PERİFERİK SİNİR YARALANMALARI REHABİLİTASYONU

Kafa çiftleri ve spinal sinirler, beyni ve omuriliği terkettikten sonra çeşitli yerlerde yaralanabilir. Tek veya birçok siniri etkileyebilir. Etyolojide birçok etken vardır.

Travmatik sinir lezyonları sinir impuls iletimini bozar. Bu durum duyu sinirlerinde ; hipoestezi parestezi hiperestezi ile kendini gösterirken

Motor sinir etkileniminde: Çizgili kaslarda güç kaybı Atrofi Sinir iletim çalışmalarında sinir iletiminde yavaşlama, fibrilasyon potansiyelleri bulunabilir.

Periferik sinir yaralanmalarında oluşan lezyonlar; Komplet Parsiyel Latent şeklindedir. Klinik olarak da: Parsiyel olarak ele alınabilir.

Etyolojik faktörler Kazalar: trafik , iş kazaları, Travmalar: kesici, batıcı, ateşli silahlarda oluşan delme, ezilme, çekilme, dönme gibi travmalarda Kırık çıkık sonucunda Koltuk değneği gibi uzun süreli ve yanlış kullanım sonucu oluşan basılarda Tuzak nöropatileri İskemi(ateroskleroz, buerger has) Metabolik hastalıklar (DM) Tümoral-toksik nedenler Fiziksel(sıcak-soğuk, elektrik) İltihabi nedenler (nörit) Kimyasal etkenler Radyoterapi

Sinirin anatomisi Ortada büyük, yuvarlak veya oval çekirdek ve bir çekirdekçik Sitoplazma (Nöroplazma): içinde ipliksi, granüler yapıda nörofibril, nissl cisimciği, golgi kompleksinden oluşur. Jel kıvamındadır. Akson denilen bir uzantısı vardır. Nöroplazmadan aksona doğru sürekli bir sıvı akımı vardır akson içindeki bu sıvıya aksoplazma denir.

Sinir lifleri miyelinli ve miyelinsiz diye 2ye ayrılır.

Her sinir lifi MSSden veya periferik gangliondan çıktıktan sonra endonörium adı verilen bir membranla kaplanır. Birçok sinir demeti birleşir ve fibröz bir kılıfla çevrilir perinörium adı verilir. En son bu demetler birleşir ve epinörium denilen fibröz bir sinir kılıfı çevirir.

Sinir lifleri sınıflaması A, B, C diye 3 gruba ayrılırlar. A grubu: alfa, beta, delta, gama diye 4 e ayrılır. A ve B grubu miyelinli, C grubu miyelinsiz lifleri içerir.

Sinirde dejenerasyon ve rejenerasyon Dejenerasyon: eğer sinir lifi herhangi bir kaza veya travma sonucunda ya da deneysel olarak kesilecek olursa hücreden ayrı kalan kısımda morfolojik, kimyasal ve fonksiyonel birtakım değişiklikler meydana gelir. Bu değişikliklerin tümüne sinir dejenerasyonu denir. Rejenerasyon: dejenerasyona uğrayan bir sinirin tamir olup normal fonksiyonunu kazanmasına denir.

Periferik sinir yaralanmalarının sınıflandırılması Periferik sinirin endonörium, perinörium ve epinöriumdaki hasar durumuna bağlı olarak sinirin anatomisindeki değişikliklere göre yaralanmalar 5 gruba ayrılır. Buna göre: Aksonal devamlılık Sinir lifinin endonöral kılıfı yırtılmaksızın akson devamlılığı kaybı Sinir lifinin devamlılık kaybı Perinörium kaybı Sinir gövdesinin devamlılığın kaybı

Sinir yaralanması aynı derecede ve şiddette olmayabilir. Parsiyel ve karışık lezyonlar oluşabilir. Sınıflama yaralanma derecesini gösterir. Nedene yönelik değildir.

Tedavi Degerlendirme sonuçlarının ısığında tedavi edici,iyilesmeyi hızlandırıcı, kayıpları en aza indirmeye yönelik ve semptomlari azaltıcı bir fizyoterapi rehabilitasyon programı planlanır. Tedavideki hedeflerimizin basinda sinir ve kasta kalıcı hasar olusmadan tedavi sürecini baslatmak, reinervasyon sağlanana kadar kasın kontraktil yeteneğini sürdürmesini sağlamaktır.

Tedavinin planlanmasında ve sonuç başarısında etkili bazı faktörler vardır: 1)Yaralanmanın şiddeti 2) Süresi 3) Derecesi etkilidir.

Amaç: 1 Ödem, ağrı ve enflamasyonun kontrolünün sağlanması, 2. Eklem mobilitesinin daima korunması, 3. Etkilenen kasin aşırı geriliminin önlenmesi, 4. Sağlam kasların kuvvetinin korunması, 5. Etkilenen kasın kontraktil özelliğinin sürdürülmesi, 6. Atrofilerin önlenmesi, 7. Deformite oluşumun engellenmesi, 8. Duyu re-edükasyonunun sağlanması, 9. Fonksiyonun korunmasi, sürdürülmesi ve arttırılmasi, 10. Hastanın eğitimi

Rehabilitasyon ilkeleri 1) hastanın bilinçlendirilmesi ve eğitimi Hastaya duyusu azalmış veya kaybolmuş bölgeyi nasıl koruyacağı öğretilir. Mümkün olduğunca aktif hareket yapmaya teşvik edilir. Ödem, ağrı ve hareket kaybı gelişmesi durumunda doktora başvurmalıdır. Rejenerasyon sırasında gelişen hipersensivite nedeniyle hasta bölgeyi immobilize etmesi öğütlenir.

2) desensitizasyon Girdap banyosu Masaj Taktil uyarı Vibrasyon ve perküsyon Fonksiyonel tekrarlayıcı aktiviteler.

3) duyusal reedükasyon periferik sinirlerin cerrahi onarımından sonra normal duyu fonksiyonunun tam olarak geri dönüşümü çok sık değildir. Bu olay tam olmayan veya yanlış yönde akson büyümesine bağlı olabilir. Örneğin el sinir yaralanmasında hastanın gözleri kapatılır ve eline çeşitli büyüklük ve sertlikte cisimler verilerek tanıması istenir.

4) kas eğitimi Kaslar elektrik stimülasyonu ile uyarılabilir. Aktif, asistif ve dirençli egz verilir. Biofeedback yararlı bir tedavidir. Uğraşı tedavisi fonksiyonel iyileşmeyi hızlandırmak için verilebilir. PNF egz Germe egz Sinir mobilizasyon teknikleri Günlük yaşam aktiviteleri eğitimi

5) Atelleme Deformiteyi önlemek, düzeltmek, fonksiyonu arttırmak için pasif istirahat veya dinamik ateller kullanılabilir.

Ultrason uygulanması ile sinir rejenerasyonun arttığı gösterilmiş. Laser: Ga. As lazer uygulamasının iyileşmeyi arttırdığı süreyi kısalttığı gözlenmiştir.

TEŞEKKÜRLER