TEMPORAL KEM İ K ANATOM İ S İ İ Ş İ TME VE DENGE F İ ZYOLOJ İ S İ DR. MÜSLÜM AYRAL HARRAN KBB ABD

TEMPORAL KEM İ K ANATOM İ S İ

Temporal kemik dört bölümden oluşur: Skuamöz, mastoid, petröz ve timpanik parça

Skuamöz parça Dış yüzeyi m.temporalisin tutundu ğ u linea temporalis ile sınırlıdır ve önemli bir cerrahi klavuzdur Di ğ er bir kılavuz noktası da suprameatal üçgendir. Bu üçgen temporal kemi ğ in dış yüzünde mastoid antrumu işaret eder

Timpanik parça Üstü açık bir kanal şeklinde dış kulak yolunu oluşturur. Medial kısmında timpan zar anulusunun yerleşti ğ i sulkusu içerir, önde mandibuler fossayı sınırlandırır

Mastoid parça Mastoid parça Mastoid parça Temporal kemi ğ in en büyük parçasıdır. Fasial sinirin geçti ğ i stilomastoid foramen bu kabartının ön ucunda yer alır Medial kısımda sinus sigmoideusun oluşturdu ğ u oluk vardır Mastoid hücreler: Hava ile dolu boşluklardır. Mastoid kemikte hemen her zaman bulunan tek bir havalı boşluk vardır; buna mastoid antrum adı verilir.  Pnömatik Tip: Çok sayıda mastoid sellüler vardır (sellüler tip).  Diploik Tip: Sellüler sayıca az ve küçüktür.  Sklerotik Tip: Hücre bulunmaz; kompakt kemik dokusu hakimdir.

Petröz parça : Üç yüzlü bir piramide benzer. Tepe kısmı sfenoid kemikle birleşir ve petroskuamöz sütürü oluşturur Ön kenarın tam ortasında belli bir tümsek vardır ve eminensia arkuata adını alır. Superior semisirküler kanalın kabartısıdır. Arka yüzde meatus akustikus internus yerleşir. Yedinci ve sekizinci kranial sinirler ile kan damarları buradan geçer

Alt yüzde oksipital kemikle birlikte foramen jugulareyi oluşturur. Bu deli ğ in dış kısmından ise sinüs sigmoideus geçer ve burada inferior petrozal sinüsle birleşir. Bu açıklı ğ ın medialinde 9. kranial sinir ve ganglionu, 10. kranial sinir ve ganglionu ve 11. kranial sinir bulunur.

KULAK ANATOM İ S İ Dış kulak Orta kulak İ çkulak kohlea corti organı Oluşan aksiyon potansiyelini işitme korteksine ileten sinir yolları

Aurikula (Pinna – Kulak kepçesi) Aurikulayı çepeçevre saran çıkıntıya heliks karşısında ise antiheliks yer alır. DKY’nun ön kısmında bulunan çıkıntı tragus, bunun hemen altındaki ikinci bir çıkıntı antitragus olarak adlandırılır. Aurikulanın altında lobül kısmı bulunmaktadır. Ön yüzün büyük bir bölümünün duyarlılı ğ ını, V. kafa çifti, VII. Kafa çiftinden dallar gelir. Arka yüzün innervasyonu C2 ve C3 aracılı ğ ı ile olur. A.temporalis ve a.oksipitalis’in dalları ile beslenir.

Dış kulak yolu (DKY): Yaklaşık mm uzunlu ğ undadır. Kıkırdak ve kemik olmak üzere iki parçadan oluşmaktadır. Kıkırdak parça dışta, kemik parça ise içte bulunur. Kıkırdak bölümde cilt kalındır; özellikle arka ve üst tarafta zengin bir cilt altı ya ğ dokusu bulunmaktadır. Kemik bölümde ise cilt altı dokusu giderek azalır, kulak zarına do ğ ru tamamen kaybolur. Cilt do ğ rudan periosta yapışıktır. Bu bölgede, yukarıda belirtilen cilt ekleri bulunmazlar DKY ön duvarı; mandibuler fossa ile,alt duvar parotis bezi ile komşuluktadır. Arka duvarı ise mastoid kemik ile komşudur

ORTA KULAK ANATOM İ S İ Timpanik membran:sulkus timpanikus parçası içine oturmuş Rivinius çenti ğ i Anulus timpanikus Pars tensa Pars flaksida (Shrapnell membranı) Üstte manibriumun üzerinde bir çentik bulunur (prosessus brevis); buradan öne ve arkaya iki adet plika uzanır (plika malleolares anterior ve posterior). Bu plikaların üst kısmında pars flaksida bulunur, altında ise pars tensa yer alır Umbo Politzer üçgeni Fibröz tabaka --kolesteatom

Manibrium malleinin üzerinde çekilen bir çizgi ile, umbo hizasında buna dik açı ile çizilen ikinci çizgi birleştirildi ğ inde kulak zarı; ön-alt, ön- üst, arka-alt, arka-üst kadranlara ayrılmaktadır.

Orta kulak kemikçikleri Orta kulak kemikçikleri Malleus: 8-9 mm uzunlu ğ undadır. 2 önemli parçası vardır: Manibrium mallei ve kapitulum mallei. Arada kollum parçası bulunur; buraya m. tensor tampani kasının tendonu yapışır. Kapitulum parçası, epitimpanumda inkusun korpus parçası ile eklem yapar, buna inkudomalleolar eklem adı verilir

İ nkus: Bir gövde (korpus) ve iki koldan oluşur; krus longus (uzun kol) ve krus brevis (kısa kol). Korpus parçası, kapitulum mallei ile eklem yapar. Krus longus ise stapes başı ile eklem yapar (inkudo-stapedial eklem).

Stapes: Stapes mm uzunlu ğ undadır. Bir baş kısmı, iki bacak (krus anterior ve krus posterior) ile taban (footplate) kısmından oluşmuştur. Taban, ligamentum annulare aracılı ğ ı ile oval pencereye tutunmuştur. Bu şekilde; kemikçikler kulak zarı ile iç kulak arasında anatomik bütünlü ğ ü, iletimi sa ğ lamaktadır.

M. tensor timpani’nin kasılması malleusun uzun kolunu mediale do ğ ru çeker ve kulak zarının titreşimini kemikçiklere aktarılmasını sa ğ lar. M. stapediusun kasılması ise stapes taban parçasını oval pencereden geri çeker

Tensor timpani kası malleus sapını içeri do ğ ru çekerken stapedius kası stapesi dışarı do ğ ru iter.Bu iki kuvvet birbirini söndürür ve kemikcik sisteminin sertlli ğ i arttırılır.Bu zayıflatma refleks mekanizmasının 3 faydası oldu ğ una inanılmaktadır. 1-Kohleayı yüksek sesin neden oldu ğ u titreşim hasarından korumak 2-Gürültülü bir ortamda düşük frekanslı sesleri maskelemek 3-Kendi sesine karşı gösterdi ğ i duyarlılı ğ ı azaltmaktadır.

Timpanik kavite (timpan boşlu ğ u) 1. Dış (lateral) yüz: timpanik membran Topografik olarak orta kula ğ ı 3 parçaya ayırır. Kulak zarının hemen arkasında bulunan orta kulak boşlu ğ una mezotimpanum, bunun üzerindeki boşlu ğ a epitimpanum ve altında kalan kısma da hipotimpanum adı verilmektedir.

Timpanik kavite 2. Alt (inferior) duvar:ince kortikal bir kemik tabaka ile bulbus vena jugulare’den ayrılmaktadır. Alt duvarın ön kısmı derin lokalizasyonda, a. karotis interna ile komşudur. Alt duvardan n. timpanikus (Jacobson siniri), orta kula ğ a girmektedir. 3. Ön (anterior) duvar: Ön duvarda bulunan iki önemli yapı, Östaki borusunun orifisi ve semikanalis m.tensor timpani’dir.

Timpanik kavite 4. Üst (süperior) duvar tegmen timpani bulunur. Orta kula ğ ın epitimpanum adı verilen üst bölümde malleusun başı ile inkus eklem yapmaktadır (inkudomalleolar eklem).

Timpanik kavite 5. İ ç (medial) İ ç kulak ile komşudur. promontorium adı verilen kabarıklık vardır. Kokleanın bazal kıvrımına uymaktadır. Promontorium üzerinde n.timpanikus (IX. sinirin dalı)pleksus timpanikus’u oluşturur. Fenestra vestibuli fenestra kohlea Prominensia kanalis fasiyalis; fallop kemik kanalın orta kulakta timpanik segment boyunca yapmış oldu ğ u kabarıklıktır. Bunun üzerindeki kemik lamel çok incedir. Bazen konjenital açıklıklar gösterebilir Prominensia kanalis semisirkularis lateralis ise lateral semisirküler kanalın yapmış oldu ğ u kabarıklıktır. Cerrahi girişimlerde önemli bir anatomik reper noktasıdır.

Orta kulak boşlu ğ unda; iç duvarda, cerrahi yönden ulaşılması güç olan ve kolesteatoma yayılımında önem kazanan iki çukurluk vardır. Sinüs timpani; eminensia piramidarum’un alt kısmında, oval ve yuvarlak pencerelerin arkasındadır. Fasiyal kanalın altına do ğ ru uzanır. Fasiyal reses ise; dış kenarı DKY, arka ve üst kısmı fossa inkudis tarafından sınırlanan fasiyal kanalın vertikal segmentinin üzerinde yer alan bir di ğ er girintidir

Timpanik kavite Arka (posterior) duvar aditus ad antrum aracılı ğ ı ile antrum,buradan da mastoid sellüllere geçilir.

Kemikcik sisteminin sa ğ ladı ğ ı empedans eşleştirmesi Kemikcik sistemi titreşmenin kuvvetini 1.3 kat arttırır. Tympan zarının yüzey alanı 55mm oval pencere 3.2 mm Fark 17 17x1.3=22 kat kohlea ya çarpan kuvvet Sıvıların titreşimi için havadan daha fazla kuvvete ihtiyaç duyulur.

TUBA ÖSTAK İ orta kulak ile nazofarinks arasında uzanır. Do ğ umda mm 10 derece iken, erişkinlerde ortalama 45 derece 35 mm uzunlu ğ undadır. Östaki borusunun, orta kulakla devam eden lateral üçte bir (kısa) bölümü kemik yapıdadır. Medial üçte iki (uzun) kısmı ise nazofarinkse açılır ve kartilajinöz yapıdadır TÖ’ye 4 kas tutunur: M.tensor veli palatini, m.levator veli palatini, m.salpingofaringeus ve m.tensor timpani. TÖ normalde kapalıdır, kapanışı pasif bir olaydır (kasların rolü yoktur). Açılma ise m.tensor veli palatini kasının yutkunma ve esneme sırasındaki kasılmalarıyla olur.

İ Ç KULAK ANATOM İ S İ İ ç kulak temporal kemik içinde yer alır ve işlevsel olarak iki kısımdan oluşur: koklear sistem ve vestibüler sistem. kemik labirent, Zar labirent Zar labirent ise üç parçadan oluşur: 1-süperior (utrikulus ve semisirküler kanallar), 2- inferior (koklea ve sakkulus), 3- duktus endolenfatikus ve sakkus endolenfatikus. Tüm bu kanalların içinde endolenf adı verilen bir sıvı vardır.

İ ç kulak Koklea kendi üzerinde 2,5 dönüş yapan kemik labirentin salyangoz seklindeki kısmıdır ve iç kula ğ ın primer işitme organını (korti) barındırır, giderek azalan çapı ile kendi üzerinde apeksde kör olarak sonlanır

Kohlea

Kohlea Üç kıvrık borudan oluşur Skala vestibuli reissner membranı Skala media baziller membran Skala tympani

spiral kanalı üst (scala vestibuli) ve alt (scala tympani) olarak iki boşlu ğ a ayırır Üst boşluk (scala vestibuli) stapesin tabanının oturdu ğ u oval pencereden (fenestra vestibuli) helicotremaya kadar sürer. Alt boşlu ğ un (scala tympani) yuvarlak pencere adı verilen bir açıklı ğ ı vardır. Oval pencere ve yuvarlak pencere ince birer membranla örtülüdürler.

İ nce bir membran olan Reissner membranı scala vestibuliyi ikiye böler. Bu, kokleanın ortasında tamamen izole bir kanal oluşmasına neden olur ve skala media (duktus koklearis) adını alır Koklear duktus membranöz labirentin bir parçasıdır; içinde kendi sıvısı olan endolenf vardır. Scala vestibuli ve scala tympani’de perilenf vardır. Perilenf tipik bir ekstraselüler sıvıdır (Na+ fazla, K+ az). Endolenf, Ana katyon potasyumdur, sodyum çok azdır.

Reissner zarı Reissner zarı ince ve kolay hareket etmektedir Bu nedenle ses titreşimlerinin skala vestibuliden skala media ya geçmesinde engel oluşturmaz. Ses alıcı tüy hücrelerinin normal görevi için gereken özel sıvıyı skala media içinde tutmasıdır

Ses dalgaları skala vestibuliye oval pencere hizasında stapesin taban kısmından girer. Taban bölümü bu pencereyi kapatır. Ses titreşimleri ile içeri dışarı hareket edebilir. İ çe do ğ ru hareket etmesi sıvıyı skala vestibuli ve skala media ya do ğ ru itelerken dışa do ğ ru hareket etmesi sıvının geriye do ğ ru akmasına neden olur.

BAZ İ LLER ZAR Skala media ve skala timpaniyi ayıran zardır Üzerinde kadar baziiler lif bulunur Baziiller liflerin boyları oval ve yuavarlak pencere hizasında 0.04 mm iken kohlea nın tepesine do ğ ru 0.5 mm ye ulaşır. Liflerin çapı oval pencereden kohlea nın tepesine do ğ ru giderek azaldı ğ ı için sertlikleri 100 kattan fazla azalır. Kohleanın tabanı civarındaki sert kısa lifler yüksek frekanslarda en yüksek düzeyde titreşim gösterirken kohleanın tepesi civarındaki uzun, ince lifler daha düşük frekansta en iyi titreşime sahiptir.

Ses dalgalarının kohlea içinde iletilmesi Oval pencereden giren ses dalgasının yuvarlak pencere hizasında bükülmesine neden olmaktadır. Bu bükülme sırasında gelişen esnek gerim bir sıvı dalgasının baziller zar boyunca ilerlemesini başlatır. Bu olay havuza atılan bir taşın su yüzünde oluşturdu ğ u dalganın hareket etmesine benzetilebilir.

Yüksek frekanslı bir ses dalgası baziller zar üzerinde kısa bir mesafe katetmekte, orta frekansta bir ses dalgası yolun yaklaşık yarısını katetip sönmekte ve çok düşük frekanslı bir ses dalgası zar üzerinde boydan boya gitmektedir. İ lerleyen dalga baziller zarın başlangıç bölümünde hızla hareket ederken kohleaya gittikçe zayıflamasıdır.

Korti Organı Korti organı bazal membran üzerine yerleşmiş ve işitme reseptörleri olan tüy hücrelerini içeren bir yapıdır Kohlea, apeksten tabana do ğ ru uzanmasının bir sonucu olarak spiral bir şekil gösterir Tüy hücrelerinin uzantıları, Korti çubukları tarafından desteklenmiş, zara benzer katı bir yapı olan retiküler laminayı delerler Bu tüy hücreleri 4 sıra halinde dizilmiş olup dış tüy hücrelerinin yaptı ğ ı 3 sıra Korti çubukları tarafından oluşturulmuş tünelin lateralinde, iç tüy hücreleri tarafından yapılmış bir sıra da bu tünelin medialinde yer alır Her insan kohleasında dış tüy hücresi ile 3500 iç tüy hücresi vardır

Tüy hücrelerinin uyarılmaları Tüylerin bir yöne do ğ ru e ğ ilmesi tüy hücrelerini depolarize ederken aksi ynde e ğ ilme hücreleri hiperpolarize eder. Bunun sonucunda bu hücrelerin tabanlarında ba ğ lantı yapan işitme sinirini liflerini uyarır. Baziler lifler, Corti çubukları ve retikuler lamina hep birlikte sert bir birim halinde halinde hareket eder.

Baziler lifin yukarı do ğ ru hareket etmesi retikuler laminayı yukarı ve modulusa do ğ ru içeri yönde sallar. Baziler zar aşa ğ ıya do ğ ru hareket edince retikuler lamina aşa ğ ı ve dışa do ğ ru sallanır. Bu içeriye ve dışarıya do ğ ru hareket tüy hücrelerinin tüylerinin tektoriyal zar üzerinde arkaya ve öne do ğ ru sürtünmesine neden olur. Dolayısıyla baziler zarın titreşti ğ i her durumda tüy hücreleri uyarılmış olacaktır

İ şitme sinyalleri iç tüy hücreler tarafından iletilir İ şitme siniri %90 kadarı iç hücreler tarafından uyarılır. İ ç hücreler tümüyle işlevsel iken dış hücrelerin tahribi halinde önemli derecede işitme kaybı meydana gelir. Bu yüzden dış tüy hücrelerinin bir şekilde iç tüy hücrelerinin farklı ses tonlarına olan duyarlılı ğ ını denetledi ğ ine dair bir açıklama önerilmiştir.

Tüy hücresi reseptör potansiyelleri ve işitme siniri liflerinin uyarılmasi Skala media sıvısındaki artı yüklü K + iyonlarının sterosilyumlarınun içine akması sonucunda tüy hücresi zarı depolarize olcaktır. Aksi yönde bükülmesi hiperpolarize olması bir hücre reseptör potansiyeli üretilir. Tüy hücreleri ile sinaps yapan kohlea siniri uyarılır. Depoarizasyon sırasında bu sinapstan nörotransmitter olarak glutamat salınır.

Sesin yüksekli ğ inin saptanması Sesin yüksekli ğ i işitme sistem tarafından en az 3 şekilde belirlenir. 1-Ses giderek yükselirken baziler zar ile tüy hücrelerinin titreşim genli ğ i giderek artar. Böylece tüy hücreleri sinir hücrelerini hızlı bir şekilde uyarır. 2-Titreşimin genli ğ i artarken fazla sayıda tüy hücrelerinin uyarılmasına ve impulsların uzamsal birikmesine neden olur. Yani birkaç sinir lifi yerine çok sayıda sinir lifi iletime katılacaktır. 3-baziler zardaki titreşim yüksek bir şiddete ulaşıncaya kadar dış tüy hücreleri uyarılmamış halde kalırlar. Bu hücrelerin uyarılması sinir sistemine sesin yüksek oldu ğ unu gösterir.

İ şitme yola ğ ı

Denge

TEŞEKKÜRLER