İNSANCIL Psikloji Ayşe Tuğçe ŞENGÜL

20.yy ortalarında insanlığa dönük iki görüş bulunmaktaydı: Psikodinamik ve Davranışçı Yaklaşım İnsalcıl yaklaşım bu iki görüşe tepki olarak doğmuştur.

İnsancıl Psikolojinin Kökleri Avrupa kaynaklı varoluşçu felsefe Carl Rogers Abraham Maslow

İNSANCIL YAKLAŞIMIN ANA ÖĞELERİ Kişisel Sorumluluk Şimdi ve Burada Bireyin Fenomenolojisi Kişisel Gelişim

1. Kişisel Sorumluluk: Kişiler davranışları üzerinde edilgendir (tercih etme, aktif hareket etme, karar verme vs.) Yaşamlarını şekillendirme özgürlüğüne sahiptir Özgür irade

2. Şimdi ve Burada: İnsalcıl yaklaşıma göre; geçmiş ve gelecek üzerine düşünmek için harcanan zaman kayıp zamandır. « Bugün geriye kalan hayatınızın ilk günüdür. » Geçmişin esiri olmadan hayatı dolu dolu yaşamanın tek yolu şimdi ve burada yaşamaktır.

3. Bireyin Fenomenolojisi: Eğer birey kendi sorunlarının kaynağını anlayamıyorsa, bunu bir terapistin anlaması da mümkün değildir. Terapi sürecinde danışanın kendini anlaması ve sorununa çözebilmesi için uygun stratejiler geliştirmesine yardımcı olunur.

4. Kişisel Gelişim: Yaşam sadece temel gereksinimleri karşılamaktan ibaret değildir. İnsanlar olumlu yönde gelişimlerini sürdürmeye güdülüdür. Kişiler yaşamlarında bir engelle karşılaşmazlarsa kendilerini tatmin eden varoluş noktasına doğru ilerler.

Rogers bu noktaya ulaşan kişiye, «potansiyelini tam kullanan kişi» olarak adlandırmıştır. Maslow, «kendini gerçekleştirme» kavramını kullanmıştır. Rogers kendini keşfetme sürecini «olma süreci» olarak adlandırır.

Carl Rogers İnsancıl psikoterapinin öncülerindendir «Davranışı Merkez Alan Terapi» Etkileşim gruplarının gelişimine katkıda bulunmuştur İnsancıl yaklaşımı toplumsal konulara uygulamıştır (eğitim, barış) Koşulsuz olumlu kabul

Potansiyelini Tam Kullanan Kişi: Yeni deneyimlere açıktır Yaşamın her anını değerlendirmeye çalışır Amaçları yaşamı tam anlamıyla deneyimlemektir Kendi duygularına güvenmeyi öğrenir ve daha derin ve yoğün yaşarlar

Kaygı ve Savunma: Rogers: kendimizle ilgili sahip olduğumuz bilgiyle tutarlı olmayan bir bilgiyle karşılaştığımızda kaygı yaşarız. Kişinin kendilik kavramını çok fazla tehdit eden bir bilgiyle karşılaştığında baş etmesi zorlaşır. Bu durumda en sık kullanılan savunma çarpıtma ve inkardır.

Abraham Moslow Kişiliği anlamaya çalışan diğer yaklaşımların eksiklilerini tamamlama üzerine çalışmıştır Bilinç altı dürtülerin varlığını kabul etmiştir ancak dikkatini kişiliğin bilinçli boyutlarına yöneltmiştir.

Güdülenme ve Gereksinimler Hiyerarşisi Maslow iki tür güdü belirlemiştir. Gerek duyulan bir nesnenin eksikliğinden kaynaklanan yetersizlik güdüsü. Açlık, susuzluk gibi temel gereksinimler Sevmek ve kendini gerçekleştirme de büyüme güdüsünü oluşturur.

Yetersizlik ve büyüme güdülerini beş ana sınıfa ayırmış ve böylece gereksinimler(ihtiyaçlar) hiyerarşisi ortaya çıkmıştır. Yüksek düzeyli gereksinimlerle ilgilenmeden önce düşük düzeydeki gereksinimlerimizi karşılamamız gerekmektedir.

Maslow un ihtiyaçlar hiyerarşisi

Fizyolojik Gereksinimler Açlık, susuzluk, uyumak gibi gereksinimleridir. Diğer gereksinimlere doğru ilerleyebilmek için bunları karşılamak gerekir.

Güven Gereksinimi Fizyoloji gereksinimler karşılandıktan sonra baskın hale gelir. Korunma, korku, karmaşadan kurtulma gereksinimleridir.

Ait Olma ve Sevgi Gereksinimler Fizyolojik ve güven gereksinimlerinin karşılamasından sonra arkadaşlık ve sevgi gereksinimi ortaya çıkar. İnsanlarla ilişki kurmak, bir gruba, aileye ait olma isteği.

Saygı Gereksinimi Ait olma ve sevgi gereksinimini karşılanması beğenilme, saygı duyulma gereksinimini ihtiyaç duyuruyor. Özsaygı ve beğenilme gereksiniminin karşılanmaması aşağılık duygusuna kapılmasına neden olur.

Kendini Gerçekleştirme Gereksinimi Bütün diğer gereksinimlerin karşılanmasıyla birlikte kendimize hayattan ne istediğimizi, neyi başarmak istediğimizi sorarız. Maslow çok az sayıda insanın kendini gerçekleştirme noktasına ulaştığını söyler.

Kişiliğinizi değerlendirin: Aşağıdaki önermelerin her birinin size ne kadar uyduğunu 4 puanlı ölçeği kullanarak değerlendirin. 1=katılmıyorum 2=pek katılmıyorum 3=biraz katılıyorum 4=katılıyorum 1.Duygularımın hiç birinden utanmam. 2.Başkalarının benden beklediği şey neyse onu yaparım. 3.İnsanların özünde iyi ve güvenilir olduğunu düşünürüm. 4Sevdiğim insanlara kızmakta kendimi özgür bırakırım. 5.Başkalarının yaptıklarımı onaylaması benim için önemlidir. 6.Kendi yetersizliklerimi kabul etmem. 7.İnsanların beni onaylamasını beklemeden onları sevebilirim. 8.Başarısızlıktan korkarım. 9.Karmaşık şeyleri çözümlemek ve basitleştirmekten kaçınırım. 10.Kendin gibi olmak başkaları tarafından beğenilmekten daha iyidir. 11.Yaşamımda kendimi adadığım bir dava yok. 12.İstenmedik sonuçlara yol açsa da duygularımı dışa vurabilirim. 13.Herhangi birisine yardım etmek konusunda bir sorumluluk hissetmem. 14.Yetersiz olmaktan korku duyarım. 15.Başkalarına sevgimi verdiğim için ben de sevilirim

Puanınızı hesaplamak için önce 2,5,6,8,9,11,13 ve 14 numaralı önermelerin puanlarını tersine çevirin (1=0,2=3,3=2,4=1). Sonra bütün puanları toplayın. Puanınız ne kadar yüksekse, hayatınızın bu noktasındaki kendinizi gerçekleştirme düzeyiniz de o kadar yüksektir.

Kendini gerçekleştirmiş bireyler; Kendilerini oldukları gibi kabuk ederler ve severler. Zayıflıklarını bilirler ve bunları gidermek için çaba gösterirler. Yapmış oldukları kötü şeyler de kaygı durmaz ve kendilerini suçlamazlar.

Kültürel kurallar tarafından kendilerini daha az sınırlandırılmış hissederler. Toplumun beklentileri ile uyuşmasa da isteklerini dışa vurma konusunda özgür davranırlar. Daha az çekingendirler ve içlerinden geldiği gibi davranırlar.

En uygun Deneyim İnsanları ne mutlu eder? sorusu üzerine odaklanır. insancıl kişilik kuramı bireyin yaşamdan bir anlam elde etme ve kişisel doyum çabasıyla ilgilenir.

En uygun deneyimin sekiz özelliği; 1.Etkinlik Zordur ve Beceri İster. Görev kişinin bütün dikkatini vermesini gerektirecek derecede çetin olmalı ama kişinin başarma duygusunu yok edecek derecede zor olmamalıdır.

2.Etkinlik Kişinin Bütün Dikkatini Üzerinde Yoğunlaştırmasını Gerektirir. İnsanlar kendilerini eylemlerinden bağımsız olarak algılamayı bırakırlar; eylemleri içten gelen, otomatik bir tarzda gerçekleşir.

3.Etkinliğin Hedefleri Açık ve Net Olmalıdır. İlerlemek için bir yön mantıklı bir hedef bulunmalıdır.

4.Açık Bir Geribildirim Olmalıdır. Bu sadece kişisel bir onaylamadan ibaret de olsa, hedefimize ulaşmakta başarılı olup olmadığımızı bilmemiz gerekir.

5.Sadece Üzerinde Çalışılan Göreve Yoğunlaşılmalıdır. Akış süresince yaşamın tatsız yönlerine dikkat etmeyiz.

6.Kişisel Kontrol Duygusuna Ulaşılır. Akış süresince insan çevresi üzerinde kontrol kurma deneyimini tadar.

7.Kişi Kendilik Bilincini Kaybeder. Bütün dikkat etkinliğe ve hedefe verildiği için kişi kendisini düşünmeye fırsat bulamaz.

8.Zaman Duygusu Kaybolur. Saatler dakikalar gibi ya da dakikalar saatler gibi gelebilir.

Danışanı Merkez Alan Terapi Değişimden danışan sorumludur Terapistin görevi danışanı değiştirmek değil, danışanın kendine yardım edebileceği ortamları yatmaktır Danışanın kendini gerçekleştirmeye yönelik uğradığı engelde kaldığı yerden devam etmesine yardımcı olur

Terapist; Danışanla uygun bir ilişki kurmalı Açık ve dürüst olmalı Terapist rolü oynamak yerine kendi olmalı Danışanı koşulsuz olarak olumlu kabul etmeli

Değerlendirme: Q sıralama tekniği Terapi başladıktan birkaç ay sonra danışanın kendini gerçekleştirmeye doğru ilerleyip ilerlemediğini anlamak için kullanılır. Bu test 100 kartlık bir testten oluşur. Her kartın yüzünde betimleyici tümce vardır: ‘başkaları tarafından onaylanmak ister’ ‘kendisi için yüksek beklenti düzeyi vardır’ gibi…

Roger terapisine başlayan bir danışan ilk olarak bu kartları okuyup kendine göre 1’den 9’a kadar sıralaması istenir. (9 en çok uyan 1 ise hiç uymayan betimlemeleri yerleştirmeleri istenir ve oralıktaki değerlere yerleştirilir.)

Böylelikle terapiste kendilik kavramını sergileyen bir liste sunulmuş olur. Kartların yerleri kaydedildikten sonra kartlar iyice karıştırıldıktan sonra teste tekrar başlanır. Bu sefer kartları olmak istenilen insana göre sıralaması istenir. Gerçek ve olmak istenilen kendilik listesi belirlendikten sonra karşılaştırılır.