Sürekli Ticaret Platformu (STP) EPİAŞ Doğal Gaz Operasyon Yönetmenliği 10. Taşıtanlar Forumu 08-09/11/2016

STP’nin Getirdikleri Günlük Referans Fiyat Spot doğal gaz ticareti İletim Şirketine sistemi piyasa bazlı dengeleme fırsatı Taşıtanlara kendilerini dengeleme fırsatı

ORGANİZE DOĞAL GAZ TOPTAN SATIŞ PİYASASI Doğal Gaz Piyasası Modeli EBT Kapasite Alım/Satım Programlar ORGANİZE DOĞAL GAZ TOPTAN SATIŞ PİYASASI Sürekli Ticaret Platformuna ilişkin; Taslak mevzuat, yazılım ve simülasyonu 2017 yılı Nisan ayında EPİAŞ tarafından tamamlanacaktır. TAŞITAN Şeffaflık Organize Toptan Satış Piyasası (EPİAŞ 2017) Teklif UDN Bildirimi Program/UDN Tahsisat UDN ve Diğer Giriş Noktaları Bildirimi Dengesizlik Teklif Uzlaştırma/Fatura Veri Dengelemeye Konu Miktar Kapasite Bilgileri Sayaç Verileri BOTAŞ Kapasite Piyasası DSO& BOTAŞ Teminat Raporu Ticari Bilgi/Teminat Kontrolü Risk Hesabı/Teminat Kontrolü

STP Süreçleri Fatura Avans Uzlaştırma Piyasa İşlemleri Teminat Kayıt

Genel Esaslar OTSP’ye katılım gönüllülük esasına dayalıdır. STP’de işlem yapabilmek için EPİAŞ ile Piyasa Katılım Anlaşması’nı imzalanmak zorundadır. STP’de işlem yapabilmek için İletim Şirketi ile STS imzalanmış olması gerekmektedir. STP’de taşıtanlar alım satım işlemleri yapabildiği gibi İletim Şirketi de ilave dengeleyici sıfatı ile sistem ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla işlem yapabilmektedir. STP’de EPİAŞ her gaz günü için günlük referans fiyatı (GRF) açıklar. Açıklanan referans fiyat her bir G kontratı için G-1 saat 08:00 ile G günü saat 06:00 arasında gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalamasıdır. Eşleşmeler EBT’de ilgili piyasa katılımcıları için EPİAŞ UDN giriş veya EPİAŞ UDN çıkış noktalarına TMB olarak işlenir.

STP Kayıt Süreci STP’de işlem yapmak için EPİAŞ’a kayıt yaptırmak zorunludur. Kayıt başvuruları ilgili gaz yılı/yılları için her zaman yapılabilir. Gaz yılı öncesinde ise kayıt güncellemeleri 1 Kasım-31 Aralık tarihleri arasında yapılabilir. Her gaz yılı için EPİAŞ tarafından belirlenen «yıllık piyasa katılım ücreti» ödenir. Kayıt için ilk olarak EPİAŞ’ın web sitesi üzerinden online kayıt yapılır. Online kayıt sonrasında PUE’de istenilen belgeler eksiksiz olarak EPİAŞ’a 10 iş günü içinde sunulur. EPİAŞ, sunulan bilgi ve belgelerin uyumluluğu ve doğruluğu ile alakalı incelemelerini başvuru tarihini izleyen 5 iş günü içerisinde tamamlar. Uygun bulunan katılımcılar ile «Piyasa Katılım Anlaşması» imzalanır ve anlaşmanın imzalanmasını müteakip kayıt başvurusu tamamlanmış olur.

Online Kayıt STP’ye kayıt için ilk olarak EPİAŞ web sitesinden «Online Kayıt» formunu doldurmak zorundadır. Online Kayıt işlemini tamamlayan piyasa katılımcıları 10 iş günü içinde PUE’de belirtilen belgeleri EPİAŞ’a eksiksiz olarak teslim etmek zorundadır.

STP Kayıt Ekranı STP’de katılımcı kaydı yapıldıktan sonra katılımcıların göreceği ekran yanda verilmiştir.

Teminatlar Başlangıç teminatı İşlem teminatı İşlem limiti Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenir STP’ye erişim için yatırılması zorunludur KDV, PİU vb. fatura kalemlerinin teminatı için istenir Piyasada yapılacak ticari işlemler için kullanılmaz En az %50’si nakit olarak alınır Piyasa katılımcısı bazında işlem hacimleri göz önüne alınarak değiştirilebilir. İşlem teminatı Piyasada yapılacak alış yönlü ticari işlemler için kullanılır Alış yönlü teklifler kadarı teminatta bloke edilir Nakit, teminat mektubu ve PUE’de belirtilen diğer kıymetlerde yatırılabilir İşlem limiti Bir kontrat için yapılabilecek alış yönlü ticaret miktarını gösterir Kontratta yapılan alışlar eksi, satışlar ise artı yönlü değişiklik yapar. Satış yönlü işlemlerin limitini İletim Şirketi belirler.

Teminat Ekranı Katılımcı teminat ekranında, Başlangıç teminatı Teminat bilgisi Teminat hareketleri İşlem Limitleri

İşlem Limiti Her bir kontrat için verilen teklifleri negatif yönlü etki yaparken, satış eşleşmeleri pozitif yönlü etki yapar.

Piyasa İşlemleri Her PK için Net Teslim Miktarı (NTM) BOTAŞ EBT’ye G-1 saat 14:30’da gönderilir. G - 1 08:00 - 14:00 EPİAŞ’a yapılacak avans ödemesi 14:00 EPİAŞ’ın yapacağı avans ödemesi G G + 1 Her bir kesinleşmiş eşleşme her bir PK için anlık olarak BOTAŞ EBT’ye gönderilir. 08:00 Gaz Günü BOTAŞ İletim, dengeleme gazı işlemlerini G-1 ve G de spot piyasada gerçekleştirir. 15:00 – 17:00 G+1 de Net Teslim Miktarı BOTAŞ EBT’ye saat 14:30’da gönderilir. Gün Referans Fiyatı; G-1saat 08:00 ile G günü saat 06:00 arasında gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalaması G + 2

İletim şirketi Noktasal/bölgesel ürün açılmasını talep eder. İlave Dengeleyici G 08:00 G - 1 08:00 12:00 - 12:15 Gaz Günü 16:30 - 16:45 İletim şirketi yukarıdaki zaman dilimlerinde ilave dengeleyici olarak spot piyasaya girer. İletim şirketi Noktasal/bölgesel ürün açılmasını talep eder. BOTAŞ İletim, dengeleme gazı işlemlerini G-1 ve G de spot piyasada gerçekleştirir.

Piyasa Operasyon Takvimi TAKVİM GÜNÜ 06/11/2016 07/11/2016 08/11/2016 09/11/2016 10/11/2016 KONTRAT 07/11/2016 08/11/2016 09/11/2016 G-1 G G+1 G-1 G G+1 G-1 G G+1 Ticaret Açılış/Kapanış Saatleri; Bir gaz günü için yapılan ticaret, G-1saat 08:00 ile G+1 günü saat 14:00 arasında 54 saatlik bir süreyi kapsar Her takvim günü saat 08.00 ile 14.00 arasında üç ayrı kontrat için işlem yapılabilecek.

Ana Piyasa Ekranı Ana Piyasa Sayfasında; İşlem yapılabilecek kontratlar takip edilebilir Teklif verilebilir Kontrat geçmişi takip edilebilir Piyasa hareketleri gözlenebilir

Teklifler Teklifler Kontrat Alış Miktarı (MWh) Alış Fiyatı (TL/MWh) GD071116 1000 480 Teklifler Enerji Miktarları MWh veya Sm3 olarak girilir Önce girilen teklif önceliklidir En iyi satış teklifi; fiyatı en düşük olan tekliftir En iyi alış teklifi; fiyatı en yüksek olan tekliftir

Teklifler Alış Teklifleri Alış Miktarı (MWh) Alış Fiyatı (TL/MWh) 1000 600 500 580 550 300 10 450 Saat Alış Miktarı (MWh) Alış Fiyatı (TL/MWh) 13:00:30:480 600 550 13:00:30:560 300 13:04:33:200 10 Satış Yönünde Tekliflerin Sıralanması Fiyatı en düşük olan satış teklifi en iyi teklif olarak tanımlanır ve en üst sırada yer alır. Tekliflerin fiyatları eşit ise sisteme kaydedilme zamanına bakılır. Önce kaydedilmiş teklif önceliklidir. Tekliflerde yapılan güncellemeler teklifin sisteme kaydolma zamanını değiştirecektir.

Teklifler Teklif Seçenekleri Standart Teklif Tamamını Eşle veya Yok Et (TEYE) Olanı Eşle ve Yok Et (OEYE) Zaman Sınırlı Teklif

Teklifler Teklif Defteri Miktar (MWh) Alış (TL/MWh) Satış (TL/MWh) 1000 600 500 550 650 700 800 900 300 400 600 1000 Satış Yönünde Yeni Bir Teklif Geldiğinde 600 TL’lik satış teklifi en düşük satış teklifi olduğu için en iyi teklif olarak tanımlanır ve ilk sıraya yerleştirilir. 600 TL’lik satış teklifi defterde bulunan 600 TL’lik alış teklifi ile eşleşir.

Teklifler Teklif Defteri 300 900 500 800 950 700 100 660 1000 650 600 Miktar (MWh) Alış (TL/MWh) Satış (TL/MWh) 300 900 500 800 950 700 100 660 1000 650 600 400 Teklif Defteri Miktar (MWh) Alış (TL/MWh) Satış (TL/MWh) 400 650 950 700 300 550 1000 900 600 650 1000 Satış Yönünde Yeni Bir Teklif Geldiğinde (Kısmi Eşleşme) 650 TL’lik satış teklifi en düşük satış teklifi olduğu için en iyi teklif olarak tanımlanır ve ilk sıraya yerleştirilir. 650 TL’ye kadar olan alış teklifleri ile miktarları doğrultusunda eşleşir. Kısmi eşleşen teklifin kalan miktarı teklif defterinde sıralamaya yerleştirilir.

Teklifler Piyasa Katılımcısı Miktar (MWh) Fiyat (TL) A1 300 900 A2 500 800 A3 100 660 650 Piyasa Katılımcısı Miktar Fiyat S1 1000 650 Piyasa Katılımcısı Tutar(TL) Durum A1 (300 x 900) 270.000 Borç A2 (500 x 800) 400.000 A3 (100 x 660) + (100 x 650) 131.000 S1 (300 x 900) + (500 x 800) + (100 x 660) + (100 x 650) 801.000 Alacak

EPİAŞ – BOTAŞ STP Entegrasyonu Taşıtan A Taşıtan B GİRİŞ GİRİŞ Malkoçlar Fiziki Taşıtan x - UDN Taşıtan z - UDN EPİAŞ - UDN Taşıtan x -UDN Taşıtan y - UDN ÇIKIŞ ÇIKIŞ Taşıtan y -UDN İncesu OSB EPİAŞ - UDN Taşıtan y -UDN İgdaş Taşıtan STP’de satış teklifi vermiş ve eşleşmiş Taşıtan STP’de alış teklifi vermiş ve eşleşmiş STP’de yapılan ticaret fiziki teslimat zorunluluğu doğurur.

Avans STP de her bir kontrat için yapılan işlemlere ilişkin uzlaştırma hesaplamaları sonucunda EPİAŞ’a yapılacak ya da EPİAŞ tarafından yapılacak ödemeler belirlenir. Bu tutarlara günlük «Avans Tutarları»dır, bu ödemelere ilişkin yapılan bildirimlere ise «Günlük Avans Ödeme Bildirimi» adı verilir. Günlük avans ödeme bildirimleri G+1 en geç saat 15:00’da STP üzerinden yayınlanır. Avans ödeme bildirimlerine ilişkin ödemeler borçlu olan Piyasa katılımcıları tarafından G+2 en geç saat 15:00 da; EPİAŞ tarafından alacaklı piyasa katılımcılarına ise saat 17:00 de yapılır G+2 15:00 17:00 PK Avans Ödemesi Pİ Avans Ödemesi G+1 15:00 G Kontratına ilişkin avans ödeme bildiriminin yayınlanması G+1 14:00 G Kontratı Kapı Kapanışı

Faturaların gönderilmesi Kesinleşmiş fatura bildirimleri Faturalama Fatura Kalemleri Piyasa katılımcılarının satışlarına ilişkin doğal gaz miktarı ve alacak dökümü Piyasa katılımcılarının alışlarına ilişkin doğal gaz miktarı ve borç dökümü Piyasa katılımcılarına tahakkuk ettirilecek piyasa işletim ücreti Süresinde ödenmeyen alacaklar payı  Avans ve fatura ödemelerine ilişkin gecikme zammı kalemleri Vergi ve harçlar   İtiraz süreci Faturaların gönderilmesi A+2 A+4 A+5 A+11 A+12 Fatura bildirimleri Kesinleşmiş fatura bildirimleri EPİAŞ’ın fatura ödemeleri EPİAŞ’a fatura ödemeleri

Devam Eden Çalışmalar STP Yazılımı Analiz Çalışmaları Takasbank ile Sözleşme ve Yazılım Çalışmaları Yeni ŞİD Hazırlıkları Piyasa Teslim Sözleşmesi (BOTAŞ-EPİAŞ) Yönetmelik ve PUE görüşleri toplandıktan sonra bir hale geldikten sonra Kasım ayı içinde içeriği oluşturulmaya başlanacaktır. Web servis (EBT-STP) Taşıtan kodlarının standartlaştırılması ve STP’de de sürekli güncellenmesi STP’de gerçekleşen kesinleşmiş eşleşmelerin TMB olarak EBT’ye gönderilmesi STP’de İletim Şirketi İşlemleri

01 Dengeleme 03 BOTAŞ ve Operatörler 02 İletim 04 KUE Yeni ŞİD Kapsamında 01 Dengeleme Dengesizlik ve düzenleme ücretleri Gerekçe Kodu Dengesizlik Teminatı Dengeleme Gazı Alış/Satış Fiyatı 03 BOTAŞ ve Operatörler Depo ve LNG tesisleri ile işletmesel hesap cetveli Program=Tahsisat 02 İletim Öncelikli OTSP kullanma TMB Eşitliğinin Aranmaması Gün içi revize Geliri bir formülle sıfırlama Şeffaflık 04 KUE Gün İçi Revize İletimden giden programa öncelik

Dinlediğiniz için teşekkür ederiz…