. Ayrıca, bu bölgelerde çalıştırılan kadın ve çocuk işçiler çeşitli sosyal sorunlara yol açabilmektedir. Serbest bölgeler genellikle bir miktar çevre ve deniz kirliliğine sebep olabilmektedir. 60

Serbest Ticaret Bölgelerimiz

COĞRAFYA 12 8. Bölüm TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ BÖLGESEL PLANLAR

Bölgesel kalkınma projesi kavramından ne anlıyorsunuz? Söyleyiniz. K o n u y a B a ş l a r k e n Bölgesel kalkınma projesi kavramından ne anlıyorsunuz? Söyleyiniz. Ekonomik açıdan yeterince gelişememiş ancak kalkınma potansiyeline sahip bölgelerin gelişebilmesi için hazırlanan kalkınma projeleridir. Ükemizde ilk bölgesel planlama çalışmasına 1950’li yılların sonlarına doğru başlanmış, bir kısmı potansiyel büyüme alanı olan 16 bölge belirlenmiş ve bu bölgelerde uygun çalışmalar yapılmıştır. Bu projeler; DAP (Doğu Anadolu Projesi), DOKAP (Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişim Projesi), GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi), ZBK (Zonguldak, Bartın, Karabük Projesi) ve Yeşilırmak Havza Gelişim Projeleridir.

TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ DAP (Doğu Anadolu Projesi) DOKAP (Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişim Projesi) GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) ZBK (Zonguldak, Bartın, Karabük Projesi) YHGP (Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi) TÜRKİYE’NİN BÖLGESEL KALKINMA PROJELERİ

Uygulanmakta Olan Projeler GAP GAP, ülkemizin güneydoğusunda yer alan Adıyaman, Batman, Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin,Siirt ve Şırnak illerini kapsamaktadır. GAP’ın temel hedefi, bölgenin gelir düzeyini ve hayat standartını yükselterek kırsal alanlardaki verimliliği ve istihdamı artırmaktır. Proje; sulama, elektrik, enerji, tarım, kırsal ve kentsel altyapı, ormancılık, eğitim ve sağlık gibi alanları kapsamaktadır

Uygulanmakta Olan Projeler GAP GAP’ta Son Durum Proje kapsamında; 22 baraj, 19 hidroelektrik santralinin inşası 1.7 milyon hektar alanın sulu tarıma kavuşturulması planlanmaktadır. Toplam maliyeti 32 milyar dolar. Enerji santrallerinin toplam kurulu gücü 7476 mw olup yılda 27 milyar kw/h enerji üretimi öngörülmekte Enerji GAP kapsamında, 2005 sonu itibariyle 7 hidroelektrik santrali tamamlanmıştır. Santrallerin kurulu güçleri itibariyle, faaliyete geçirilmesi planlanan hidroelektrik enerji projelerinin % 74'ü gerçekleşmiştir 2005 yılı sonuna kadar toplam 253 milyar kw/h elektrik enerjisi üretilmiştir. GAP’ın başlangıcından günümüze kadar üretilen bu enerjinin parasal değeri yaklaşık 15,1 milyar dolardır. 2005 yılında üretilen 18,7 milyar kw/h enerjinin tutarı ise yaklaşık 1,1 milyar dolardır.

GAP’ta Son Durum GAP Bölgesi'nde 2005 yılı sonu itibariyle 236.019 hektar alan sulamaya açılmıştır. 142.099 hektar alanda hâlen sulama şebeke inşaatı devam etmekte olup; ihaleye çıkarılacak alan miktarı ise 374.118 ha'dır. GAP sulama yatırımlarının fiziki gerçekleşme oranı 2005 yılı sonu itibariyle %13.7'dir. 1995 yılından itibaren sulamanın başladığı Şanlıurfa-Harran Ovası'nda sulama başlamadan önce kişi başına düşen katma değer 596 dolar iken, 2004 yılında bu değer 1.135 dolar olarak gerçekleşmiştir. Bölgede 2005 yılı itibariyle kara yolu ağı uzunluğu 34.465 km’ye çıkarılmıştır. 7 ilde havaalanı, Şanlıurfa’da ise Türkiye’nin en büyük uluslararası Kargo hava limanı inşa edilmiştir

GAP’ta Son Durum 1995-2001 yılları arasında sanayi tesislerinin sayısı yaklaşık iki katına çıkmıştır. Bölge sanayisinin Türkiye sanayisi içindeki payı ise %2'den % 4'e yükselmiştir.

Fizibilite Çalışmaları Tamamlanan Projeler Güneydoğu Anadolu Projesi’nin önemli bir kısmı hayata geçirilirken diğer projelerin de fizibilite çalışmaları tamamlanmıştır . Bu projelerin hayata geçirilmesi ile, söz konusu bölgelerde hedeflenen temel gelişmeler şu şekilde sıralanabilir: 1.Kişi başına düşen millî gelir ile istihdamı artırmak 2.Bölgenin gelişmiş bölgelerle olan sosyal ve ekonomik gelişmişlik farkını azaltmak 3.Bölge dışına yapılan göçleri azaltmak 4.Bölge içinde sermaye birikimini sağlamak 5.Kalkınmayı hızlandıracak aktiviteleri yaygınlaştırmak 6.Çevreyi korumak, iyileştirmek ve kalkınmanın sürdürebilirliğini sağlamak 7.Bölgeyi sanayi ve hizmet merkezi hâline getirmek 8.Tarımsal gelişme ve hayvancılığın gelişmesini sağlamak

Doğu Anadolu Projesi (DAP) GAP'tan sonra DAP atağı Doğu'da kalkınma için 1.5 trilyonluk rapor yazılacak ANKARA - Doğu'nun kalkındırılması için uygulamaya konulması planlanan Doğu Anadolu Projesi (DAP), önümüzdeki ay start alıyor. Doğu Anadolu Bölgesi illeri Elazığ, Erzincan, Erzurum, Malatya, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan, Muş, Van, Bingöl, Bitlis, Tunceli ve Hakkâri ile Doğu Karadeniz'deki Gümüşhane ve Bayburt'u içine alan DAP projesine ilişkin ön çalışmalar tamamlandı. Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) projeyi ve fizibilite raporlarını hazırlamakla görevlendirdiği Kars-Kafkas, Erzurum-Atatürk, Elazığ-Fırat, Van-100. Yıl ve Malatya-İnönü üniversiteleri, önümüzdeki ay proje için düğmeye basıyor. Beş üniversitenin 1.5 trilyon liraya hazırlayacağı fizibilite raporları için, 1.5 yıllık bir çalışma yapılacak. Bu çerçevede, üniversiteler, kamu ve özel sektörden takviye alarak 16 ili masaya yatıracak. Bu çerçevede 14 Doğu Anadolu ve iki Doğu Karadeniz ilinde 17 sektör büyüteç altına alınacak. (aa)

Zonguldak, Bartın, Karabük (ZBK) Projesi Devlet Planlama Teşkilatı tarafından 1995 yılında başlanan projenin fizibilite çalışması 1997 yılında tamamlanmıştır. Proje, Zonguldak, Bartın ve Karabük illerini kapsamaktadır. Bölgede hâkim olan ekonomik etkinlik demir-çelik sanayi ile kömür işletmesidir. Projenin amacı; özel sektöre yeni yatırım alanlarını açmak, uzun ve orta vadeli bölgesel gelişme planı hazırlamak ve bölgede yatırım alanları oluşturmaktır.

DOKAP Proje, sosyoekonomik açıdan az gelişmiş olan Doğu Karadeniz’i kapsamaktadır. DPT tarafından 1999-2000 yıllarında planlanmıştır. Projenin uygulandığı Artvin, Bayburt, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize ve Trabzon illerinden oluşan bölgenin başlıca sorunları şunlardır: 1. İşsizlik ve buna bağlı olarak bölge dışına yapılan göçler, 2. Kişi başına düşen millî gelirin az olması, 3. Ekonominin sınırlı sayıda sektöre ve ürüne bağlı olması, 4. Topoğrafya şartlarının elverişsiz ve ulaşım ağının gelişmemiş olması bölge ekonomisini olumsuz yönde etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Bununla birlikte dağınık yerleşmeler hizmetlerin ulaştırılmasını güçleştirmektedir.

YAPILACAKLAR (Srateji) 1. Ulaşım ve iletişim altyapısının güçlendirilmesi 2. Çok amaçlı su kaynaklarının geliştirilmesi ve yönetimi 3. Toprak mülkiyeti ve kullanımının iyileştirilmesi 4. Mahalli idarelerin güçlendirilmesi 5. Turizm faaliyetlerini geliştirmektir. 6. Mevcut işletmeleri desteklemek ve yeni ürün üreten işletmeler kurmak Yakın çevrenizin kalkınabilmesi için örnek bir kalkınma planı hazırlayınız. Bu planda hangi sektörlerin gelişmesini öncelik verirdiniz?

Yeşilırmak Havzası Gelişim Projesi Yeşilrmak Nehri ve kollarının sularını topladığı havzayı içine almaktadır. Proje, hazvada yer alan;Amasya, Çorum, Samsun, Tokat ve Yozgat illerini kapsamaktadır. Bu proje ile havzada akım düzensizliğinden kaynaklanan taşkın, erozyon, su ve çevre kirliliği sorunlarının çözümlenmesi planlanmaktadır. Havzanın ekolojik dengesini bozmayacak, en uygun ve ekonomik arazi kullanımı planlaması, doğal kaynakların kontrolü ve bu kaynakların etkin bir şekilde kullanılması, Meraların ıslahı, düzenli şehirleşme ve sanayileşmenin sağlanması, Orman alanlarının belirlenmesi ve izlenmesi projenin diğer bir amaçlarıdır.

Projenin tamamlanması ile bölgede; Ulaşım, iletişim ve enerji altyapısı güçlendirilecek. Planlı kentsel gelişme sağlanacak. Kırsal kesime yönelik sağlık ve sosyal hizmetler artırılacak. Tarım ve sanayinin entegrasyonu sağlanacak. Bölgede turizm çeşitlendirilerek geliştirilecek. Bağcılık, meyvecilik, arıcılık ve organik tarım geliştirilecek. Hayvan soyları ıslah edilerek hayvancılık geliştirilecek. İnşaat ve ulaştırma hizmetleri geliştirilecektir.