ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE YARATICILIK VE SANAT EĞİTİMİ

YARATICILIKLA İLGİLİ KURAMLAR Psikoanalitik kuram İnsancıl kuram Çağrışım kuramı Gestalt kuramı Bilişsel-gelişimsel kuram Faktöriyalist kuram Karmaşık Kuramlar

PSİKOANALİTİK KURAM Öncüleri Freud, Adler, Jung vd. dir Psikoanalitik kuramcılara göre, yaratıcı düşüncenin temelini; bilinç öncesi oluşturmaktadır. Psikoanalitik görüşe göre; geçici olarak mantıksal-rasyonel düşünmenin kaldırılması gereklidir.

PSİKOANALİTİK KURAM Psikoanalitik görüş; yaratıcılığın kökenleri, anlatımları, güdülenmeleri, sapmaları ile en çok ilgilenen görüştür

İNSANCIL KURAM Rogers ve Maslow tarafından geliştirilen bu kuramın temelini, birey ve bireyin çevresinde gelişen olaylar oluşturmaktadır. Bu kuram karşıt uçlarda oluşan davranışçılık ve psikoanalitik yaklaşımlardan ayrı, varoluşçu güçlü bir akım olarak ortaya çıkmıştır.

İNSANCIL KURAM İnsancıl psikologlar, yaratıcılığın insanın olumlu yönleri ile ilgili olduğunu söylemektedirler. İnsanlar yaratıcı ifade için önemli güçlerle doğmakta ve uygun ortam oluşunca, bu güçler tam olarak gelişmektedir. Yaratıcılığın engelleyicileri; çatışmalar ve başarının olumsuz yönde değerlendirilmesidir.

ÇAĞRIŞIM KURAMI Hume ve Mill’e göre fikirler arasındaki çağrışımlar düşünmenin temelini oluşturur. Yaratıcılık, bu çağrışımların sayısına ve alışılmamış olmasına bağlıdır. Çağrışım yaklaşımında yaratıcı çözümlerin olumlu rastlantı, benzerlik, aracılık yollarıyla oluşabileceği görüşü savunulmaktadır.

GESTALT KURAMI Gestaltçılar, yaratıcılık yerine daha çok “Üretken düşünce” ve “Sorun çözme” kavramlarını kullanırlar. Parçaların bir bütün içinde anlam kazandığı ve bütünün parçalarının toplamından daha önemli olduğu görüşü hâkimdir.

GESTALT KURAMI Yaratıcı düşüncede sorunun yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Yeniden yapılandırılma bir çözüm ortaya çıkıncaya dek sürer. Çözüm, içten bir aydınlanma, bir ışıklanma ile elde edilir ve bu da basit öğelerin analiziyle kavranamaz.

BİLİŞSEL-GELİŞİMSEL KURAM Kelly’nin kişilik teorisinin felsefi temelini “yapısal değişkenler” oluşturmaktadır. İnsanların kendi yarattıkları “geçirgen” kalıplardan bakarak dünyayı gördüklerini düşünen Kelly bu kalıplara “kişisel yapılar” adını vermiştir. Yapı, kişinin yaşadığı dünyayı yorumlamasını ve inşa etmesini sağlayan düşünceler grubudur. Bireyin sistemlerinin karmaşık olması psikolojik fonksiyonları ve zekâlarıyla ilişkilidir.

BİLİŞSEL-GELİŞİMSEL KURAM Bilişsel alan kuramcılarına göre; öğrenenlerin verileri akıllıca düzenlemesi, esnek düşünerek problemleri çözmesi ve bütün bu sürecin sonunda ortaya özgün bir ürün koyması yaratıcılık olarak nitelendirilir. Bu kuramın geliştiricisi olan Feldman yaratıcılığı, Piaget’in aşamalarının öngördüğü gelişmeyi de içeren, genel bilişsel gelişmenin özel bir durumu olarak tanımlar.

FAKTÖRİYALİST KURAM Bu kuramın temsilcisi Guildford yaptığı çalışmalar sonucunda, zekâyı oluşturan yüzlerce özelliği saptamış ve bunları temel faktörlere indirgeyerek ‘insan zekâsının yapısı’ modelini ortaya koymuştur. Zekânın üç boyutunu işlemler, ürünler ve içerik olarak belirlemiştir.

FAKTÖRİYALİST KURAM İşlemler boyutunda bireyin zihinsel etkinliklerini ne gibi işlemlerle yürüttüğü söz konusu olup, bu işlemler bellek, bilişsellik, ıraksak düşünme, yakınsak düşünme ve değerlendirme süreçleridir.

KARMAŞIK KURAMLAR Yaratıcı fikirler bir anda ortaya çıkmaz ancak belirli bir sürecin tamamlanmasıyla ortaya çıkar. Bazen çok kısa sürdüğü, bazen de bilinçaltında gerçekleştiği için fark edilmez.

KARMAŞIK KURAMLAR Wallas ve Hadamard, bu düşünceden hareketle yaratıcılık sürecini dört aşamaya ayırmıştır.; Bunlar hazırlık, kuluçka, aydınlanma, doğrulama aşamalarıdır.