Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Ratlarda Metotreksatın Neden Olduğu Ovaryan Oksidatif Hasar ve Over Rezerv Azalmasında Alfa Lipoik Asitin Etkisi: Oya Soylu Karapinar, Neslihan Pinar, Oğuzhan Özcan, Tümay Özgür, Kenan Dolapçıoğlu MKÜ Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı

Amaç: Bu çalışmanın amacı metotreksatın (Mtx) overde oksidatif hasar oluşturup oluşturmadığı ve ovaryan rezervi etkileyip etkilemediğini belirlemek. Ve Mtx nedenli ovaryan hasarda, pekçok oksidatif stres modelinde kullanılan alfa lipoik asitin(ALA) etkinliğini değerlendirmek.

Methotrexate(Mtx) Mtx folik asit antagonistidir ve dihidrofolat reduktaz enzimini competitif bloke eder. Mtx hızlı bölünen hücrelerde intraselüler NADPH seviyelerini azaltır( kan hücreleri,trofoblastlar ve gonad hücreleri gibi) Azalan NADPH seviyeleri ciddi hücre membran hasarına yol açar. Bazı araştırmacılar azalan NADPH seviyerinin hücreleri oksidatif strese karşı sensitif hale getirdiğini vurgulamaktadır.

Alfa lipoik asit ALA insan ve hayvanlarda mitokondride oktanoik asit ve sisteinden sentezlenen doğal bir maddedir. ALA antiinflamatuar ve güçlü antioksidan bir ajandır ,bir çok çalışmada ROS ‘un radikal etkilerini elimine ederek oksidatif strese karşı etkili olduğu gösterilmiştir. Oksidatif stresle bağlantılı birçok hastalıkta terapötik etkileri gösterilmiştir. (diabet, iskemi reperfuzyon hasarı, radyasyon hasarı, katarakt formasyonu gibi)

Study design: 32 Wistar Albino grubu dişi rat rastgele 4 gruba ayrıldı. Kontrol Grubu : herhangi bir tedavi verilmedi; ALA Grubu : 100 mg/kg ALA (i.p )10 gün ; Mtx Grubu: 1 mg/kg Mtx 1,3,5 ve 7. günlerde (i.p); Mtx+ ALA Grubu : multiple doz Mtx ve grup 2 deki gibi ALA . Serum total antioksidan seviyesi (TAS), total oksidan seviyesi (TOS) ve oksidatif stres indeksi (OSI) ve tümör nekroz faktör-alfa (TNF-α) çalışıldı ve doku malonildialdehit (MDA), glutatyon peroksidaz ve katalaz aktivitesi değerlendirildi. Ovaryan rezerv AMH ve total folikül sayısı ile değerlendirildi.

Bulgular TAS,TOS,OSI levels Control group MTX group ALA group MTX+ALA group TAS (μmol) Trolox (Eq/l) 0.91±0.02 0.65±0.07* 0.71±0.01 0.72±0.10 TOS (μmol) H2O2 (Eq/l) 28.54±4.29 21.49±3.37 16,30±1.62* 12.31±1.41* OSI 3.13±0.48 3.41±0.44 2.32±0.32 1.43±0.19*,** Kontrol ve mtx ile karşılaştırıldığında Administering i.p ALA was associated with significantly decreased TOS levels in ALA (p=0,030) and ALA+Mtx (p=0.003) group compared with control group Metotreksat uygulaması TAS'da önemli bir azalma (p<0.05), OSI Mtx grubunda bir artışa neden oldu ama istatistiksel anlamlı değil. OSI MTX+ALA’da istatistiksel olarak anlamlı azaldı(p<0.05).

Doku MDA, CAT, GSH-Px aktivitesi ve kanTNF-α seviyeleri Control group MTX group ALA group MTX+ALA group MDA(nmol/g tissue) 0.53 ± 0.02** 1.00±0.05* 0.66 ± 0.03** 0.71 ± 0.02*,** CAT (k/g tissue) 0.09 ± 0.00 0.03±0.00* 0.08 ± 0.00** 0.04 ± 0.00* GSH-Px (µ/g tissue) 0.43 ± 0.01 0.26±0.00* 0.46 ± 0.02** 0.35 ± 0.01* TNF- α (pg/ml) 0.15 ± 0.00 0.28 ± 0.04 0.21 ± 0.02 0.26 ± 0.10 Mtx grubunda MDA seviyelerinde önemli bir artış(p<0,05) ALA tedavisi ile MDA önemli oranda azalmıştır(p<0,05). Major intraselüler antioksidan glutatyon peroksidaz ve katalaz aktivitesinde bir azalma(p<0,05). ALA tedavisi ile GSH-Px ve CAT seviyeleri bir miktar iyileşmiş(anlamlı değil). Ayrıca proinflamatuar bir sitokin olan TNF-α Mtx grubunda artmıştır ve Mtx nedenli bu TNF-α artışı ALA tedavisi ile bir miktar azalmıştır. MDA, an important marker of lipid peroxidation, is an indicator of oxidative tissue damage.

Total follicle count and AMH levels of the groups Control group MTX group ALA group MTX+ALA group AMH(ng/ml) 11.81 ± 0.54** 6.83 ± 0.49* 10,60 ± 0.58** 9.41 ± 0.36*,** Total follicle 17.60 ± 1.43 9.60 ± 1.02* 14.83 ± 2.68 17.80 ± 1.46** AMH değerleri ve total folikül sayısı önemli oranda Mtx grubunda azalmıştır(p<0,05). ALA tedavisi Mtx grubunda AMH seviyesi ve total folikül sayılarında önemli oranda bir artışa sebep olmuştur(p<0,05). Ayrıca AMH seviyeleri ve total folikül sayıları arasında tüm gruplarda pozitif bir korelasyon bulundu.

Sonuç Overlerde Mtx kaynaklı oksidatif hasar olabileceğini gösteren ilk çalışmadır. Alfa lipoik asit, ratlarda çoklu doz Mtx nedenli ovaryan oksidatif hasara ve ovaryan rezerv azalmasına koruyucu etki göstermiştir.

TEŞEKKÜRLER